آرامگاه دانیال نبی

آرامگاه دانیال پیامبر، در شهر شوش و در کنار رودخانه شاوور، بنایی شکوهمند، زیبا و بسیار مشهور است که سالیان دراز شوش را بدان باز می شناختند. در برخی متون به شوش دانیال گفته شده است… درباره گور این پیامبر روایات مختلف است، مهمترین نظر وجود آرامگاه در زیر آن گنبد است، برخی گور را در میان آب رود کرخه یا شاوور دانسته اند و برخی گور وی را در زیر پلی که بر روی رود شاوور بسته اند می دانند. با توجه به آنچه درباره زیگورات‌‍ها و گنبدهای دندانه‌ای زیگوراتی گفتم، این احتمال که گور دانیال نبی در جایی دیگر باشد و زیر گنبد خالی باشد هست. از آنجا که دانیال و روایات مربوط به آزادسازی بابل توسط ایرانیان از فصول برجسته تاریخ باستانی و سند توجه پارسیان به قوم مظلوم بنی اسرائیل ( در آن عصر) است.

چون سخن از آرامگاه‌های قدیسین بنی اسرائیل در ایران است اولین نکته ای که جلب توجه می کند این است که بیشتر این آرامگاهها در خوزستان سرزمین ایلام، که جزیی از ایران قدیم بوده است، قرار دارند، ولی آیا این امکان عقلی هست که این قدیسین در این منطقه که هم از سرزمین سنتی بنی اسرائیل دور است و هم با در نظر گرفتن وسایط نقلیه آن روزگار به بابل قرب جوار ندارد، در خوزستان دفن شده باشند. استدلال استاد درباره دفن دانیال در شوش به این دلیل که وی به رهبری جماعتی از یهودیان که به اسارت در بابل بوده اند به شوش آمده باشد تا به اورشلیم باز گردد یا در آن شهر بماند مورد تأیید نمی تواند باشد، چه در آن روزگار اگر چه جوانان از بابل دل نمی‌کندند و حاضر نبودند به فلسطین باز گردند، اما دانیال از این گروه نبوده و بدون شک باید جزو نخستین گروه مهاجر به سوی اورشلیم باشد و در این صورت لزومی نداشته که برای رفتن به فلسطین و یا ماندن در شوش، بدین گونه عمل کند که این دومی مورد قبول نمی‌تواند باشد. بنابراین می‌توان گفت که اساسا تامدارک قابل اطمینان تری به دست نیامده باید با شک و تردید به این آرامگاه و آرامگاه‌های دیگر قدیسین بنی اسرائیل در ایران، نظر انداخت. در این میان تنها آرامگاهی که در اصالت آن شک کمتری می‌توان کرد آرامگاه استر و مردخای است.

در مورد آرامگاه دانیال باید گفت که چون دانیال آمدن و تسلط ماد و پارس را پیش‌بینی کرد، این پیش‌بینی وی بیشتر در قلمرو دولت ماد و پارس خریدار داشت. ایلامیان که ساکنان اصلی قلمرو هخامنشیان پیش از تکوین شاهنشاهی هخامنشی بوده‌اند مسئله مرگ یا قتل و دفن دانیال در این نقطه را ابداع کرده به کرسی نشانده‌اند. استاد اقتداری در توصیف آرامگاه اصلی دانیال، عالمانه دلایل اصالت آرامگاه را بر شمرده‌اند، اما واقعا در این مورد هنوز دلیل قاطعی که اصالت آرامگاه و انتساب آن را به دانیال نبی به اثبات برساند در دست نیست و این پدیده را هم باید یکی از گام‌های مؤثر نیاکان خود بدانیم برای حفظ بناهای از پیش مانده و ایجاد ارتباط نسل حاضر با نسل های گذشته و پوشاندن ریشه‌های اختلاف نژادی، زبانی و مذهبی.

برای دانیال پیامبر آرامگاه دیگری هم ارائه می‌کنیم و آن زیارتگاه کوچکی است در آبادی دانیال از آبادی‌های لنکای تنکابن در چهار کیلومتری جنوب جاده شهسوار به چالوس. تنها تاریخی که در این مکان مقدس یافت می‌شود، ۱۲۲۰ است در پایان نام استاد محمد فرزند استاد عباسعلی کلج. ضمناً استاد بزرگوار دکتر منوچهر ستوده که این آرامگاه را معرفی کرده‌اند، می‌نویسند: در تعطیلات نوروز ۱۳۵۲ که از این بقعه بازدید کردم، بنای آن را با گچ‌بری‌های ظریف خراب کرده بودند و گنبد و بارگاهی به جای آن ساخته بودند اما صندوق که قسمتی از آن به سرقت رفته است بر جای بود. دولنگه در قدیمی بقعه نیز ظاهرا دزدیده شده است.

در فیض آباد محولات از توابع تربت حیدریه دهی به نام دانیال وجود دارد که معلوم نیست به چه علت این نام را یافته چون زیارتی به نام دانیال در این آبادی وجود ندارد.

آثار و بناهای تاریخی خوزستان / احمد اقتداری

… و در همان شب بابل گشوده شد دانیال و یهودیان آزاد شدند بنابراین با قرب جوار شوش و بابل محتمل است که دانیال به رهبری جماعتی از یهودیانی که به اسارت در بابل بوده اند به شوش آمده باشد تا به اورشلیم باز گردد یا در آن شهر بماند و می‌توان اندیشید که در همان شهر بدرود زندگی گفته باشد و چنان‌که مشهور است، قبرش یا تابوتش را در کنار آب کرخه و شاوور امروزی قرار داده باشند. اما چون دانیال پیامبری پر آوازه بوده که در تورات یک کتاب با دوازده باب به او اختصاص دارد. در خصوص جای گور و کرامات هیکلش و تابوتش روایات و اخباری بر سر زبان‌ها افتاده و به مورخین و جغرافی نویسان رسیده و در بعضی از کتب مسطور افتاده است.

فارسنامه ابن بلخی / گای لیسترانج / رینولد آلن نیکلسون

بهمن بن اسفندیار پس از عزل بخت النصر بن نمرود کیرش بن اخشوار شن بن کیرش بن جاسببن لهراسب را که مادرش دختر یکی بود از بنی اسرائیل به نام اواشین بهمن بنی اسرائیل را نواخت و رییس بر ایشان گماشت که دانیال نام داشت.

فرهنگ ایران باستان / ابراهیم پورداوود

الفبای آرامی

دانیال هم‌زمان کورش و داریوش بوده در کودکی پس از گشوده شدن اورشلیم به دست نبوکدنزر(نبودکدنصر / بخت النصر) در سال 586 پیش از مسیح در میان گروهی از یهودیان به اسارت در آمد در بابل می‌زیست.

مجمل التواریخ / مولف ناشناخته / ملک الشعرای بهار / محمد رمضانی

ذکر مشهد دانیال علیه السلام

شعبی همی روایت کند که چون ابوموسی اشعری شهر شوش بگشاد در عهد عمر … و اندر قلعه شهر رفت که آن را ماذونیال خواندندی و همی‌گردید در خان‌ها و خزینه‌ها را قبض همی‌کرد و عرض (عوض) همی داد تا به در خانه‌ای برسید پرده بر او آویخته اثر روغن بر او بود و در خانه بسته بود، بفرمود تا باز گشایند، آن گروه سوگند عظیم خوردند که در این خانه هیچ مال و نعمت نیست. ابوموسی گفت على الحال باز باید گشادن تا بنگرم، باز گشادند به ضرورت آبزنی دید از رخام مانند حوضی و در آن جای مردی پیر همی خوابانیده بر قفا و زنخ بر زانو نهاده و پوست بر استخوان خشک شده، ابوموسی پر سید از حال وی گفتند این شخص دانیال پیغامبر است از جمله اسیران بخت نصر و در این شهر بمرد، و وی را در این آبزن نهادند و هر وقتی که به باران حاجت افتد بیرون برندش و دعا کنند به وی، پس همان وقت باران ببارد و در آن آبزن کتابی عبرانی بیافتند و آن را مردی از بنی سهم بخرید از قسمت غنایم به چهار درهم… حاوی همه سیر خلفا و قصه‌ها و هر چه خواهد بودن در عالم تا روز قیامت… ابوموسی خطاب را خبر داد و عمر از جهودان تهامه باز پرسید او را از قصه دانیال خبر دادند. پس عمر بفرمود ابوموسی را که او را غسل مکن همچنان کفن سازش و حنوط و به دست معتمدی دفن کن چنان‌که کس نداند و او را رنجه دارد…

آب بر آن فروگذاشتند و بر بالای آب بعد از آن مسجد و شهر کردند و آب در زیر آن همی گذرد و ماهیان عظیم بی‌اندازه ملازم سر گور باشند پیوسته و کس ایشان را نگیرد. مراتب دهند هر روزی ایشان را بسیاری نان و این سخت عظیم عجایب و طرفه است و من آن را برای العین دیده ام و زیارت کرده ام.»

مسالک و ممالک / ابو اسحق ابراهیم اصطخری / ایرج افشار

و زمین خوزستان‌هامون است. آب‌های روان دارد. بزرگ تر رودی در خوزستان رود شوشتر ست، و ملک سابور درین رود سدی کردست – آنرا شاذروان خوانند. به حکم آن کی شوشتر بر بلندی نهادست، سابور این شاذروان بفرمود تا آب بالا گیرد و به زمین شهر بر آید. این رود از لشکر به اهواز آید و به رود سدره افتد و به حصن مهدی به دریا رسد. و از ناحیت شوشتر رودی می‌رود آنرا نهر المسرقانه خوانند و چون به لشکر رسد جسری عظیم برو بسته‌اند. و درین آب از لشکر به اهواز روند و مسافت هشت فرسنگ باشد و چون شش فرسنگ بروند.آب همه بر کار گرفته باشند به نیشکر و کشتزارها، و دو فرسنگ رودخانه خشک ماند. و در همه خوزستان هیچ جایی آبادان تر از مسرتان نیست. و آبهای خوزستان از اهواز و دورق و شوشتر و هر چه درین حدود خیزد همه به حصن ۔ مهدی جمله شود و آنجا رودی عظیم گردد و به دریا افتند. و در خوزستان دریا نیست مگر‌اندك مایه از دریای پارس کی ازماهی رویان تا نزدیکی سلیمانان برابر عبادان باشد.

شوشتر، جندی سابور، سوس، رامهرمز، بازار. این همه نام شهر‌هاست مگر بازار کی آنراسوقا می‌خوانند و شهر آن را دورق گویند و به دورق الفرس معروف است.. و در همه خوزستان کوه و ریگ نبود مگر به شوشتر و گندی سابور و ایذج تا حدود سپاهان دیگر همه زمین خاکی نرم‌هامون باشد. و در همه خوزستان شهری ندانم کی آب چاه خورند. و خاك زمین خوزستان هرچه از دجله دورترست خشک تر بود و هر چه به دجله نزدیک است چون خاك بصره و آن حدود باشد. و در مسرتان خاصه رطبی باشد کی آن را طم خوانند، هر کی ازان رطب در میان شراب بخورد حالی تب گیردش.

و در زمین خوزستان برف و یخ نبود البته. و هیچ جایی از خرما خالی نباشد. و میوه و غله فراوان باشد. و در همه نواحی نیشکر نشانند و بیشتر به لشکر افتد، و به لشکر نیشکر بسی نباشد. و به خوزستان همه میوه باشد مگر درخت گردكان و درختان سردسیری. و بیشتر مردم خوزستان تازی و پارسی دانند و خاصه زبان خوزی داننده. و زی ایشان در پوشش زى اهل عراق است. و مردمانی بخیل و بدخو باشند. و بیشتر مردم زرد گونه و نحیف و تنک‌ریش باشند. و بیشتر معتزلی باشند. و از عجایب خوزستان شاذروان شاپورست به شوشتر. گویند کی یک میل در ازای شاذروان است، به گچ و سنگ ساخته‌اند تا آب بر شوشتر افتد؟.

و در شهر سوس رودی هست. وشنودم کی در روز گار ابوموسی اشعری آنجا تابوتی یافتند و گفتند کی استخوان‌های دانیال پیغامبر علیه السلم در آن تابوت بود، و مردمان سوس آن تابوت را حرمت داشتندی، و به وقت تنگی بیرون آوردندی و باران خواستندی. ابوموسی اشعری بفرمود تا آن تابوت بیاوردند و سه گور بفرمود ساختن به خشت پخته، و تابوت آنجا دفن کرد و استوار فرمود کردن چنان کی نا پیدا شد، وخلیجی از رود بر سر آن بر‌اند. و هرکی در قعر آب شود گور را تواند یافت.

پژوهشی در بازشناسی هويت “داريوش” در روايت کتاب حضرت دانيال نبی (ع)

آرامگاه دانیال نبی

مطالب مرتبط

آرامگاه

آرامگاه استر و مردخای

آرامگاه اوحدی مراغه‌ای