دارالضیافه






یک نوع دارالضیافه که به روی همۀ مسافران باز بود، رباط نام داشت. رباط شبیه کاروانسرا بوده و در شمار آنها به حساب می‌آمده. در فهرست آثار، میان آن دو تفاوتی در نظر گرفته نشده و اصطلاح کاروانسرا برای هردو نوع بنا به کار رفته است. اما ایجاد و بنای کاروانسرا به عنوان کاری سودآور تلقی می‌شد. در صورتی که رباط را به منظور وفای به عهد می‌ساخته‌اند تا برای مسافران به ویژه آنهایی که به حج بیت‌الله و یا اماکن مقدسه دیگر سفر می‌کرده‌اند، مامنی باشد و غذای خود را در آن به دست آورند. از متن‌های تاریخی معلوم نیست نود رباطی را که به علی شیر نوائی نسبت می‌دهند از نوع بناهای خیریه بوده باشد، لیکن چون این رباط‌ها به عنوان کارهای نیک او ذکر شده ما این ظن را به سود وی می‌پذیریم. ظاهراً بجز آن رباط‌هایی که در کنار راه جاجرم – مشهد واقع شده هیچ یک از رباط‌های علی شیر بجای نمانده است. تنها یک رباط تاریخ دار از این دوره به عنوان نمونه شیوه معماری چنین مؤسساتی وجود دارد و آن عبارت است از «قوش رباط». وقف‌نامه آن بر روی یک لوحۀ سنگ در گازرگاه ثبت شده است. در این رباط وسائل آسایش انسان و حیوان هردو فراهم شده بود. خوراک، آب و نمازخانه، تسهیلات یک رباط را تکمیل می‌کرد.