ایرانیــــــــــــادبود

برترگزیده‌ تاریخ معماری ایرانزمین

سنگ نبشته

اقلیم پارس / محمد تقی مصطفوی
نزدیکی نقش رجب داخل جلگه کنار رودخانه پلوار آثاری نظیر قسمت پایین آرامگاه کورش مرکب از تخته سنگ‌های منظّم به صورت ناتمام وجود دارد. دانشمند فقید پرفسور هرتسفلد در سال ۱۳۱۱ با وسایل میکانیکی سنگ‌های آن را برای تجسس سنگ نبشته یا اسناد تاریخی دیگری در هم ریخت و هیچ گونه نتیجه هم از این اقدام بی‌مورد به دست نیامد.
تجدید حیات هنر و تمدن در ایران باستان / جورجینا هرمان / مهرداد وحدتی دانشمند
احتمالاً تبدیل سیاست تحمل مذهبی به آزار و اذیت به دست کرتیر یکی از نامدارترین شخصیت‌های تاریخ ساسانی انجام گرفت. کرتیر کار خود را در دوران سلطنت اردشیر آغاز کرد و در سراسر دوران پادشاهی شاپور به ترویج دین نام زردشتی در برابر بدعت مانی ادامه داد. در زمان سلطنت بهرام فرصت به دست وی افتاده و مانی پیامبر را به سرعت به زندان انداخته کشتند. کرتیر در سنگ‌ نبشته‌های خود که در کنار نقش برجسته‌های پادشاهان نقر شده با غرور از نحوه آزار یهودیان،مسیحیان،مانویان،مندایی‌ها،بودایی‌ها،برهمایی‌ها یاد کرده است.این برای اولین بار بوده که آیین زردشت به صورت مذهبی تعصب‌آمیز و آزاردهنده درآمد. کرتیر در کیش زردشت یک‌دستی سخت‌گیرانه‌ای ایجاد کرد و به تقویت نظریات راجع به نیکی وبدی،بهشت ودوزخ،پاداش و پادافره پرداخت. احتمالاً قدرت چشم‌گیر کرتیر ناشی ازتوانایی سیاسی او بوده است.و شاید در نتیجه دسیسه‌های او که پسر بهرام اول به نام بهرام دوم جانشین وی شد نه برادرش نرسی که حتی اگر بر خود بهرام اول مقدم نبود از نظر رسمی پس از وی سلطنت حق او بود.بهرام اول و بهرام دوم پاداش بزرگی به کرتیر دادند و بالا رفتن تماشایی وی از سکوی قدرت از روی عناوینی معلوم می‌گردد که پادشاهانی که در خدمتشان بود به وی بخشیده‌اند.از نظر شاپور او استاد مدرسه روحانیون بود، در حالی که در زمان بهرام اول لقب استاد مغان اهورا مزدا را گرفت و در زمان سلطنت بهرام دوم نه تنها لقب ناجی روح بهرام یافت،بلکه (( درجه و مقام بزرگزادگی)) نیز به وی اعطا گردید. او توانست کاری را که در نظام طبقاتی ساسانی تقریباً غیر ممکن بود انجام داده از طبقه روحانیون به طبقه نجبا انتقال یابد.نفوذ قابل توجه کرتیر بر بهرام دوم نه تنها از روی دریافت بالاترین افتخارات از پادشاه،بلکه بدان سبب که درتمام نقش برجسته‌های وی،جز یکی حضور دارد معلوم می‌شود.
سنگ نبشته‌های کرتیر موبد موبدان / داریوش اکبرزاده
کرتیر موبدان موبد روزگار ساسانی و یکی از نیرومندترین شخصیت دینی این روزگار است. این شخصیت بلند‌پایگاه در سده سوم میلادی می‌زیسته است. در جایگاه نیرومند او همین بس که بسیاری از دانشمندان او را با شخصیت‌های ناتاریخی آن روزگار چون تنسر سنجیده‌اند. کرتیر را باید در شمار اندک کسان و یا روشن‌تر تنها کس پنداشت که مجوز نگارش کتیبه در کنار نگار برجسته‌ها و دیگر نبشته‌های پادشاهان ساسانی را در یافت کرده است. نبشته‌های کرتیر از یک سو نشانگر جایگاه کرتیر و دیگر روحانیون سیاسی در ساختار پادشاهی ساسانی و بیان برخی رخدادهای مهم تاریخی است و از سویی دیگر نخستین یادگار تاریخی ایران کهن در زمینه «معراج و دیدار از بهشت و دوزخ» است.
کرتیر و سنگنبشته او در کعبه زرتشت / پرویز رجبی
آگاهی ما از زندگی و کارهای کرتیر از چهارسنگ نبشته است / اول زیر سنگ نبشته سه زبانی شاپور در کعبه زرتشت در نقش رستم / دوم سمت راست پیکرنگاره‌های پیروزی شاپور در نقش رستم / سوم در سمت راست پیکر اردشیر بابکان در نقش رستم / چهارم در سنگ نبشته‌ای در قسمت بالای پیکر بهرام دوم در حال پیکار با شیر در سرمشهد
ماد، هخامنشی، اشکانی  / علی اکبر سرفراز / بهمن فیروزمندی
شهر تاریخی بیشاپور به استناد سنگ ‌نبشته‌ای به دو خط اشکانی ساسانی که روی یکی از دو ستون در مکانی به نام جایگاه نذورات نقر شده به سال 266 میلادی ساخته شده، ویرانه‌های این شهر تاریخی در فاصله 140 کیلومتریِ شیراز و 23 کیلومتریِ غرب شهرستان کازرون در حاشیه رودخانه‌ای که به همین نام معروف است قرار گرفته است.


سنگ نبشته های ایران

سنگ نبشته
شیخ علی خان زنگنه
بیستون

مطالب مرتبط