مطالعه و شناخت بنا گزیده ی کتاب: دوازده درس مرمت / محمد حسن محب علی / اصغر محمد مرادی / آتس سا امیرکبیریان مطالعه و شناخت کلیۀ بناها در امر مرمت ضرورتی است اجتانب ناپذیر. این شناخت و مطالعه روشی دارد که اهم موارد آن به اختصار توضیح داده می‌شود. 1 – حفاری و خاکبرداری برای پی‌بردن به جنبه‌های ناشناختۀ بنا یا مجموعه؛ این عملیات می‌تواند در کف، سقف، نما و یا پیرامون بنا انجام گیرد. 2 – در برخی موارد، از نحوه پوشش و ویژگی نقوش برجسته و کنده کاری‌های موجود به عنوان وسیلۀ شناسایی و دستیابی به فرم کامل بعضی از بناها استفاده می‌شود. 3 – کتیبههای تاریخی و یا کتیبه‌هایی که بر اثر حفاری به دست می‌آید گاه حاوی دانسته‌هایی در مورد نحوۀ ساختمان سازی است و کتیبههای موجود در بنا نیز که در مورد تاریخ احداث بنا و تعمیرات انجام شده اطلاعاتی به دست می‌دهد، مفیدند. 4 – بررسی اشیاء به دست آمده در ضمن حفاری، از قبیل نقوش موجود در اشیاء فلزی، مهره‌ها، سفال‌ها و لوحه‌ها در زمینه‌های مختلف قابل استفاده خواهد بود. 5 – از بررسی مصالح مکشوف در حفاری‌ها و از اجزاء بنا از قبیل آجرهای شکسته، قطعات گچ، کاشی، موزائیک، قطعات فلز، چوب و نظایر آن می‌توان جنبه‌های تزئینی بنا و مصالح به کار رفته را مورد مطالعه قرار داد. 6 – از آثار مصور مانند مینیاتورها، نقوش روی کاشی بعضی از بناها، قطعات برنز و نظایر آنها می‌توان در روشن کردن برخی مسائل یاری جست. در مجموع، کاشی‌ها و نقاشی‌های دیواری به شناخت معماری، جنبه‌های تزئینی و فرهنگ زمان احداث بنا کمک بسیاری می‌کند. 7 – کتاب‌های تاریخی، سفرنامه‌ها، کتب مذهبی و کتب جغرافیایی نیز ممکن است حاوی اطلاعات زیادی دربارۀ بناها باشند؛ استفاده از این مدارک مستلزم دقت و نوعی تبحر است. 8 – افسانه‌های تاریخی ممکن است به شناخت ابنیۀ قدیمی و باستانی کمک کنند. 9 – گراوورها و عکس‌ها نیز اطلاعاتی در اختیار قرار می‌دهند، ولی استفاده از آنها مستلزم تخصص است. 10 – توجه به ویژگی‌های معماری بومی منطقه نیز ضروری است، زیرا معماری‌های کهن در غالب معماری‌های بومی مناطق مختلف تداوم یافته است.