خوزستان / سد

سازه‌های آبی شوشتر

ویکی پدیا

تارنماهای وابسته:

آخرین آسیابان شوشتر: گذری بر فرهنگ و ساز و کار آسیابانی در شوشتر / حسین احمدپناه / ناهید احمدپناه

خاطراتی از شوشتر و ساختار آسیاب‌هایش / حسین احمدپناه

اخبار وابسته:

پایان نامه های وابسته:

بررسی تاریخی سازه های آبی دوره ساسانی در ایالت پارس و خوزستان باستان (224-651 م)

فرشته کردزنگنه / میرزا محمد حسنی نادر / میرسعیدی مجد آبادی

چکیده مشکل کم آبی در فلات ایران از گذشته تا زمان حاضر وجود داشته است. از گذشته های دور انسانی که در فلات ایران می زیسته، همیشه سعی داشته است تا با ساخت سازه هایی با این مشکل مقابله کند. ما از وجود و نحوه ساخت این سازه ها بی اطلاع نیستیم. آثار و شواهدی که از این سازه ها در دوران تاریخی به جا مانده است، نشان دهنده تلاش برای ساخت این نوع سازه هاست. اولین آثار بر جای مانده از این نوع سازه های آبی مربوط به دوره ایلامیان است، پس از آن در دوره های بعد و با گستردگی جوامع بشری استفاده از سازه های آبی که روند زندگی بشر را تسهیل می کرد، بیشتر و بیشتر شد. با ورود به دوره ساسانی و رشد زندگی شهری و همچنین رشد جمعیت و گستردگی جغرافیایی این دوران استفاده از سازه هایی که بتوان با آن حداکثر استفاده را از منابع آب جهت تقویت و رشد کشاورزی نمود، افزایش یافت. علاوه بر بخش کشاورزی که به تبع آن، اوضاع اقتصادی را نیز بهبود می بخشید. مسائل اجتماعی، تجاری، سیاسی و مذهبی نیز در ساخت و گسترش سازه های آبی در این دوران تاثیر گذاشته اند. نگارنده در این پژوهش بر آن است تا به تفکیک به بررسی هر یک از این عوامل و میزان تاثیری که هر یک در ساخت و گسترش سازه های آبی در این دوران داشته اند، بپردازد.

مقاله های وابسته:

آبشارهای شوشتر

سید صفر رجبی

ارزشگذاری اقتصادی جاذبه های گردشگری آبشارهای باستانی شوشتر

ابراهیم انواری / مهناز باشی / امیرحسین منتظرحجت

هدف این مطالعه برآورد ارزش تفریحی آبشارهای باستانی شوشتر و اندازه گیری میزان تمایل به پرداخت افراد برای بازدید از این آبشارها با استفاده از روش هزینه سفر انفرادی است. آبشارهای باستانی شوشتر به دلیل دارا بودن مطبوعیت تاریخی و طبیعی هرساله مقصد بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی است. مطالعه حاضر کوشید ارزش بازاری کارکرد گردشگری این آبشارها را در سال 1394 استخراج نماید. برپایه نتایج این مطالعه، تمایل به پرداخت نهایی برابر 320570 ریال و منافع اجتماعی سالانه برابر 1335 میلیارد ریال محاسبه شد. ارزش سرمایه ای این آبشارها با بهره گیری از نرخ بهره واقعی بخش گردشگری برابر 11625 میلیارد ریال بدست آمد و از این منظر تحقیق حاضر منحصر به فرد است. این ارزش بسیار زیاد در شرایطی بدست آمد که بودجه چشمگیری در جهت حفاظت از این آبشارها صرف نمی شود و مبلغ ورودیه این آبشارها نیز بهینه نیست. بنابراین، لزوم توجه بیشتر مسولان به این اثر تاریخی-طبیعی ضروری است.

اصول طراحی بناهای فرهنگی در بافت های تاریخی شهرهای ایرانی نمونه موردی: طراحی خانه فرهنگ در بافت تاریخی سازه های آبی شوشتر

لیلا نیک اندیش / حیدر جهان بخش

بافت تاریخ شهرهای ایرانی، بخش جدایی ناپذیر هویت شهر و شهروندان بوده که تجلی گاه فرهنگ یک شهربه حساب می آمده است. شوشتر به عنوان یکی از دروازه های تمدن کهن این سرزمین که دارای فرهنگی غنی و همچنین با داشتن اثر تاریخی با شهرت جهانی (سازه های آبی شوشتر) از این قائده مستثنی نبوده که نیازمند مرکزی برای مطالعات این مجموعه ی تاریخی می باشد. مجموعه ای که خود می تواند، به عنوان معرف یادگار تمدنی هزار ساله و فرهنگ مردمانی باشد که سال ها فرهنگی متعالی داشته اند به گونه ای که حفظ و احیا این فرهنگ ضرورتی مهم می نماید چرا که بخشی از تاریخ و هویت این سرزمین را شکل می دهند. هدف از این پژوهش، یاری جستن از مولفه های فرهنگی _ اجتماعی در طراحی خانه فرهنگ شوشتر با هدف معنا دهی به فضا و تبدیل آن به مکان می باشد. روش پژوهش این مقاله ترکیبی است که با استفاده از رویکرد کیفی و با بکارگیری متون مختلف به تحلیل نظام مند متون و نوشته ها پرداخته است. از روش توصیفی به منظور یافتن ویژگی های فرهنگی و معماری زمینه گرا در طراحی خانه فرهنگ در شوشتر استفاده شده است. یافته های مقاله حکایت از آن دارد که طراحی این مجموعه در راستای توسعه فرهنگی بوده و نیز می تواند بر ارتقای کیفیت بافت تاریخی آبشار های شوشتر و کیفیت ساکنان آن شهر کمک شایان توجهی کند. قرارگیری سایت خانه فرهنگ در کنار محدوده تاریخی_ فرهنگی آبشارهای شوشتر و همچنین بودن در کنار بافت تاریخی به عنوان گنجینه ایی از معماری سنتی ایران می باشد که با در نظر گرفتن خصوصیات و در هم آمیختگی طرح در این محدوده، می تواند سبب کاری موفق و در نتیجه رسیدن به خوانایی طرح مذکور شود.

بافت تاریخی شوشتر در دوره اسلامی

قاسم کریمی / حسن درخشی

برآورد تمایل به پرداخت گردشگران آبشارهای باستانی شوشتر

امیرحسین منتظر حجت / ابراهیم انواری / مهناز باشی

هدف این مطالعه برآورد ارزش تفریحی آبشارهای باستانی شوشتر و اندازه گیری میزان تمایل به پرداخت افراد برای بازدید از این آبشارها با استفاده از روش هزینه سفر است. شوشتر با مساحت 2436 کیلومتر مربع در شمال استان خوزستان قرار دارد، آبشارهای باستانی شوشتر در دل بافت تاریخی شهر شوشتر قرار دارد. این آبشارها به دلیل دارا بودن جاذبه های زیاد، از مناطق توریستی و گردشگری مهم کشور محسوب می گردد. لذا مطالعه ارزش گردشگری آن می تواند در پیش بینی نیازها، رفع کمبودها و توسعه گردشگری در منطقه موثر باشد. داده های مورد نیاز از طریق تکمیل پرسشنامه و مصاحبه حضوری با 150 بازدید کننده از آبشارهای یاد شده در سال 1394 جمع آوری شد. برای این منظور تابع هزینه سفر با فرم های تابعی خطی، خطی – لگاریتمی، لگاریتمی خطی و دو طرفه لگاریتمی برآورد شد. نتایج نشان داد که متغیرهای هزینه سفر و درآمد افراد بر تعداد بازدیدهای آنها به ترتیب اثر منفی و مثبت معنی دار داشتند. از بین فرم های تابعی موجود، فرم تابعی خطی انتخاب و معادله تقاضای این آبشارها برآورد شد. با در نظر گرفتن سطح زیر منحنی تقاضای تفرجگاه تمایل به پرداخت افراد معادل 26751/02 تومان محاسبه گردید. با تعمیم این مقدار به کل جامعه برخوردار ارزش تفریحی سالانه آبشارهای باستانی شوشتر معادل 111464600000 میلیارد تومان بدست آمد. از آنجا که ارزش تفریحی فوق، مقدار قابل توجهی می باشد، لزوم حفاظت، توسعه و بهبود کیفیت و امکانات آبشارها آشکار می شود. همچنین نتایج حاصل از این مطالعه می تواند در تعیین قیمت های ورودیه مناسب مورد استفاده قرار گیرد.

بررسی رابطه سازه های آبی با شرایط ژئومورفولوژی (مطالعه موردی سازه های آبی شوشتر)

موسی عابدینی / فریبا بیگی پورمطلق

شبکه آبیاری پیرامون شهر شوشتر نمونه ای از مصادیق واقعی گردش آب در متن حیات اقتصادی مردم این سرزمین طی قرون متمادی است که بر حسب مورد پاسخگوی نیازهای کشاورزی، صنعتی و آبرسانی شهری بوده است. رودخانه کارون پیش از رسیدن به همواری جلگه خوزستان و با وجود بستر صخره ای شهر شوشتر به دوشاخه تقسیم می شود. یکی را رودخانه گرگر یا دودانگه می نامند که از مشرق شهر رو به جنوب جریان دارد و دیگری رودخانه شطیط یا چهاردانگه نام دارد که از شمال شهر به غرب جاری است و با چرخشی به سمت جنوب به موازات رودخانه گرگر جریان دارد و پس از پیوستن به رودخانه دز در نزدیکی بند قیر به رودخانه گرگر می پیوندد. قطعه زمین دو رودخانه گرگر و شطیط را میان آب (مینو) نامیده اند که بیشترین پهنای آن به 11 کیلومتر می رسد و درازای شمالی جنوبی آن بالغ بر 33 کیلومتر است. بنیادی ترین بناهای شبکه آبیاری میان آب بر گرد شهر شوشتر جای دارند که این شهر نیز در شمال دشت میان آب شکل گرفته است. کانال داریون را می بایست سومین شاخه از آب رودخانه کارون به شمار آورد که در آبیاری منطقه میان آب نقش اساسی داشته است. در تاسیسات آبی این حوزه از انرژی آب و نیز بالا نگه داشتن سطح آب در نقاط مختلف به احداث پل بند و کانالهایی دست کند همت گماشته اند. این سازه ها به صورت دایره ای در گرد شهر شوشتر قرار دارند و به صورت سلسله وار به یکدیگر پیوسته و مرتبط اند، به گونه ای که اگر کار هر کدام از این سازه ها مختل گردد کار سازه های بعد و قبل از خود را نیز مختل می نماید و سایر سازه ها نیز به تناوب کارایی خود را از دست خواهند داد.

بررسی منظر محوطه باستانی سازه های آبی شوشتر با تاکید بر سه رویکرد در مدیریت شهری

ایرج نادعلی پور / علیرضا سهرابی / بهناز بابایی مراد

امروزه مناظر و چشم اندازهای طبیعی، نقش مهمی در شکل گیری سیمای شهرها ایفا میکنند. مقاله حاضر با به کارگیری رویکردهای ارایه شده در مدیریت شهری، در صدد است تا وضعیت مجموعه سازه های آبی شوشتر را مورد تحلیل قرار دهد. به این منظور، پژوهشی با رویکرد توصیفی و با استفاده از مطالعات کتابخانه ای شامل مطالعه ی متون مرتبط با موضوع، مقالات و کتابهای موجود و نیز بر اساس مشاهدات میدانی صورت پذیرفت. چنین نتیجه شد که این مجموعه، به عنوان یک منظر منحصر به فرد و زیبا می تواند نقشی محوری در کیفیت سیمای شهر شوشتر داشته باشد. از سوی دیگر، از نقطه نظر حفظ جلوه های بصری و جلوگیری از تعرض ساخت و سازها به حریم منظر این مجموعه، نیاز هست تا توجه بیشتری صورت پذیرید. در پایان نیز پیشنهاداتی در جهت حفظ کیفیت منظر مجموعه ارایه شده است.

بند گرگر، قلب تپنده نظام آبی شوشتر

علی محمد چهارمحالی / محمدرضا بهادری

رودخانه كارون كه پرآب ترين رودخانه ايرن است. بعد از عبور از مناطق كوهستاني در اولين جائي كه با دشت مواجه مي شود شهرستان شوشتر بوده و آب كارون و شاخه هاي آن شهر را جزيره وار دربر گرفته است. گذشتگان با توجه به شناخت ويژگي هاي آب و دانش مهار آن، خروش خشمگينانه كارون را به تسخير خود درآورده و در راستاي استفاده هاي موردنظر خود از آن بهره ها برده اند. با نگاهي كوتاه به شهر شوشتر و اطراف آن درخواهيم يافت كه هر كجا كه نياز انسان حكم كرده، اثري آبي به منظور بهره كشي از نيروي آب و يا رفع نيازهاي اوليه ساكنين در آنجا برپا شده است. يكي از اين آثار بند گرگر است كه به نظر مي رسد در اثر شكسته شدن پلي كه در گذشته در مجاورت آن بوده در دوره هاي اخير در همين مكان به صورت فعلي برپا گرديده است. اما اين بند و مجاري وابسته به آن باعث گرديده تا يكي از شاه كارهاي مهندسي رودخانه در زير و در پشت سر آن شكل گيرد. اين شاهكار كه بي شك قلب تپنده نظام آبي تاريخي شهر محسوب مي شود مجموعه آسيابها و آبشارهاي شوشتر است كه بدون هيچ گزافه گوئي حياتش مرهون بند تاريخي گرگر است. اين مقاله سعي بر آن دارد تا به بررسي ويژگي هاي فني و ساختاري اين بند و مجموعه پشت سر آن يعني مجموعه آسيابها و آبشارها به پردازد و در خلال مطالب به بررسي هاي تاريخي و تطبيقي با ديگر بندهاي تاريخي شهر شوشتر، برخي اهميت ها و نكات فني آن را وكاوي نمايد.

تاثیر آب در معماری تاریخی استان خوزستان (نمونه موردی سازه های آبی شوشتر)

تورج جلیلی / عباس بخاخ

شبکه آبیاری پیرامون شهر شوشتر نمونه ای از مصادیق واقعی گردش آب در متن حیات اقتصادی مردم این سرزمین طی قرون متمادی است که بر حسب مورد پاسخگوی نیازهای کشاورزی، صنعتی و آبرسانی شهری بوده است. رودخانه کارون پیش از رسیدن به همواری جلگه خوزستان و با وجود بستر صخره ای شهر شوشتر به دوشاخه تقسیم می شود. یکی را رودخانه گرگر یا دودانگه می نامند که از مشرق شهر رو به جنوب جریان دارد و دیگری رودخانه شطیط یا چهاردانگه نام دارد که از شمال شهر به غرب جاری است و با چرخشی به سمت جنوب به موازات رودخانه گرگر جریان دارد و پس از پیوستن به رودخانه دز در نزدیکی بند قیر به رودخانه گرگر می پیوندد. قطعه زمین دو رودخانه گرگر و شطیط را میان آب (مینو) نامیده اند که بیشترین پهنای آن به 11 کیلومتر می رسد و درازای شمالی جنوبی آن بالغ بر 33 کیلومتر است. بنیادی ترین بناهای شبکه آبیاری میان آب بر گرد شهر شوشتر جای دارند که این شهر نیز در شمال دشت میان آب شکل گرفته است. کانال داریون را می بایست سومین شاخه از آب رودخانه کارون به شمار آورد که در آبیاری منطقه میان آب نقش اساسی داشته است. در تاسیسات آبی این حوزه از انرژی آب و نیز بالا نگه داشتن سطح آب در نقاط مختلف به احداث پل بند و کانالهایی دست کند همت گماشته اند. این سازه ها به صورت دایره ای در گرد شهر شوشتر قرار دارند و به صورت سلسله وار به یکدیگر پیوسته و مرتبط اند، به گونه ای که اگر کار هر کدام از این سازه ها مختل گردد کار سازه های بعد و قبل از خود را نیز مختل می نماید و سایر سازه ها نیز به تناوب کارایی خود را از دست خواهند داد.

تحلیل سازه ای و طرح بهسازی تونل انتقال آب تاریخی شوشتر

احسان نصیری / محمد صافی

علاج بخشی سازه های تاریخی باتوجه به خصوصیات آنها دارای پیچیدگی های بسیاری است ملاحظات میراث فرهنگی و معماری و هویت تاریخی رفتار سازه ای سالخوردگی عملکرد و سرویس دهی دسترسی ایمنی اجرایی سازگاری فیزیکی و شیمیایی مصالح مصرفی اقتصاد طرح میزان ریسک قابل قبول و ناشناخته بودن وضعیت داخلی ازجمله مواردی هستند که دردستیابی به طرح علاج بخشی مناسب برای این سازه ها تاثیر گذارند دراین میان سازه های درحالت تخریب شرایط حادتری داشته ودرتونلهای تاریخی این مسائل به اوج خود می رسد تونل بلیتی شوشتر یکی از این سازه های تاریخی که درگیر مساله خرابی و ریزش نیز بوده است و باتوجه به عبور آن از داخل شهر و نیزعملکرد هیدرولیکی ان درهنگام وقوع سیلاب شرایط بسیار محدود خاصی برای طراحی فراهم می نماید دراین مقاله روشی نوین برای علاج بخشی باین تونل با لحاظ تمام قابلیت ها و رعایت تمام محدودیت های اشاره شده درحد قابل قبول ارایه شده و روند طراحی و اجرای آن بطور مختصر مرور شده است.

پل-آسیاب آبی شهر دزفول الگویی پایدار در معماری رودخانه‌ای

امین سعیدیان / مجتبی قلی / احسان زمانی / احمدرضا کابلی

ابتدایی‌ترین و مهم‌ترین نیاز بشر نان است و انسان برای تهیه آرد ، لازم بود تا دانه‌های طلایی گندم به نرمی خرد کند و برای این کار معماران ایران نیروی هیدرولیکی آب کمک گرفتن و با ساختن آسیاب های‌هاچی به هدف خود دست یافتند. در کنار آب دز در شهر دزفول تأسیسات قدیمی وجود دارد که مردان به سبک قدمت آن را حدوداً 1700 سال می‌داند و پایه و اصل آن را به دوران ساسانی نسبت می‌دهند. چرخش این آسیایی‌ها مستلزم وجود جریان آب قوی و مداوم و طولانی است و خوشبختانه رود دز این شرایط لازم را دارا است و مردان منطقه را به فکر بهره‌گیری از این نیروی آب رود دز انداخته و موجب اختراع آسیای آبی شده است. روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی و جمع‌آوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ای به همراه مطالعات میدانی به ده است پس از شناخت قدمت آسیاب ها و: های جهانگردان، کتب علمی به جای مانده از آن زمان، جایگاه و بعد کارکردی و معماری آن بررسی می‌گردد سپس چنین نتیجه می‌شود که آسیایی‌ها بیانگر خلاقیت و ابتکار پیشینیان ایران‌زمین و میراث فرهنگی گذشتگان برای آگاهی و پژوهش نسل حاضر است و عناصر کارکردی آن بر اساس علم هیدرولوژی طراحی شده‌اند و این گویای آشنایی کامل سازندگان با قابلیت و رفتار آب می‌باشد به نحوی که نیازهای فیزیکی و روزمره آدمیان (بعد کارکردی و زیباشناختی) را برآورده سازد و نمایانگرتکنولوژی روز آن دوران می‌باشد. حفظ این آثار ارزشمند می‌تواند به عنوان یکی از کانون‌های جذب جهانگردی و ایران‌گردی و علاقه‌مندان قرار گیرد و این میراث فرهنگی، تاریخی می‌تواند برای نسل‌های آینده نشان و تابلویی از توسعه فرهنگی و هنری تاریخی آن مقام باشد .

حفاظت از میراث صنعتی تاریخی ایران و تبیین استراتژیهای مداخله مطالعه موردی: آسیاب های آبی شوشتر

شهرزاد آیینه چی

در تمام قرن نوزدهم، ظهور انقلاب صنعتي در انگلستان منجر به توليد وسايل و ساختارهاي موردنياز صنعت شد. امروزه نيزدر اطراف جهان تنوع زيادي از سراچهها، ساختارها، مجموعهها، شهرها و سكونتگاهها، مناطق، منظرها و راهها وجود دارد كه شواهد فعاليتهاي بشر در زمينه توليدات و اقدامات صنعتي را در بردارد. در مناطق زيادي اين ميراث همچنان در حال استفاده است و صنعتي شدن هنوز يك فعاليت در حال انجام يا يك احساس تاريخي در حال تداوم است، درحاليكه درجاهاي ديگر تنها شواهد تاريخي فعاليتهاي صنعتي و فناورانه گذشته را عرضه ميكنند فيضي، 1931:93 . كنگرهاي كه در روسيه در سال 3119 برگزار شد بيانگر اين بود كه ميراث صنعتي نشاندهنده ارتباط عميق ميان فرهنگ و محيط طبيعي است چنانكه فرايندهاي صنعتي، خواه باستاني يا مدرن، براي تأمين مواد اوليه به منابع طبيعي وابسته هستند و براي توليد و توزيع محصولات در بازارهاي گستردهتر به انرژي و شبكه حملونقل وابسته هستند و اين شامل هر دو بخش ميراث يعني ميراث ملموس، منقول و غيرمنقول و ابعاد ناملموس ارزشمند مانند دانش فني، چگونگي سازماندهي كارگران و كار و مجموعه ميراث فرهنگي و اجتماعي آنكه به زندگي جوامع شكل داده است و تغييرات سازماني مهمي را در تمام جوامع به ارمغان آورده استمنشور حفاظت ميراث صنعتي، 3119. اين فرآيند در ادامه، در قالب بخشهاي طرح مسئله و سؤالات و فرضيه تحقيق، پيشينه تحقيق شامل بررسي تجربيات مشابه در اين زمينه در پيشناخت نمونههاي منحصربهفرد معماري صنعتي- بومي كشورمان و تجربيات موفق خارجي، بررسي ادبيات موضوع و يافتههاي تحقيق )شامل مدل تحليلي پژوهش، شناخت عرصه پژوهش، روششناسي و تحليل دادهها( و درنهايت بحث و نتيجهگيري شامل جمعبندي نهايي و ارائه راهكارهاي عملي در راستاي آناليز مسائل و مشكلات و ارائه چندين راهحل براي حفاظت و امكان استفاده دوباره از فضاي مجموعههاي صنعتي تاريخي آسيابهاي شوشتر دنبال ميشود

سازه های آبی آرمان شهر شوشتر

محمد علی سمیه فعال

از مستندات تاريخي درمي يابيم دشت خوز از هزاره هاي پيش از ميلاد مورد توجه اقوام بسياري قرار گرفته و اولين ساكنان آن ايلاميان بوده اند، كه اربابان اين منطقه محسوب مي شدند. پارسيان نيز پس از آنها به اين دشت كوچ كرده، و با رضايت ايلاميان در دشت سكونت گزيدند. از اين روي ميان اين اقوام ارتباطات نزديكي پديد آمد كه باعث درآميختن سُنن و اعتقادات آنها گرديد. اين باورها در سنن بعدي نيز ادامه مي يابد. شوشتر يكي از كهن شهرهاي دنيا، با معناي لفظي «خوبتر»؛ در منطقه اي نيمه صخره اي برپا شده و ساختار آن به گونه-ايست كه ميان دو رود دست ساز بسان جزيره اي محاط شده است. پيوند ديرينه اين شهر با آب و معنويت، يادآورِ باورهاي آب در ايران باستان است. ساخت تصفيه خانه آب دنيا و شبكه آبرساني شهري را به عيلامان نسبت داده اند، كه پس از آنها هخامنشيان با ساخت رودهاي دست ساز و شبكه آبرساني زيرزميني اين رويه را تكرار نمودند. حال پرسش اين است كه:
1-هدف هخامنشيان از ساخت اين شبكه آب رساني عظيم زيرزميني در كنار پايتخت شوش چه بوده است؟ چرا اين سيستم پر هزينه را در پايتخت بكار نبردند؟
ساختار اصلي شوشتر بر اساس تركيب آب و باغ بنا شده است. با تطبيق معابد چغازنبيل و آناهيتا بيشاپور با شهر شوشتر پيرامون اين سوال، به پرسش ديگري نيز برمي خوريم:
2-ساختار اصلي شوشتر، مي تواند دليلي بر طراحي آرمان شهر باشد؟
در اين پژوهش براي پاسخ گويي به اين پرسش ها به بررسي جلوه هاي باغ سازي- نحوه آبرساني و شيوه زيرساخت هاي شهري شوشتر و تطبيق آن با دو گونه ي همسان(چغازنبيل و معبدآناهيتا) مي پردازيم.

سازه های آبی تاریخی شوشتر

سازه های آبی شوشتر

عبدالکریم بهنیا

نزديك به 1700 سال پيش، پس از شكست «والرين امپراطور روم شرقي»، «شاپور» به عنوان جبران خساراتي كه اين امپراطور به ايران زمين زده بود، بنا بر قول «فردوسي» شاعر سترگ ايران، مهندسي به نام «برانوش» را مامور كرد كه كليه سازه هاي تاريخي آب در خوزستان را بنا نمايد:
برانوش، سربازان رومي را به عنوان كارگران ساختماني اين سازه ها به كار گرفت و با توجه به اين كه تا سال 1299 هجري قمري، «پل شادروان» پا برجا بود، مي توان نتيجه گرفت كه …

سازه های آبی عنصری حیاتی در اکوسیستم و ساختار شهر تاریخی شوشتر

احمد استقلال / صادق کهوازی

سازه هاي آبي شوشتركه بيش از سيزده بند، پل، آسياب و آبشار را شامل مي شود، يكي از آثار ارزشمند معماري ايراني به حساب مي آيد كه در سال 2009 ميلادي به عنوان دهمين اثر ملي نامش را در بين آثار تاريخي جهان به ثبت رسيده است و اكنون به راستي جزء ميراث تمامي جهانيان محسوب مي گردد. اين مجموعه از همان آغاز شكل گيري در 9 قرن قبل از ميلاد، تاثير بسزايي در اكوسيستم شهري، ساختار فضاي شهري و نيز ارتقاي سطح زندگي ساكنان در كنار تامين آب شرب و كشاورزي در اين منطقه را برعهده داشته است. اين نكته را نيز نبايستي از ذهن دور داشت كه اين مجموعه سترگ، تحقق عيني تكنولوژي محيطي، به عنوان يكي از شروط اساسي توسعه پايدار در ساختار شهري مي باشد. در اين مقاله پس از برشمردن تاثيرات اين سازه ها بر اكوسيستم شهر شوشتر، نقش آنها در توسعه كالبدي شهر مورد واكاوي قرار گرفته است.

شناخت ساختار کالبدی سازه‌های آبی دزفول

سارا عطار روشن / اکرم سلطانعلی

سازه‌های آبی دزفول مجموعه‌ای است متشکل از پل ، بندها ، آسیاب خاور پرداخت‌ها و از آثار ارزشمند این شهر که جز نمونه‌های ولی میراث تاریخ معماری کشورمان محسوب می‌گردد . تلاش پژوهش حاضر شناخت ساختار کالبدی سازه‌های آبی دزفول می‌باشد . به منظور دستیابی به هدف پژوهش ، به مطالعه و بررسی در مورد نحوه پیدایش سازه‌های آبی و ارتباط آن با پیشینه تاریخی شهر دزفول و شکل‌گیری سازه‌های آبی آن و بررسی ریخت شناسه کالبدی آن‌ها پرداخت ایم.روش تحقیق به صورت توصیفی – تحلیلی بر اساس مطالعات کتابخانه‌ای، بازخوانی اسناد تاریخی و مطالعه میدانی می‌باشد. نتایج حاصل از تحقیق بیان گر نه به عملکرد و ساختار کالبدی سازه‌های آبی دزفول می‌باشد . ضرورت انجام این پژوهش، ایجاد مطالعات مدون به منظور شناخت بیشتر این آثار کهن، به عنوان جزء مهمی از پیشینه تمدن کشورمان می‌باشد .

عملکرد هیدرولیکی مجموعه سازه های آبی تاریخی شوشتر در گذشته و حال

خسرو حسینی / معصومه عامری

در مقاله حاضر پس ازمعرفی سازه های آبی تاریخی شوشتر به نقش این سازه ها در زمان احداث آنها پرداخته شده است. در ادامه عملکرد فعلی سازه ها مورد بررسی قرار گرفته است. این مجموعه آبی شامل سازه ها و بازه ای که در آن واقع شده اند در نرم افزار HecRas مدل گردیده است و پارامترهای جریان در شرایط طرح و درحال حاضر استخراج گردیده اند.

مطالعه و بررسی سازه‌های آبی تنگ عقیلی شوشتر

حسنعلی عرب / حمزه حسینی / محمد حسین حقیقت منش

دشت عقیلی در شمال شوشتر در بین گتوند و شش در واقع است. وسعت قابل توجه این دشت و حاصلخیزی و منابع فراوان آن، ارتباط تنگاتنگی را بین این سرزمین و شوشتر برقرار ساخته بود. ساختار زمین‌شناسی و رود کارون در تقابل با یکدیگر باعث ایجاد فضایی گردیدند تا این ارتباط با مشکلاتی همراه باشد. دره هایی کم عمق و عمیق به همراه صحنه‌هایی کاملاً عمودی موانع اتصال این دو مکان بوده‌اند . در بررسی باستان شناختی که در این ناحیه صورت گرفت به تعدادی سازه‌های آبی برخورد شد که به عنوان راهکارهایی بودند جهت تسلط بر طبیعت با فراهم نمودن دسترسی راحت است . تعداد سه پل ، قسمت‌هایی از کوه‌های تراش خورده ، چشمه‌های دست کند و استودان هایی در این محدوده شناسایی گردید . در این مقاله ابتدا پل‌های تنگی توصیف و معرفی شده و ساختار در صد که ساخت آن‌ها مورد بررسی قرار گرفته و در انتها هر یک از پل‌ها براساس شواهد موجود تاریخ گذاری شده است .

مطالعه تطبیقی پل بند دزفول با پل بند شادروان شوشتر

حسن درخشی / علیرضا عنایتی

یکی از آثار ارزشمند دوره ساسانیان در ایران وجود پل‌های تاریخی و عام المنفعه است.چه در گوشه و کنار این سرزمین از جمله خطه خوزستان به یادگار مانده است دو غایب در این دوره با ایجاد حکومت مرکزی مقتدر و امنیت ناشی از آن، پیشرفت‌های چشمگیری را در زمینه فناوری ساختمان سازی، توسعه شهرها، راه‌سازی، فنون آبیاری و به ویژه پل سازی در نقاط مختلف کشور و ازجمله خوزستان شاهدیم. این خطه زرخیز بعد ازبین‌النهرین یکی از منابع اصلی درآمدی دولت ساسانیان بود و آن‌ها با ایجاد سدها ، کانال کشیش‌ها و پله‌های ارتباطی سرمایه گذاری زیادی را جهت بهره‌برداری از منابع آبی، زراعی و ارتباطی منطقه انجام دادند از جمله مهم‌ترین آن‌ها پل بندهای دزفول و شوشتر می‌باشد . این دو سازه عظیم با همه شباهت‌ها که مربوط به یک دوره زمانی است کارکردهای چند کاره ای داشته است و به دلیل اهمیت شان بارها مورد مرمت واقع شده اند. این مقاله ضمن توصیف هر یک از بناها به طور مستقل به بررسی و مقایسه آن‌ها پرداخته و به نتیجه‌گیری ختم گردیده است .

مطالب مرتبط