سرداب ایرانشهرپدیا فرهنگِ بزرگِ سخن، «سرداب»: سردابه.|| منزل میرزا … سرداب خوبی … داشت <نظام‌السلطنه>. فرهنگِ معین، «سرداب»: اتاقی که در زمین سازند برای استفاده از خنکی آن در تابستان و حفظ اغذیه و اشربه. لغت‌نامه‌ی دهخدا، «سرداب»: خانه‌ای را گویند که در زیر زمین سازند♦ خانه که در زیر زمین سازند تا در گرما به آن پناه برند و آب در آنجا نگاه دارند تا سرد ماند♦سردابه.|| مهتران و بزرگان سردابها فرمودند قیلوله را <تاریخ بیهقی>. گزیده ی کتاب: آثار ایران / آندره گدار / یدا گدار / ماکسیم سیرو و دیگران / ابوالحسن سروقد مقدم گنبد سرخ / داخل بنا با اندودی از گچ پوشیده شده و بر آن هیچ اثری از نقاشی ویا گچبری دیده نمی‌شود. آرایش این قسمت منحصر است به طاق‌نماهای دوقلو با ستون‌های کوچک مشابه طاق‌نماهایی که سه ضلع از اضلاع خارجی بنا را آذین کرده‌است. داخل بنا کاملاً خالی است. چیزی که ما را به نحوه‌ی آرایش و حتی هدف از ساختن شبستان و سرداب رهنمون شود به چشم نمی‌خورد. با این همه یکی از جزئیات آرایش سرداب مقبره‌ی دیگری از مقابر موجود در مراغه – یعنی مقبره منسوب به مادر هلاکو- که به‌طور کلی مشابه مقبره سرخ می‌باشد، می‌رساند که میت در سرداب دفن شده و سنگ قبر در همین سرداب بوده است و شبستان فوقانی محل تجمع و برگزاری مراسم نماز بوده است. گزیده ی کتاب: سیر تحول معماری ایران / غلامرضا نعیما خانه بروجردی‌ها / مجموعه این عناصر باد و بادگیر در دو سوی این جبهه اهمیت این بخش خانه را به مخاطب تازه وارد گوشزد می‌نماید و حوض طویل و کشیده میان حیاط و باغچه‌های دو سوی آن نیز به شکوه این منظره می‌افزایند، سرداب بزرگ خانه در زیر این بخش واقع شده و ورودی آن بر محور حیاط و در زیر ایوان اصلی واقع است. مجموعه واقع در جبهه شمالی دارای یک تالار پنج دری با شاه‌نشین است که یک مهتابی در جلوی خود دارد و بادگیری هم در پشت آن دیده می‌شود گزیده ی کتاب: هنر و معماری اسلامی / ریچارد اتینگهاوزن / الک گرابر / یعقوب آژند این گروه از آرامگاه‌ها در منطقۀ شمال غرب، که کمابیش منطبق با آذربایجان امروزی و مخصوصاً مراغه و نخجوان است و تاریخ آن به سال 526 ﻫ./1147-1148 م. (گنبد سرخ مراغه) و 576 ﻫ./1197 (گنبد کبود مراغه) می‌رسد، قرار دارد. این مقبره‌ها که به شکل مدور، مربع و چندضلعی و ضمناً از سنگ است، بیشتر از برج مایه گرفته‌اند تا از سایبان. همۀ آنها سرداب دارد که چیزی نو و بدیع در ایران به شمار می‌رفت و جوانب دیگر نمای پیشین آنها از نظر شکل و یا گسترۀ تزیین آنها با هم فرق دارد. از اینها گذشته در کتیبه‌های رسمی آنها نام سازندگانشان آمده است. گزیده ی کتاب: معماری اسلامی ایران در دوره ایلخانان / دونالد نیوتن ویلبر / عبدالله فریار مقبره چلبی اوغلو / مقبره برجی هشت‌گوش در خارج، هشت گوش در داخل، سرداب زیر اطاق.سرداب از سوراخی در کف پیدا است !
