مسجد جامع ساوه

آبادیس

دهخدا

قاموس نور

اداره کل میراث فرهنگی استان مرکزی

ایرانشهرپدیا

تور مجازی

دایره المعارف بزرگ اسلامی

راژه

شهرداری ساوه

کتابخانه مدرسه فقاهت

نگارستان

نقش برتر

نورلیب

ویکی پدیا

ویکی واند

آشنایی با معماری اسلامی ایران



تحلیل معماری مساجد ایران
موضوع این کتاب، تحلیل معماری مساجد ایران و تاریخ آن است. فصل اوّل کتاب به بررسی و تحلیل هنر و معماری مساجد ایرانی اختصاص دارد. در این فصل، شیوه‌های معماری در ایران معرفی شده‌اند. فصل دوم دربارة هنر و معماری دوره اسلامی ایران و جهان است. در این بخش معماری بناهای مذهبی در ایران و کشورهای جهان تحلیل و بررسی شده است. فصل سوم، مباحثی دربارة ساختار معماری مساجد است و شیوه‌های گوناگون تاریخی ساخت مساجد را توضیح داده است. فصل چهارم دربارة تزئینات معماری دورة اسلامی و فصل پنجم مربوط به شیوه‌های معماری دورة اسلامی است. در فصل ششم نیز مساجد جامع ایران تحلیل و بررسی شده‌اند.

ساوه در گذر تاریخ (زرندیه – آوه – خرقان – نوبران)
در این کتاب، به معرفی منطقة «ساوه» پرداخته شده است. کتاب حاضر، تلاشی است در راستای معرفی منطقة ساوه در طول تاریخ، و شرح وضعیت اشتغال و صنایع در این منطقه. کتاب، مشتمل بر هفت فصل است. فصل نخست به تبیین وضعیت جغرافیای منطقه، گویش و مذهب مردم، و معرفی کوه‌ها، رودخانه‌ها و محصولات ساوه اختصاص دارد. در فصل دوم، تاریخ ساوه و «آوه» از دورة پیش از میلاد مسیح(ع) تا زمان معاصر شرح داده شده است. فصل سوم، به تشریح فرهنگ، و آداب و رسوم مردم منطقه اختصاص یافته و در فصل چهارم به معرفی ایل‌ها و طوایف اثرگذار در مسایل اجتماعی و سیاسی منطقه پرداخته شده است. در پنجمین فصل کتاب، برخی از مشاهیر ساوه معرفی گردیده‌اند. فصل ششم، به ذکر نام و معرفی آثار باستانی، زیارتگاه‌ها، و امکان سیاحتی اختصاص یافته و در آخرین فصل کتاب نیز به بیان وضعیت اشتغال و صنایع این منطقة تاریخی پرداخته شده است.

ساوه: سرزمین مقدس

ساوه شناسی



سبک‌شناسی معماری ایرانی

سیر تحول معماری ایران دوره اسلامی: از آغاز اسلام تا دوره تیموری (جلد 1)

سیر تحول معماری ایران دوره اسلامی: از دوره تیموری تا دوره معاصر (جلد 2)

سیری در ساوه
مطالعه و بررسی موقعیت تاریخی و جغرافیایی و عمرانی شهر ساوه و روستاها و توابع آن موضوع تحقیق کتاب حاضر است. نگارنده در فصل نخست به معرفی آثار تاریخی ساوه پرداخته که در میان آن‎ها مسجد جامع شهر، آب‎انبار چهارسو و سایر مساجد و امامزاده‎ها، کاروانسرا و پل تاریخی سرخده مربوط به دوره شاه عباس صفوی به چشم می‎خورد. وی در صفحات بعد از وضع آب‎های سطحی و زیرزمینی ساوه، آب آشامیدنی این شهر، اوضاع جغرافیایی، آب و هوا، راه‎آهن و جاده‎ها، کوره‎های آجرپزی و کارخانه‎ها سخن به میان آورده است. وضعیت قالیبافی، مراکز بهداشتی و درمانی و بیمارستان، مراکز و اماکن تفریحی و ورزشی، کانون‎های آموزشی، زبان و مذهب، شاعران و هنرمندان ساوه، کشت و زراعت و محصولات باغی و زراعی، دامداری در روستاها و تقسیمات جغرافیایی ساوه عناوین و موضوعات بعدی است که نویسنده بدان‎ها می‎پردازد. مولف در فصول پایانی کتاب گزارش کاملی از روستاهای بخش مرکزی ساوه، روستاهای بخش زرند، بخش خرقان و نوبران و نیز مراکز آموزشی و اداری و بهداشتی و درمانی این مناطق به خوانندگان عرضه می‎دارد.

شهر ساوه در دوران اسلامی بافت تاریخی و آثار معماری

شیوه‌های معماری ایرانی

مسجد جامع ساوه
در کتاب حاضر نخست موقعیت طبیعی، جغرافیایی، اقلیمی و تاریخی شهر “ساوه” بیان شده، سپس اطلاعاتی درباره کتیبه‌ها، تزیینات و قسمت‌های مختلف بنای فعلی مسجد جامع ساوه به دست داده شده است .

معماری اسلامی / روبرت هیلن برند / آیت الله باقرزاده شیرازی

معماری ایران در دوره اسلامی – مفاهیم ، الگوها و آثار

کتاب معماری ایران در دوره اسلامی مفاهیم الگوها و آثار ، حسین سلطان زاده ، مطالعات معماری ، کتاب پرهام ، مسجد ، آرامگاه ، مدرسه ، مسجد مدرسه ، کاروانسرا ، باغ ، کاخ و خانه اعیانی ، خانه ، گرمانه حمام ، مکتب خانه ، معماری داخلی ، برخی مفاهیم الگوها و چگونگی تداوم و گسترش معماری ایرانی ، کتاب معماری ایران در دوره اسلامی مفاهیم الگوها و آثار ، نشر دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین .


معماری ایران: دوره اسلامی
در مجموعه حاضر مقالاتی چند در باب هنر معماری ایران در دوره اسلامی به طبع رسیده که عنوان و نویسنده هر یک بدین قرار است” :مساجد/ کریم پیرنیا”، “مقابر/ رابرت هیلن براند”، “مدارس/ حسین سلطان‌زاده”، “حسینیه‌ها، تکایا، مصلی‌ها/ محمد توسلی”، “قلاع/ ولفرام کلایس”، “پل‌ها/ محمدعلی مخلصی”، آب انبارها/ پرویز ورجاوند”، “حمام‌ها/ فرهاد فخار تهرانی”، “کاروانسراها/ محمد یوسف کیانی”، “کاخ‌ها/ ولفرام کلایس”، “مناره‌ها/ محمدعلی مخلصی”، “هنجار شکل‌یابی معماری اسلامی ایران/ لطیف ابوالقاسمی”، “قوس‌ها در معماری اسلامی/ زهره بزرگمهری”، “گنبدها در معماری اسلامی/ دیتریش هوف”، “معماران استادکاران دوره اسلامی/ دونالد دلیبر”، “معماران استادکاران دوران اسلامی/ یحیی زکاء “و “هنرمندان دوره اسلامی/ منوچهر ستوده .”یادآور می‌شود این کتاب برای دانشجویان رشته باستان‌شناسی در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد به عنوان منبع اصلی درس هنر دوران اسلامی به ارزش 4واحد تدوین شده است .

معماری ایرانی / آرتور پوپ

معماری ایرانی: دستگاه شناسی
گونه شناسی در یک فرایند استقرایی به ما کمک می‌کند تا با انتخاب موضوع، به منابع عینی موجود مراجعه کنیم و با گردآوری داده‌ها و تحلیل آن‌ها به شناخت گونه‌ها دست یابیم. در اینجا، انتخاب موضوع به معنای انتخاب یک کارکرد است. می‌خواهیم پی ببریم که در یک مکان خاص و یک بازه زمانی، چه گونه‌هایی از مساجد یا مدارس وجود داشته‌اند. در فضای پژوهشی امروز، این امکان وجود دارد تا با روش‌های گوناگون تحقیقاتی، بناهای یک دوره بزرگ از تاریخ معماری را شناسایی و تحلیل نماییم. در نظام دستگاهی معماری ایران، مساجد و مدارس با طرح ایوانی در یک دستگاه، مدارس و مساجد با طرح گنبدخانه، ایوان و میان سرا در دستگاهی دیگر دیده می‌شوند؛ بنابراین دستگاه‌ها، در جایی بالاتر از گونه – الگوها قرار می‌گیرند.



نامه ساوه: مجموعه مقاله‌های ساوه‌پژوهی

این مجموعه مشتمل است بر مقالات پژوهشی نگارنده در ارتباط با شهر ساوه که در حوزه‌های تاریخ، ادبیات، رجال و مشاهیر، و کتاب‌شناسی تنظیم شده است. در این میان تنها، مقاله‌ی “شهر ساوه” نوشته‌ی “ولادیمیر مینورسکی” است که به وسیله‌ی نگارنده به فارسی برگردانده شده است. برخی ازاین مقالات عبارت‌اند از: “بررسی نام ساوه در کتیبه‌ی یونانی پئوتینگرایا”، “نگاهی نو به روایت خشک شدن دریاچه‌ی ساوه”، “حضرت عیسی (ع) و گوشه‌ی چشمی به ساوه”، “پژوهشی درباره‌ی مسابقه‌ی تاریخی و معماری بنای قلعه‌ی دختر ساوه”، “روش استفاده از متون تاریخی در معماری و شهرسازی”، “کولیان ساوه و پیشینه‌ی تاریخی آن‌ها”، “مقاله‌های خارج از کشور”، “حاکمان ساوه در طول تاریخ”، “شناخت فرقه‌های خوارج و عقاید آن‌ها”، “احوال و آثار حکیم ابن سهلان ساوی”، “احوال و آثار قیصری ساوی”، “شیخ داوود قیصری ساوی و امام خمینی”، “شیخ محمود مزلقانی، پیر طریقت میر سید علی همدانی”، “یوسف عادلشاه ساوجی منادی تشیع در هند”، “ابوطاهر خاتونی ساوجی و کتابخانه‌ی ساوه”، “مقدمه‌ای در شناخت سلمان ساوجی”، “نظامی گنجوی و سلمان ساوجی”، “عطار و شیخ جمال‌الدین مجرد ساوجی”، “خواجوی کرمانی و سلمان ساوجی”، “پایگاه حیکم ابن سهلان ساوی در زمین‌شناسی”، “سیری در الانساب” و “سیری در التدوین فی‌اخبار قزوین”.

بررسی مقرنس کاری ایوان غربی مسجد جامع ساوه وارایه طرح مرمت آن 
صمد سامانیان / احمد قبادی / صغرا نیک پور خشکرودی
چکیده هدف از مطالعه وبررسی مقرنسکاری ایوان غربی مسجد جامع ساوه،اتخاذ روش های مناسب حفاظت و نگهداری ومرمت این تزیینات همسو با توجیهات منطقی وزیباشناسی و مبانی حفاظت ومرمت می باشدکه محافظت ازفرم وطرح یک اثر همچون مقرنسکاری ایوان غربی مسجد جامع ساوه به اندازه عملکرد حفاظت، برای محافظت از این نوع طرحهایی که در خطر نابودی قرار دارند ضروری است.لذا برای رسیدن به این منظورعلاوه بر برداشت دقیق وضع موجود واولیه، راهکارهای مناسب حفاظتی ومرمتی ارایه گردید،واستخراج نقشه اولیه مقرنس بابررسی ومطالعه اسناد،مدارک وعکسهای قدیمی امکان پذیر شد. مقرنس یک عنصر تزیینی هندسی است که از قرار گرفتن سطوح مقعر درکنار هم ویا روی هم به طورمرتب ویامتضاد تشکیل شده وبا موادمختلف وبا نقوش متفاوت وبا اشکال گوناگون ساخته می شود.برای اجرای مقرنس دریک ایوان،ابعادایوان موردنظر بایستی دارای عرض و عمق به نسبت دو به یک باشد.برای به دست آوردن این ابعاد در ایوان غربی تغییراتی داده شد،سال 922 هجری قمری مصادف با اولین دوره تغییرات صفویه در مسجد جامع ساوه است.دراین دوره فضای زیر نیم گنبدبامقرنس گچی آذین شدواولین پایه مقرنس ،بین دو قوس موجود در میان نیمه هشت ضلعی ایوان،وبرارتفاع نه مترازکف ایوان قرارگرفت که به علت شرایط نامناسب نگهداری درحال حاضرازحجم اولیه در صد کمی باقی مانده است.باتوجه به مرمتهای مختلفی که توسط گروههای ایتالیایی وایرانی در دوره های مختلف وزیر نظر اشخاص برجسته ای چون دکتر زرگر،مرحوم دکتر شیرازی،و…صورت گرفته ولی هیچ گاه به طور علمی و عملی اقدامی در جهت مرمت مقرنسهای ایوان غربی انجام نپذیرفت وحتی هنگام مرمت سازه اصلی ایوان بااین که قسمتهای زیادی ازمقرنس باقی مانده بود،تنها اقدام موثر جهت حفظ آنها نصب داربستها وشمعهایی درزیرتزیینات ومقرنسها بود.درسال1373درجهت مرمت مقرنسکاری ایوان غربی،مقرنسی باطرح ترکیبی طراحی وتخته های گچی آن نصب گردیدوبرای انطباق طرح جدیدباسازه نیم گنبد قسمت اعظمی ازمقرنسهای اولیه فروریخته شدکه بادرگذشت استادکارساخت مقرنس الحاقی درهمان گام های اولیه متوقف گردید.باتوجه به اینکه دردوره های مختلف،ایوان دستخوش تغییرات وتحولات بسیاری شد،بررسی این تغییرات برای شناسایی عوامل مخلی که ایجادآسیبها ی تزیینات رابه دنبال داشت درراستای ارایه راه حلهای مناسب حفاظتی ومرمتی الزامی می نمود.ودرنهایت پس ازبررسی مدارک باقی مانده، نقشه اصلی مقرنس ایوان غربی مسجد جامع ساوه استخراج ،طراحی وارایه گردید.

روند شکل‌گیری مساجد در ایران (از آغاز تا پایان قرن چهارم هجری) 
علی اصغر میرفتاح / مریم محمدی

معماری یکی از شاخه‌های مهم فنون و هنر تمدن بشری است که هزاره‌های متمادی تا به امروز مورد توجه بسیار جوامع انسانی قرار گرفته و سعی وافر در تکامل و گسترش آن شده است . در میان شاخه‌های معماری ساخت بناهای مذهبی از جایگاه ویژه‌ای برخودار است بطوریکه در طول تاریخ باشکوهترین، زبیاترین و ارزشمندترین هنرها و فنون در خدمت آنها قرار گرفته‌اند. معماری در ایران از سابقه 10 هزار ساله برخودار است ، که در طول زمان تحت تاثیر عوامل مختلف جغرافیایی و فرهنگی شگل گرفته و تکامل یافته است بطوریکه معماری ایران در جهان باستان از مقام شاخصی برخوردار بوده (معماری ایلامی، هخامنشی، اشکانی، ساسانی) که امروزه آثار متعدد آنرا در ایران و بناهای متاثر از آنرا در کشورهای مختلف می‌توان دید. ایران با چنین تجارب و معماری پیشرفته‌ای در قرن 1 هجری مغلوب اعراب تازه مسلمان شد که در نتیجه آن ایرانیان به اسلام گرویده و ساخت مساجد متعدد جانشین آتشکده‌ها شد. اسلام هر چند در شبه جزیره عربستان شکل گرفت و اولین مساجد نیز در آنجا ساخته شدند اما به جهت فقدان فن معماری پیشرفته معماری صدراسلام از یک طرف تحت تاثیر معماری بیزانس و از طرف دیگر معماری ایران قرار گرفت . با ساخت بناها و مساجد در بین‌النهرین، مخصوصا با انتقال مقر خلافت به این سرزمین که بمدت 1000 سال مرکز ثقل فرهنگی و هنری ایران باستان بود تاثیر هنر و معماری ایران در معماری اسلامی بشدت گسترش و تداوم یافت . از آنجا که هیچ نقطه از سرزمین اسلامی بدون مسجد نمی‌توانست باشد از همان ابتدای فتح ایران مساجد بیشماری در گوشه کنار ایران ساخته شدند که امروزه تنها آثار تعداد اندکی بر جای مانده است (مسجد شوش ، مسجد جامع فهرج، تاریخانه دامغان، مسجد جامع اصفهان دوره آل‌بویه، مسجد جامع عتیق شیراز، مسجد جامع نیریز، مسجد جامع نایین، اصل مسجد اردستان، اصل طاق هارونیه قزوین، …) با مطالعه معماری این دسته از مساجد می‌توان به نتایج زیر دست یافت : 1 – مساجد فوق اکثرا با پلان شبستانی ستوندار و گاه ایوانی یا چهار طاقی با مصالح و شیوه ساده ساخته شده‌اند. 2 – معماری فوق در طی چهار قرن اول اسلامی چه از نظر پلان، شیوه‌های معماری، مصالح، تزئینات … تداوم مشخصی را نشان می‌دهد که می‌توان شروع آنرا در دوره پیش از اسلام پی‌گیری نمود. 3 – با تکامل طرحهای معماری عناصر جدیدی به معماری ساده مساجد افزوده شدند (ایوان، مناره، گنبد …) که آنها نیز بنوبه خود متاثر از معماری ایران پیش از اسلام بودند. 4 – معماری مساجد چهار قرن اول هجری تداوم و استمرار مشخص معماری دوره ساسانی با تصرفاتی در جهت انطباق با مذهب جدید می‌باشند.


طرح مرمت شبستان شمالی و طرح حفاظت پیشگیرانه مسجد جامع ساوه
اسکندر مختاری طالقانی / پیروز حناچی / ملیکا کیوانی نژاد

اعتقادات عمیق مردم نسبت به اماکن مذهبی همچون مساجد باعث شده است که با وجود تغییرات شدید در بافت و زندگی شهری ،این اماکن همچنان مورد توجه بوده و کارکردهای احساسی و اجتماعی خودرا در پی داشته باشند. لذا جهت حفظ این اماکن نیاز به رسیدگی و حفاظت بیشتری می باشد. ارزش های معماری و تاریخی مسجد جامع ساوه و نیز امکانات بالقوه بنا برای ثبت و ماندگاری در میراث جهانی و نیز وضعیت نامناسب بنا از اهم مسایل پرداختن به این موضوع می باشد.

 

آسیب شناسی مسجد جامع ساوه
معصومه ملایی / گل آذین اسلامیان



از سلاجقه تا قاجاریه تطبیق کیفیات فضایی مسجد جامع قم و جامع ساوه 
فاطمه حسین جمال / علیرضا محمد ولی

مطالعه كيفيت هاي فضايي معماري ايران در كنار بررسي هاي صورت گرفته در زمينه كميات،ابعاد و اندازه ها و..كه تاكنون بخش بزرگي از مطالعات در حوزه معماري ايران را شكل داده اند؛تلاشي از در جهت شناختهرچه بيشتر هنر و فن اين سرزمين و رهگذري است بر حل مشكلات معماري امروز ايران.بر اين اساس در مقاله به مطالعه خصوصيات فضايي مساجد جامع قم و ساوه ؛بر مبناي خصوصيات كالبدي آن ها پرداخته ايم.روش تحقيق اين مقاله توصيفي تحليلي و در تحليل ها قياسي مي باشد.گفتني است كيفيات فضايي اين دو – مسجد به طرز محسوسي متفاوت بوده كه اين تمايز را ميتوان بر اساس تفاوت هاي موجود در تناسبات،فرم ستون و جداره،ميزان ارتباط فضاي باز و بسته و ساير موارد توجيه نمود.

بررسی تاثیرنظریه خوارزمی بر آرایه های گنبد داخلی مسجد جامع ساوه 
خسرو احمدی آزاد / سمیه آهمه

مسجد جامع ساوه همانند مسجد جامع اصفهان و مسجد جامع اردستان دارای دوره های ساخت متنوعی در طول تاریخ خود است. سؤال کلی تحقیق پیش رو بررسی تاثیرنظریه خوارزمی بر آرایه های گنبد داخلی مسجد جامع ساوه به عنوان یکی از موزه های تحولات معماری ایرانی است. هدف از این تحقیق پیدایش ریاضیات در گنبد داخلی مسجد جامع ساوه و درباره دوره های مختلف ساخت عناصر متنوع مسجد و ارائه پلان های دوره بندی آن است. روش تحقیق استفاده شده در این مقاله روش تحلیلی-تاریخی است:دوره بندی ،تکیه بر تحلیل هندسی، سازهای و تزئینات بنا دارد و گردآوری اطلاعات آن مبتنی بر مطالعات میدانی و کتابخانه ای صورت گرفته است. معیارهای استفاده شده در این دوره بندی، تکنیکهای پوشش فضاها، مصالح، تاریخ گذاری تزئینات، تقدم و تأخر قرارگیری ساختار و ارتباط آنها با کف های قدیمی و مطالعه تطبیقی با دیگر بناهای مشابه می باشد. کالبد کنونی مسجد شامل صحنی ذوزنقه شکل، شبستان های جنوبی، غربی و شرقی، پایه های جرزهای شبستان شمالی، گنبدخانه و ایوان جلوی آن در ضلع جنوبی، ایوان رفیع غربی، بنایی با پلان چلیپایی در گوشه جنوب غربی، منار شمال شرقی و محرابها و محراب نماهای متعدد است.نتیجه این تحقیق ارائه دوره بندی تاریخی و تاثیرنظریه خوارزمی اثر به این شرح است: .1 قرن اول هجری تا شروع دوره سلجوقی (هسته اولیه)، آثار به جامانده از این دوره پایه جرزهای خشتی و خشتی چینه ای است؛ .2 نیمه قرن پنجم تا اوایل قرن هفتم، پایه گذاری منار مسجد با کتیبه ای به تاریخ 504 هجری، حذف دو ناو و احداث گنبدخانه و فضای باز جلوی آن؛ .3 قرن هفتم تا اوایل قرن دهم، ساخت ایوانی رفیع در ضلع غربی؛ .4 اوایل قرن دهم تا اواخر قاجار، که در این دوره معماران به مرمت سازه های قبلی پرداخته اند.

بررسی تزیینات محراب های مسجد جامع ساوه
سعید خوداری نایینی / مهدی پاک نژاد

مسجد جامع ساوه یکی از ابنیه مهم تاریخ معماری ایران است که در دوره های مختلف تاریخی مورد مرمت و گسترش قرار گرفته است، این بنا از سدهی دهم- یازدهم/چهارم- پنجم به بعد به تزیینات مختلف گچبری مزین میشود، این تزیینات شامل ساخت محرابها و محرابنماها و برخی تزیینات آجر مهری میشود.
مهمترین منابع و مدارک تاریخ گذاری دوره های ساخت بنا نیز همین تزیینات و به خصوص کتیبه های به جا مانده هستند که بر اساس نوع خط، تزیینات خط و تاریخهای ذکر شده در برخی از تزیینات میتوان به سیر تحولات تاریخی مسجد پی برد.
این نوشتار به بررسی تحلیلی تازهای از این تزیینات می پردازد و در دو بخش به محرابها و محرابنماها تا با استفاده از الگوی قرارگیری محرابها و بررسی تاثیرات هر دوره تزیین بر دوره بعد، به فهمی از روند تزیین این بنا دست یابد. به این منظور با تشریح ویژگی های هر محراب به تاریخشناسی آن و رابطه آن با بنا و دسته بندی متون به کاررفته در کتیبه ها میپردازد.
سؤالاتی که در این مقاله پاسخ داده می شود:-1 ویژگی های تزیینات گچی مسجد جامع ساوه کدامند.
-2 تزیینات مسجد جامع ساوه به چند دسته تقسیم میشوند.
اهداف تحقیق: 1- شناسایی آثار مختلف تزیینی در مسجد جامع ساوه. 2- استفاده از ویژگی های تزیینات جهت تاریخشناسی دوره های گسترش و مرمت بنا.

بررسی سه مناره مهم دوره سلجوقی -چهل دختران اصفهان، تاریخانه دامغان و مسجد جامع ساوه
میترا آزاد

مناره های سلجوقی ایران از عناصر مهم معماری اسلامی از نظر حکمی، فرم معماری، سازه و تزئینات هستند که در این چهار حوزه، به بررسی و تحقیق نیاز دارند. احداث مناره در ایران، به عنوان راهنما و هدایت معنوی و مادی، از دوره پیش از اسلام، آغاز و در عصر سلجوقی به اوج تکامل خود رسید. آنها ابتدا به صورت منفرد در دشت ها، در کنار راه های مهم و مسیر کاروان ها و سپس در نزدیکی مساجد و مدارس، به عنوان یک عنصر مهم و نشانه قرار گرفتند. با توجه به اینکه طرح، ساخت و تزئینات مناره های سلجوقی از شاهکارهای معماری ایران بوده، این مقاله به بررسی سه مناره مهم دوره سلجوقی ایران، یعنی مناره تاریخانه دامغان، چهل دختران اصفهان و مسجد جامع ساوه و تحلیل مقایس های تزئینات آجری شامل نقوش هندسی و کتیب ههای آ نها پرداخته است. روش تحقیق مقاله، به صورت روش تفسیری تاریخی بوده و سپس با رویکرد تحلیلی به مقایسه تزئینات سه مناره از نظر کتیبه ها و نقوش و جایگاه آنها پرداخته است. علاوه بر بررسی مقالات مربوط و کتب و اسناد با برداشت از بناهای یادشده، برای اولین بار نقشه و نمای تزئینی مناره های مذکور و سپس جدول مقایس های تزئینات آن ها ارائه می شود. در نهایت، علاوه بر دستیابی به اهداف برپایی و تغییرات شکلی مناره های اولیه تا دوره سلجوقی و مقایسه تزئینات آنها، جایگاه هریک در بخش های اصلی مناره مشخص و مدل تحلیلی جهت مطالعات آتی پیشنهاد می شود.

بررسی رویکرد محوریت مسجد جامع ساوه در شبکه کالبدی شهر ساوه 
مریم خشن / مرضیه طبیبی / مبینا ناصری / پریا مختاری

مسجد جامع ساوه یکی از قدیمی ترین مساجد ایران است که براساس اطلاعات باستان شناسی بر بنای باقی مانده از آتشکده ای در دوره ساسانیان، ساخته شده است. این مسجد به لحاظ معماری و ترکیب گنبدخانه و ایوان ها و صحن و در نهایت مناره ای که در بین دیگر مساجد ممتاز است، خود مطلب مستقل و قابل بررسی است. علاوه بر این تغییرات مختلفی که در دوره های پیش از اسلام، قرون چهارم و پنجم هجری، و دوره صفویان در بنای مسجد رخ داده است، مزیت شناخت و بررسی معماری این بنا را مضاعف می کند. در این مقاله به دنبال معرفی و شناخت تاریخچه معماری این مسجد هستیم که با نگاه زیباشناختی که حاصل از اندیشه معماری است به ابعاد و جلوه های این بنای تاریخی توجه می کنیم. این بنا که شامل گنبدخانه، دو ایوان، یک مناره، صحن، شبستان های متعدد و چندین محراب است مورد توجه قرار گرفته شده و هر کدام از آن ها به طور جداگانه بررسی شده است. روش تحقیق این مقاله، به صورت روش تفسیری تاریخی بوده و سپس با رویکرد تحلیلی به بررسی مسجد جامع ساوه از نظر کتیبه ها و نقوش و جایگاه این مسجد در میان مساجد ایران و همچنین ارتباط آن با مسجد انقلاب کنونی و بازار پرداخته شده است. در نهایت، علاوه بر دستیابی به اهداف تغییرات شکلی معمارانه در دوره های مختلف در بخش های اصلی مسجد مشخص شده است. مسجد جامع هسته ی اولیه ی شهر در قرون اولیه ی اسلامی بوده و در قرون میانی اسلامی بر پیرامون مسجد جامع سلجوقی توسعه یافته است. همچنین مشخص گردیده که در دوران صفوی شهر ساوه به جانب شمال و در دوران قاجار نیز شهر به جهت شمال غرب، گسترش داشته است.


بررسی نقش مناره در مسجد جامع ساوه و اصفهان
مجید فرجی / علیرضا جزپیری / علی دستوار

در معماری مفاهیم عام و خاصی وجود دارد ، مفاعیم عام به بیان کلیت مواد ، اشیا و زمان می پردازد و مفاعیم خاص به نکات زیرکانه و شگردهای ریز معماری می پردازد. معماری در هر دوره ای نشانه های خاص خود را دارد و سبک های خاص نشان دهنده حالت معماری بنا و کاربری آن می باشد، چنانکه با شنیدن سبک گوتیک همه یاداور طراحی های کلیساها دوران رنسانس می افتند. با بیان مفاعیم عام می توان طبقه بندی سبک معماری را مشخص کرد و با بیان طبقه بندی خاص سعی در شناخت هر چه بهتر طراحی و نکات کلیدی طراح را دریافت. در این مقاله سعی در بررسی مناره مسجد جامع اصفهان و ساوه از لحاظ طراحی و ساخت و نگهداری نمود همچنین به مفهوم مناره در معماری اسلامی و علت کاربرد این نوع مناره ها در این مساجد داشت. مناره مساجد نمایانگر هنر معماری اسلامی بوده و منجر به جذب نمازگزار و گردشگر می شود . از این رو معماران مسلمان سعی می کردند تا با رنگهای مختلف زیبا، با ادوات و وسایل مختلف آنها را تزیین کرده و به زیبایی مساجد بیفزایند. ابتدا تاریخچه این مساجد بیان و سپس سعی در بیان اهمیت این مناره ها در معماری اسلامی دوره سلجوقی داریم.


در باب مسجد ساوه

دوره بندی تاریخی-کالبدی مسجد جامع ساوه
سجاد موذن

مسجد جامع ساوه همانند مسجد جامع اصفهان و مسجد جامع اردستان دارای دوره های ساخت متنوعی در طول تاریخ خود است. سوال کلی تحقیق پیش رو بررسی دوره های تاریخی کالبدی ساخت مسجد جامع ساوه به عنوان یکی از موزه های تحولات معماری ایرانی است. هدف از این تحقیق رفع ابهامات موجود درباره دوره های مختلف ساخت عناصر متنوع مسجد و ارائه پلان های دوره بندی آن است. روش تحقیق استفاده شده در این مقاله روش تاریخی است: دوره بندی تکیه بر تحلیل هندسی، سازه ای و تزئینات بنا دارد و گردآوری اطلاعات آن مبتنی بر مطالعات میدانی و کتابخانه ای صورت گرفته است. معیارهای استفاده شده در این دوره بندی، تکنیک های پوشش فضاها، مصالح، تاریخ گذاری تزئینات، تقدم و تاخر قرارگیری ساختار و ارتباط آنها با کف های قدیمی و مطالعه تطبیقی با دیگر بناهای مشابه می باشد. کالبد کنونی مسجد شامل صحنی ذوزنقه شکل، شبستان های جنوبی، غربی و شرقی، پایه های جرز های شبستان شمالی، گنبدخانه و ایوان جلوی آن در ضلع جنوبی، ایوان رفیع غربی، بنایی با پلان چلیپایی در گوشه جنوب غربی، منار شمال شرقی و محراب ها و محراب نماهای متعدد است. نتیجه این تحقیق ارائه دوره بندی تاریخی اثر به این شرح است: 1. قرن اول هجری تا شروع دوره سلجوقی (هسته اولیه)، آثار به جامانده از این دوره پایه جرزهای خشتی و خشتی چینه ای است؛ 2. نیمه قرن پنجم تا اوایل قرن هفتم، پایه گذاری منار مسجد با کتیبه ای به تاریخ 504 هجری، حذف دو ناو و احداث گنبدخانه و فضای باز جلوی آن؛ 3. قرن هفتم تا اوایل قرن دهم، ساخت ایوانی رفیع در ضلع غربی؛ 4. اوایل قرن دهم تا اواخر قاجار، که در این دوره معماران به مرمت سازه های قبلی پرداخته اند.

رساله در تاریخ ساوه در دوره قاجاریه (از مولفی ناشناخته) 
یوسف بیگ باباپور


جغرافیای تاریخی ساوه
علی اصغر رضوانی

در شهر ساوه كتابخانه بزرگي وجود داشت كه به دست مغولان به آتش كشيده شد. وجود بيمارستان ها، مدارس و رباط ها در اين شهر نشان از اهميت و اعتبار آن است. در اين شهر ميوه هاي انجير، سيب و انار به فراواني يافت مي شد همانگونه كه اكنون نيز انار ساوه از شهرت خاصي برخوردار است. قبر امام زاده اسحق برادر امام رضا (ع) نيز در ساوه قرار دارد. مسجد جامع اين شهر با كتيبه هاي متعدد مربوط به دوره هاي مختلف معماري خود از زيبايي خاصي برخوردار بوده كه در حال حاضر نيز شاهد آن هستيم. در چهار فرسخي شهر ساوه مقبره شموئيل پيغمبر قرار دارد. حمدالله مستوفي نيز از شاهراه هاي ارتباطي اين شهر نام برده است. شهر ساوه تا دوره صفويه از نظر صنعت سفالگري رقيب بزرگي براي شهرهاي ري و كاشان محسوب مي شد. خزف هايي كه قديمي ترين انواع آن مربوط به قرن چهارم هجري قمري است در اين شهر كشف شده كه نشان دهنده رونق صنعت سفالگري در اين شهر است. سفال هاي مكشوفه در ساوه مربوط به دوره ساساني، اوايل اسلام تا دوره صفويه است.

سازماندهی انتظام فضایی در معماری مساجد (نمونه موردی : مسجد ساوه) 
نازنین ذهبی

مساجد در طول تاريخ از شاخص ترين نمونه هاي معماري اسلامي بوده اند؛ آن ها نشانه هايي شهري هستند كه به عنوان مفصل، نقشي اساسي در ارتباطات ميان عناصر شهري بازي مي كنند. نگاه به اجزاي تشكيل دهنده و فضاسازي مساجد و بررسي عوامل شكل گيري ساختاري، جايگاه هر فضا و نقشي كه در ارتباط با ديگر فضاها دارد، رهيافتي براي دستيابي به تاثير حكمت معماري اسلامي در شكل دهي شاكله بناي مساجد فراهم خواهد آورد. سازماندهي فضايي حاصل تبيين زير ساخت هاي تفكر معاران ايراني- اسلامي بوده و مطالعه و نقش جايگاه هريك از اجزاي بكار رفته در مساجد از قبيل ايوان، محراب، محل قرارگيري محور قبله، گنبد، شبستان و غيره پرداخته و پس از بررسي مكان هندسي هريك از اين اجزا براساس اصول وانتظام فضايي مي تواند باعث پايه گزاري اصول معماري نوين در ساخت مساجد گردد.در اين مقاله پس از بررسي نحوه قرارگيري اجزاي موجود مسجد كبود ساوه بر اساس اصول هندسي و چيدمان فضاي داخلي و جهت ورود به اجزاي مختلف مسجد و بيان نقاط قوت و ضعف آن پرداخته و در نهايت ايده اي منطقي براي نحوه قرارگيري اجزاي مسجد در معماري نوين بيان مي كند كه روش تحقيق به روش گردآوري اطلاعات و نمونه موردي بيان شده و در آخر به نتيجه گيري براي ساخت مسجد نوين مي پردازيم.


ساوه در گذر زمان
حسین کریمیان / مریم رحیم نژاد


سرزمین من : مسجد جامع ساوه 


مسجد جامع ساوه
سوده تقابن

مسجد جامع ساوه، بنایی با آرایه های گچی 
علیرضا بخشی



مطالعه ای بر رویکرد اقلیم و کالبد مسجد جامع ساوه
مرضیه طبیبی / مهسا یاری / سهیل صاحب علی

می شود گفت مسجد جامع،خلاصه معماری اسلامی است بهترین معماران و هنرمندان برای ساختن آنها جمع می شده اند وسنگ تمام می گذاشته اند. از طرفی مراکز مهم شهر مثل بازار و ساختمان های حکومتی در اطراف مسجد جامع هر شهر تشکیل می شد و نبض شهر در اطراف آن تندتر می زد.مسجد جامع ساوه یکی از مساجد مهم ایران است.مسجد به عنوان عبادتگاه مسلمانان در طول اعصار از تحول و پویایی خاصی در کالبد و محتوی برخوردار است. بررسی روند تحول یک معماری بدون بررسی تحول اجزا یا عناصر آن امکان پذیر نیست دراین نوشتار سعی شده نظام معنایی که در طراحی مسجد جامع ساوه و جوهره ی فکری هر یک از اجزای مرتبط به این مسجد مانند:(موقعیت شهر، اقلیم و آب و هوا، تاریخچه، ساخت و ساز اولیه ، معماری بنا، تزیینات و آسیب شناسی) مورد بررسی قرار گرفته گیرد.بدین منظور، در ابتدا به تعریف اندام های معماری این مسجد که در این منطقه حائز اهمیت است پرداخته خواهد شد و سپس از ساده ترین ساختار آن تا ساخت و ساز امروزی پرداخته می شود، پس از چندین قرن هنوز می شود اوج هنر معماری را دراین مسجد به وضوح دید



معرفی و بررسی ویژگی های تزیینی محراب گچبری مسجد جامع ساوه در موزه چهارفصل اراک
بهاره تقوی

مسجد جامع ساوه که در قرون گذشته، تعمیر، تجدید و تزیین شده است، دارای چندین محراب گچ بری از دوره های مختلف تاریخی است که با کتیبه ها و نقوش گیاهی و هندسی زیبا آراسته شد هاند. یکی از محراب های گچ بری این مسجد که به دوره سلجوقی منسوب است، ه ماکنون در موزه چهارفصل اراک نگهداری می شود و دارای ویژگی های هنری ارزشمندی است که کمتر معرفی و بدان پرداخته شده است؛ لذا هدف این پژوهش، معرفی چیستی تزیینات این محراب گ چبری ب هدست آمده از مسجد جامع ساوه و برداشت دقیق آرایه ها به منظور حفظ و احیای این تزیینات است. برای دستیابی به هدف مذکور، پرسش اصلی پژوهش چنین است: انواع تزیینات محراب گچ بری مسجد جامع ساوه( موجود در موزه چهارفصل اراک) کدام است و هر یک از آرایه ها، در کدام یک از بخش های محراب، به اجرا درآمده است؟ در این پژوهش از روش های تاریخی و توصیفی استفاده شده و شیوه گردآوری اطلاعات با استناد به منابع مکتوب و مطالعات میدانی است. نتایج این تحقیق بر این نکته دلالت دارد که علاوه بر کتیبه ها که حجم نسبتاً زیادی از فضای محراب از قبیل حاشیه های دورتادور محراب و اطراف طا قنما و حاشیه بالا و پایین نیم ستون ها را به خود اختصاص داده است؛ نقوش اسلیمی در کنار نقوش ختایی (گل و برگ) نیز؛ سهم عمده ای را در آراستگی فضای داخلی طاق نماها، حاشی ههای پهن و باریک و پس زمینه کتیبه حاشیه دورتادور محراب دارد. ه مچنین از نقوش هندسی (گره ها) نیز بر روی نیم ستو نها (پیلک ها) و لچکی طاق نمای اول استفاده شده است که بر تنوع تزیینات افزوده است.

معرفی و بررسی معماری مسجد جامع ساوه
الهه بابایی / مازیار سرداری

معماری سلجوقی که با وقار و نیرومند و از نظر ساخت پر تصنع است ، پیدایش آن نه ناگهانی و نه تصادفی بوده است.بلکه باید آن را اوج تجلی رنسانس ایرانی دانست که در اوایل سده دهم در روزگار سامانیان آغاز شده بود. سلجوقیان میبایستی زیر تاثیر شکوه غزنویان قرار گرفته باشند ، لیکن طریق ساده و سخت زندگی و اثراتی که سرزمین بومی آنهایعنی دشت های مرکزی آسیا بر روی آن ها گذاشته و ایشان را به سختی خو داده بود آنان را بیشتر به شیوه ای قوی ترو کم خرج تر متمایل ساخت. در نیمه دوم قرن پنجم هجری ، هنر معماری ایران به درجه کمال و شکوفایی خود رسیدو صفات خاص این دوره با قدرت سیاسی و شور مذهبی آن در معماری و بنای مسجد که دل انگیزترین آثار معماریاسلامی است ، تجلی یافت. در این مقاله سعی بر این است با روش توصیفی – تحلیلی، به معرفی و بررسی معماری یکیاز مساجد این دوره که از نظر معماری حایز اهمیت است ، یعنی مسجد جامع شهر ساوه در استان مرکزی ، پرداخت.

مناره آجری مسجد جامع ساوه
فرزام ابراهیم زاده / مهتاب مبینی



نقش معماری مسجد جامع ساوه در احراز هویت اسلامی شهر 
ملیکا کیوانی نژاد / نگین پورقانع

یافته های آپارات

یافته های گوگل

یافته های یوتوب

خبربان

مهرنیوز

میراث آریا

همشهری