آذربایجان / آرامگاه / بناهای یادبود / مقبره

آرامگاه شیخ شهاب الدین اهری

ویکی پدیا

ایرانشهرپدیا

اطلس تاریخی

تارنماهای وابسته:

همشهری

قره داغین وبلاقی

کتاب‌های وابسته:

اخبار وابسته:

ضرورت آزادسازی حریم بقعه شیخ شهاب‌الدین اهری

اتمام مرمت بقعه شیخ شهاب الدین

دانلود نقشه

آلبوم پایگاه آلبوم پایگاه شیخ شهاب الدین اهری

سردر شیخ شهاب الدین اهری

سردر شیخ شهاب الدین اهری

ضلع جنوبی شیخ شهاب الدین اهری

ضلع شرقی شیخ شهاب الدین اهری

ضلع غربی شیخ شهاب الدین اهری

ضلع شمالی شیخ شهاب الدین اهری

ورودی آرامگاه از ضلع شرقی شیخ شهاب الدین اهری

مناره غربی شیخ شهاب الدین اهری

موزه فعلی واقع در تالار شیخ شهاب الدین اهری

گزیده‌ی کتاب:

معماری ایران دوره اسلامی / محمد یوسف کیانی

مناره ها / محمد علی مخلصی

اگرچه در دوره مغول و تیموریان ایران دستخوش حوادث گوناگونی و ویرانی زیادی شد و بسیاری از این مساجد و مدارس و مناره‌ها ویران گردید اما آرامش که در دوره سلاطین بعد بوجود آمد و با کمک وزرای لایق و مدبر مدارس و مساجد و اماکن مذهبی با مناره‌های بلنه ساخته شد با این تفاوت که مناره‌های قرن هشتم به بعد عموما بصورت زوجی بود که برفراز ایوان می‌نشست برعکس دوره مغول که مناره از قسمت پائین تا لب ایوان در بنای مسجد یا مقبره مخفی بود بیشتر مناره‌های دوره تیموریان به‌صورت آشکار در کنار ایوان همراه با آن و یا جدا از آن احداث می گردید و تزئینات این مناره‌ها بیشتر بصورت کاشی‌کاری و معقلی بود، از مناره‎‌های دوره ایلخانی می‌توان به مناره‌های مسجد جامع اشترجان – سلطان بخت آغا اصفهان – مسجد جامع مظفری کرمان – منارهای فوشخانه – دار الضیافه اصفهان و از مناره‌های دوره تیموری به منارهای مسجد گوهرشاد – مسجد 72 تن شهید (شاه سابق) در مشهد یا فاقد تزئینات چون منارهای مسجد آق‌قلعه یزد وشیخ شهاب الدین اهری اشاره کرد.

پلکان‌های مناره‌ها عموما از روی نقشه، برخلاف حرکت عقربه ساعت می‌باشد. به عبارت دیگر پله‌ها به صورت مارپیچی مانند بادبزن حول محور مرکزی با دکل می‌پیچد و تا نعلبکی تاج منار ادامه می‌یابد. پلکان‌های منار فیروزآباد ومنار ابودلف سامرا در بیرون و در فضای باز قرار دارند. لیکن در منارهای دوره اسلامی پلكان‌ها ظریف‌تر و به شكل مثلثی در داخل منار قرار می‌گیرند. در منارهای مخروطی شکل، با باریک شدن بدنه منار، به تناسب از قطر به دیوار و دکل نیز کاسته می‌شود به طوری که هنگام صعود در قسمت بالا یعنی گلوگاه گنبد تنگی دهانه بنا كمتر احساس می‌شود. مهمترین خاصیت پله‌های مارپیچی داخل منار اینست که به بنا حالت فنریت می‌دهد و به منار در برابر ارتعاش و زلزله ایستائی بیشتری می‌بخشد. به‌خصوص اینکه شکل مدور مناره باعث می‌شود که منار در برابر نیروی باد نیز به راحتی مقاومت کند. ورودی بنا عموما به صورت درگاه کوتاهی است که در پائین منارهای انفرادی ساخته می‌شود اما در بعضی از منارها از مدخلی که در محادی پشت بام بنای وابسته احداث گردیده جهت دخول استفاده می‌کنند مانند منار گلدسته اصفهان و منار مسجد جامع قمشه. ورودی منارهای زوجی نیز اکترا در پشت بام شبستان یا پشت ایوان قرار دارد مثل منارهای مسجد گوهرشاد و بقعه شیخ شهاب الدین اهری و منار مسجد جامع اصفهان.

پلان نما برش سه بعدی

گنجنامه دفتر یازدهم

گنجنامه دفتر یازدهم

گنجنامه دفتر یازدهم

گنجنامه دفتر یازدهم

بازشناسی تاریخی تحولات معماری در ارسن مجموعه شیخ‌ شهاب‌الدین محمود اهری

یکی از ساختارهای هویّت بخش به سیمای کالبدی شهر اهر، مجموعة تاریخی شیخ شهاب الدّین است؛ مجموعه ای از دوران شكوفایی عرفان و تصوّف در منطقه آذربایجان در قرون هفتم تا یازدهم (هـ.ق.). این مجموعة تاریخی علی رغم این که در زمرۀ آثار فاخر معماری ایرانی قرار دارد، تاکنون از بررسی های کافی در زمینة شناخت تاریخی و شناخت کیفیات معماری بی نصیب بوده است. در نوشتار حاضر، که برآمده از پژوهشی مستقل به منظور تبیین تأثیر زمان بر نحوة تکوین ارسن این مجموعه است، به برخی از خلأهای علمی موجود در این زمینه و با طرح دو پرسش پاسخ داده شده است: الف) دلیل وجودی پیدایش خانقاه شیخ شهاب الدّین در اهر چیست؟ ب) مراتب آفرینش و گسترش ساختاری این مجموعه متأثر از چه مؤلفه هایی است؟ از آن جایی که این پرسش ها، در بستر تاریخی مطرح شده اند، از روش توصیفی تاریخی استفاده شده است. یافته ها حاکی از آن است که هستة اولیة مجموعة شیخ شهاب الدّین، متأثر از شرایط فرهنگی و اجتماعی عصر ایلخانی است و با احداث فضاهایی ساده که برای برپایی خانقاه شیخ لازم بود، بنا نهاده شد و در همان دوره نیز توسعه ها پیدا کرده این مجموعه در عصر صفوی توسعه چشمگیری داشت. در این دوره به دلیل علایق سیاسی دربار صفوی، توجّه وافری به این مجموعه شد و کیفیّت و کمیّت ساختاری آن تحوّل اساسی یافت. ویژگی شاخص این مرحله از تحوّلات کالبدی این است که در قالب طرحی جامع بدان نگریسته شد و تمامی ساختارهای پراکنده قبلی در هیأت منظومة معماریِ واحد به نظم آورده شد. نکته مهم در فرآیند تکوین مجموعة شیخ شهاب الدّین آن است که علی رغم آفرینش تدریجی، یکپارچگی تحسین برانگیزی در روابط معماری مجموعه مشاهده می شود؛ موضوعی که خود جلوه ای ممتاز از خرد و انعطاف پذیری معماران ایرانی است.

طرح حفاظت و ساماندهي منظر تاريخي بقعه شيخ شهاب الدين اهري بر مبناي بازانديشي در تجارب حفاظتي نمونه هاي مشابه در شمال غرب کشور

محمدرضا ابراهیمی

مقاله های وابسته:

آسیب شناسی و مرمت بخشی از مجموعه شیخ شهاب الدین اهری

شبنم مشرفی / فرانک جمالزاده

بناهای تاریخی جز لاینفک تاریخ هرکشوری میباشند که حفاظت از آنها ضروری است و باید در بقای آنها کوشا بوده و در انتقال این بنا به نسل آینده بصورت پایدار عمل نمود . مجموعه تاریخی شیخ شهاب الدین اهری یکی از آثار تاریخی کشور ایران است.حفاظت از چنین آثاری امری مهم به شمار میرود. بسیاری از این آثار به دلیل شرایط نا مناسب نگه داری، مانند عدم ایجاد تهویه مناسب،عدم زهکشی مناسب و … استحکام خود را از دست داده است. ازین رو، ارایه راهکارهای مناسب برای نگهداری و مرمت این گونه آثار امری ضروری است. هدف از انجام این پژوهشف بررسی فنی و تکنیکی، آسیب شناسی و ارایه روش مرمت قسمت هایآسیب دیده بقعه شیخ شهاب است. بر این اساس و با توجه به مطالعات، مشاهدات و آزمایشات انجام شده که شامل زهکشی،شاهد گذاری، تعویض ازاره های سنگی، ایجاد تهویه، بازرسی سیستم های تهویه و لوله ها، پرچیدن عایق ها و نظریه اصول حفاظتی شیوه شاهد گذاری و زهکشی برای استحکام بخشی بنا انتخاب و اجرا شد.آن گونه که روی ظاهر و استحکام اثر؛ تاثیر نا مطلوب نداشت واثربرای نمایش به عنوان آثار تاریخی قابل ارایه گردید.

ارزیابی لرزه ای بنای بقعه شیخ شهاب الدین اهری تحت زمین لرزه سال 1391 شهرستان اهر

غلامرضا غلامی نژاد دیزگاه / امین قلی زاده / سید سینا کورهلی

کشور ایران با دارا بودن بناهای تاریخی، جزو معدود کشورهای با سابقه تمدن ساز در طول تاریخ می باشد. یکی از این بناهای تاریخی، بنای بقعه شیخ شهاب الدین اهری در شهرستان اهر می باشد. این سازه مربوط به دوره زمانی ایلخانیان وگسترش یافته در زمان دودمان صفویه است. قرار گرفتن ایران بر روی کمربند زلزله خیز آلپ هیمالیا باعث بروز زمین – 6 درجه در مقیاس امواج درونی زمین در سال / لرزه های متعددی در طول تاریخ گردیده است، زمین لرزه ای به بزرگی 21331 در شهرستان اهر بوقوع پیوست این زمین لرزه منجر به بروز خسارت های سازه ای در بنای تاریخی بقعه شیخ شهابالدین اهری گردید و فرصتی فراهم شد تا به مطالعه تفاوت رفتاری پیش بینی شده توسط مدلسازی های عددی و رفتار واقعی سازه و علل این تفاوت ها پرداخت. در این پژوهش بقعه در نرم افزار اجزای محدود Ansys مدلسازی و تحت تحلیلتاریخچه زمانی غیر خطی قرار گرفته است. مدلسازی سه بعدی اولیه بقعه در نرم افزار AutoCad انجام گرفته و به نرم افزار Ansys انتقال داده شده است. نتایج تحلیل نشان داد که سازه بقعه در برابر نیروهای ثقلی مقاوم و در برابر زمین لرزه های خفیف و متوسط دچار ترک خوردگی جزئی می گردد و در مقابل زمین لرزه های شدید مخصوصاً در سقف طبقه اول، دوم و گنبد این بقعه نیازمند مقاوم سازی می باشد

بازخوانی مضامین عرفانی در هنرهای اسلامی خانقاه و بقعه شیخ شهاب الدین اهری

باقر پورجواد اصل / امین دادور / حجت الوانی

هنرمند مسلمان صورت ظاهر هنر را در پرتوی الهامی که از جانب روح دریافت کرده است میآفریند و به یاری نمادها و نقوش هندسی به میانجی عقل خود، فرآیندهای طبیعت را به تأویل میگیرد؛ از این روست که صور هنری اسلامی قادرند انسان را بهشئون والاتر هستی و سرانجام به وحدت رهنمون سازند. هنر اسلامی در مقام هنر دینی، جلوهگاه حقیقت اسلام است و اصول حاکم بر آن به جنبه عرفانی اسلام یا طریقت وابسته استو نه به ساحت ظاهری و شریعت و رفتار آدمی. خانقاه شیخ شهابالدین اهری و بقعه آن، تاریخی از زمان حیات شیخ الفاضل شهاب الدین محمود اهری تبریزی طاب ثراه698 ه.ق) تا دوره صفویه را داراست.این بنا در طول حیات خود پذیرایعارفان و سالکان عالیقدری چون شیخ زاهدگیلانی، -628) شیخ صفیالدین اردبیلی، شیخ بهاءالدین محمد عاملی و جانشینان ایشان بوده که در ایام سیر و سیاحت و یا در لشکرکشیها،عموماً از اهر عبور و به زیارت تربه شریفه شیخ شهابالدین نایل و کسب فیض نمودهاند. اثر مورد مطالعه با برخورداری از ویژگیهای بارز معماری دورههای یاد شده، دارای آرایهها و تزییناتی ارزشمند از هنر دینی و عرفانی است. این نوشتار با روشی توصیفی- تحلیلی و با رجوع به اسناد میدانی و کتابخانهای، از یکسو در جستجوی رابطهمیان هنرهای اسلامی موجود در اثر یاد شده، با مشاهدات و مکاشفات عارفان واصلی است که سفر به عالم ربوبی داشته و سپس در اثر یاد شده حاضر و ناظر بوده اند؛ از سوی دیگر ارتباط هنرها با مبانی و مبادی نظری و عملی عرفان را مورد بررسیقرار می دهد. به عبارتی نوشتار حاضر تلاش دارد با رونمایی از بهرهمندی آرایهها و موتیفهای اسلامی خانقاه و بقعه شیخ شهاب الدین اهری از مفاهیم عمیق عرفانی، به بررسی جایگاه رفیع عرفان در راستای رمزگشایی از هنرهای اسلامی اثر مورد مطالعه پرداخته و ارتباط مابین تزیینات وابسته به معماری بقعه و سرچشمه تفکرات عرفانی هنرمندانش را اثبات نماید

بازشناسی تاریخی تحولات معماری در ارسن مجموعه شیخ شهاب الدین اهری

محمد باقر کبیر صابر / محمد رضا ابراهیمی

يكي از ساختارهاي هويت بخش به سيماي كالبدي شهر اهر، مجموعه تاريخي شيخ شهاب الدين است؛ مجموعه اي از دوران شكوفايي عرفان و تصوف در منطقه آذربايجان در قرون هفتم تا يازدهم (هـ.ق.). اين مجموعه تاريخي عليرغم اين كه در زمره آثار فاخر معماري ايراني قرار دارد، تاكنون از بررسي هاي كافي در زمينه شناخت تاريخي و شناخت كيفيات معماري بي نصيب بوده است. در نوشتار حاضر، كه برآمده از پژوهشي مستقل به منظور تبيين تاثير زمان بر نحوه تكوين ارسن اين مجموعه است، به برخي از خلاهاي علمي موجود در اين زمينه و با طرح دو پرسش پاسخ داده شده است:
الف) دليل وجودي پيدايش خانقاه شيخ شهاب الدين در اهر چيست؟
ب) مراتب آفرينش و گسترش ساختاري اين مجموعه متاثر از چه مولفه هايي است؟ از آنجايي كه اين پرسشها، در بستر تاريخي مطرح شده اند، از روش توصيفي تاريخي استفاده شده است. يافته ها حاكي از آن است كه هسته اوليه مجموعه شيخ شهاب الدين، متاثر از شرايط فرهنگي و اجتماعي عصر ايلخاني است و با احداث فضاهايي ساده كه براي برپايي خانقاه شيخ لازم بود، بنا نهاده شد و در همان دوره نيز توسعه ها پيدا كرده اين مجموعه در عصر صفوي توسعه چشمگيري داشت. در اين دوره به دليل علايق سياسي دربار صفوي، توجه وافري به اين مجموعه شد و كيفيت و كميت ساختاري آن تحول اساسي يافت. ويژگي شاخص اين مرحله از تحولات كالبدي اين است كه در قالب طرحي جامع بدان نگريسته شد و تمامي ساختارهاي پراكنده قبلي در هيات منظومه معماريِ واحد به نظم آورده شد. نكته مهم در فرآيند تكوين مجموعه شيخ شهاب الدين آن است كه عليرغم آفرينش تدريجي، يكپارچگي تحسين برانگيزي در روابط معماري مجموعه مشاهده مي شود؛ موضوعي كه خود جلوه اي ممتاز از خرد و انعطاف پذيري معماران ايراني است.

برگی از شرح حال شیخ شهاب الدین محمود اهری

بهروز ایمانی

بقعه شیخ شهاب الدین اهری نمونه ای از بناهای عصر صفوی

عبدالعلی کارنگ

پایداری بقعه شیخ شهاب الدین اهری در زلزله های آینده منطقه اهر

سید خلیل تاج الدیی الاسلام / یوسف ستارزاده قدیم

بقعه شیخ شهاب الدین اهری در بخش جنوبی شهر اهر، در 95 کیلومتری شمال شرق تبریز واقع شده است این بنای باستانی که محل خانقاه شیخ شهاب الدین اهر یبوده و در دوره ایلخانی ساخته شده دارای فضاهای متعدد معماری از قبیل مسجد، حصار سنگی، خصار خشتی، مناره ها یک گنبد با ارتفاع 18 متر می باشد شیوه انتقال بار در این بنا همچون دیگر بناهای سنتی به صورت فشاری است سقفها به صورت تاقهای قوسی شکل و گنبد هستند که بر روی جرزهای سنگین و قطور قرار گرفته اند. سیستم ایستایی این بنا از پی سنگی و جرزهای آجری تشگیل شده که قابلی شکل بوده و دارای کلاف بندی های چوبی است خاکهای موجود در ساختگاه بقعه نیز، از نوع 4 خاکهای سخت و مقاوم بوده و توانایی تحمل بارهای وارده از طرف ساختار بنا و اتصال انها به زمین زیر را دارد و مصالح به کار رفته نیز شامل آب، خاک، گچ ، ماسه، سنگ، آجر، چوب و کاشی می باشد از نتایج محاسبه بیشترین شتاب افقی زلزله های آینده در محل ساختگاه بقعه با اندازه گیری طول رخنمون تعداد 25 گسل بیش از 5 کیلومتر در مناطق پیرامون ساختگاه بقعه تا شعاع 30 کیلومتری معلوم گردید که بیشترین بزرگای و شدت زلزله های آینده به ترتیب برابر با 6/7 درجه ریشتر و 8/8 درجه مرکالی اصلاح شده و بیشترین شتابر زمین در ساختگاه بقعه برابر با 0/22 جگال خواهد شد و بنابراین با توجه به مشخصات ساهز ای بقعه، و نحوه ساخت و کیفیت مصالح استفاده شده زلزلهای آینده تا شعاع 30 کیلومتری بقعه اثر تخریبی قابل توجیه نخواهدداشتد.

تجلی عرفان در آرایگان معماری ارسن مجموعه شیخ شهاب الدین اهری

قاسم فتاح اهر / محمد رضا ابراهیمی / علی عزیزی

برگی از شرح حال شیخ از مهم ترین شاخصه های هنر اسلامی، معماری اسلامی است که با تأثر از جهان بینی اسلامی، توانایی جلوه دهی عرفان و تصوف را به نحو عالی داشته است. در این میان یکی از این ساختارهای هویت بخش در حوزه معماری اسلامی، ارسن مجموعه شیخ شهاب الدین اهری در شهر اهر است؛ مجموعه ای از دوران شکوفایی عرفان و تصوف در منطقه آذربایجان در قرون هفتم تا یازدهم ه. ق. این مجموعه تاریخی علی رغم بهره مندی از آرایه ها و تزئینات بی بدیل در حوزه معماری اسلامی با مفاهیم عمیق عرفانی تاکنون از بررسی-های کافی در زمینه شناخت کیفیات معماری و تجسد مضامین عرفانی آرایگانش، بی نصیب بوده است. بر این اساس، پژوهش پیش رو با روش توصیفی-تحلیلی و بر پایه گردآوری اطلاعات مبتنی بر بررسی های میدانی و کتابخانه ای، کیفیت آرایگان معماری مجموعه شیخ شهاب را در ارتباط با طریقت عرفان و تطبیق آن با سلسله مراتب شکل گیری ارسن، بررسی نموده است. به عبارت دقیق تر، این پژوهش درصدد آن است با دقت در محتوای کالبدی اثر و بازخوانی مضامین و آرایگان معمارانه آن، ترابط و تلازم میان کیفیات تزئینات مجموعه با سرچشمه تفکرات عرفانی آن را بررسی نماید. با بررسی های انجام شده نتیجه می شود، مجموعه شیخ شهاب الدین اهری و آرایگان معماری وابسته آن متأثر از شرایط فرهنگی و اجتماعی هم عصر خود، تجسد عینی تفکرات عرفانی آئین متصوفه از قرن هفتم تا قرن یازدهم ه. ق می باشد.

شیخ شهاب الدین محمود اهری

بدیع الله دبیر نژاد

شیخ شهاب الدین محمود اهری

رسول جعفریان

توحیدخانه به عنوان یک نهاد معنوی و اجرایی وابستگی های منحصر به فردی با تاریخ فکری- سیاسی صفویان در ایران دارد. چنانکه طلوع و غروب آن اصطلاح را تنها باید در میان متون همان دوره جستجو کرد. پیش از اقتباس و انتشار این اصطلاح در جامعه صفوی، به رغم ساختار فارسی و عربی آن، بیشتر در فرهنگ عثمانی معنا و گسترش یافته بود. بر همین اساس توحیدخانه رابطه جداناپذیری با فرهنگ تصوف و قلندری در آناتولی داشت و در قرون متمادی مستقلانه و به دور از هیجان ها و ارتباطات سیاسی فعالیت می کرد. اما صفویان از نقطه پیدایش حکومت با عاریت گرفتن مفهوم توحیدخانه به تاسیس عبادتگاه دیگری غیر از خانقاه اردبیل در پایتخت های سیاسی خود و شهرهای ایران اندیشیدند و برای آن در ساختار حکومتی خود شبه نهادی را به وجود آوردند که در سازوکار آن اصولی همچون نظارت بر عملکرد صوفیان، ایجاد وحدت رویه در بلاد مختلف، آشناسازی صوفیان با فرهنگ و سنت مذهب رسمی، اجرای رسوم طریقتی در همسویی با تشیع و حفظ و تقویت رابطه ایمانی صوفیان با شاهان صفوی پیش بینی شده بود. این کنش حکومتی به تدریج طریقت صفویه را از سنت و نظام خانقاهی جدا ساخت و توحیدخانه مروج آداب و رسومی گردید که تنها ذکر و ثنا در پایداری حقوق الهی پادشاهان صفوی در سلطنت و مذهب داری برای صوفیان قزلباش جزو اصلی ترین عبادات طریقتی و معنوی آنان شناخته می شد. صفویان آگاهانه در سایه توحیدخانه به ستیز با نظام خانقاهی برآمدند بدون آنکه به نیازهای احتمالی خود در جذب توانمندی های صوفیان در سال های سخت اندیشیده باشند. پژوهش حاضر با چنین رویکردی به بازخوانی روایات تاریخی در فراز و فرود مفهوم توحیدخانه در عهد صفوی می پردازد.

عکس های قدیمی

کتاب آذربایجان قدیم / فرشاد ابریشمی

کتاب آذربایجان قدیم / فرشاد ابریشمی

مطالب مرتبط