حرم گزیده‌ی کتاب: معماری ایرانی / محمد کریم پیرنیا / عبدالحسین معماریان حرم:به جایگاه و ساختمانی گویند که باید با احترام و تشریفات ویژه بدان وارد شد. هر امامزاده‌ای یک حرم دارد که معمولا درون بقعه و گنبدخانه آن است، در جایی که مرقد و ضریح قرار دارد. حرم می‌تواند به مجموعه ای از ساختمان‌ها نیز گفته شود؛ مانند حرم امام رضا که در برگیرنده آرامگاه، دار الضيافه، دارالسیاده و ساختمان‌های دیگر است. یا حرم حضرت معصومه در قم که در برگیرنده صحن بزرگ و صحن کوچک می‌شود. | احترام به حرم: نزد مردم جاروکشی حرم پیشه بسیار محترمی بوده است. بزرگان کشور یکی دو بار در روز به حرم می‌آمدند و آن جا را همراه با مراسمی که در آن شعر یا مرثیه خوانده می‌شده است، جارو میزدند.درهنگام ولادت، بویژه ولادت امام رضا جشن‌های بسیار باشکوهی در حرمها برگزار می‌شده و روزهای شهادت و وفات هم مراسم سوگواری و عزاداری و سینه زنی از سوی خود مردم انجام می‌شده است. کارکردهای حرم: در حرمها همواره مراسم ختم کردن قرآن انجام می‌گرفته است. حافظانی قرآن را از برمی خواندند و صدای خوبی هم داشتند. در جشن‌ها، شاعران شعر می‌خواندند و میان مردم شیرینی و شربت پخش می‌شده است. و هر از چند گاه یا سالانه حرمها را غبارروبی می‌کردند. غبار جزء چیزهای متبرک حرم شمرده می‌شد که مردم آن را در کاغذهای کوچک نگه می‌داشتند و برخی آنها را برای تعویذ فرزندانشان می‌بردند. امروزه هم بزرگان و محترمین و زاهدان غبارروبی را با لباس ویژه انجام میدهند؛ آنگاه به درون ضریح می‌روند و هدایای مردم را گرد می‌آورند، آنها را می‌شمرند و مهر و موم می‌کنند و برای موارد ویژه هزینه می‌نمایند؛ هزینه کارهای خیر مانند بازسازی و تعمیر حرم، ساختن بیمارستان و شهرسازی و مانند آنها از همین هدایا تأمین می‌شود.
