ایرانیــــــــــــادبود

برترگزیده‌ تاریخ معماری ایرانزمین

آرامگاه چلبی اوغلو

ماکت آرامگاه

ماکت پایگاه
مکان
فاصله
ویکی پدیا
ایرانشهرپدیا
اطلس تاریخی ایران
تارنماهای وابسته:
امامزاده جعفر اصفهان
ابهر آنلاین
براق بابا / ویکی فقه
دانشنامه جهان اسلام
فیلم
کتابخانه مدرسه فقاهت
میراث زنجان
معماری اجزا
معمار 98
کتاب‌های وابسته:
از زنگان تا زنجان
تاریخ زنجان
تاریخ زنجان علماء و دانشمندان
تاریخ شهر و شهرداران زنجان
جستارهایی در تاریخ زنجان
جغرافیای تاریخی سلطانیه
خانقاه و آرامگاه چلبی اوغلو: تجربه ای در مرمت و احیاء
راهنمای آثار سلطانیه
زنجان از دیرین‌ترین روزگاران تا پایان هزاره اول هجری قمری
سفر به زنجان
سلطانیه در کذر تاریخ
ظهور و سقوط یک پایتخت (مطالعه ی باستانشناسانه درباره ی ایجاد، توسعه و فروپاشی شهر سلطانیه)
گذری بر تاریخ شهرزنجان
گنجینه شهر زندیگان ( زنجان )
مجموعه اسناد و خاطرات تاریخی؛ سفرنامه ناصرالدین شاه به چمن سلطانیه
معماری تیموری ایران و توران / دونالد ویلبر / کرامت الله افسر
اخبار وابسته:
چلبی اوغلو / همشهری
مجموعه تاریخی شیخ براق / باشگاه خبرنگاران جوان
اخبار مرمت

بروشور پایگاه

روند مرمت

گزیده‌ی کتاب:
راهنمای آثار سلطانیه / کرامت الله افسر
مقبره چلبی اوغلی در چند صد متری آرامگاه اولجایتو قرار گرفته و این فاصله کم می‌رساند که در حوزه شهر سلطانیه واقع بوده است . هنوز از لحاظ تاریخی شخصیت کسی که این آرامگاه برای او ساخته شده روشن نگردیده است . تاریخ بنای مقبره در حدود سال ۷۲۸ هجری قمری (۱۳۳۰ میلادی) حدس زده می‌شود .نقشه بنا از بیرون و درون هشت‌گوش است و بر فراز آن گنبدی قرار گرفته است شالوده و قسمت تحتانی دیوارها لااقل از سه ردیف سنگ تراشیده سبز رنگی تشکیل یافته که دو ردیف آن از کف زمین به ارتفاع 2/1 متر دیده می‌شود. بقیه بنا از آجر ساخته شده و در هر طرف طاقنمایی است که دارای قوس نوک تیزی است در پشت بغلی‌ها وداخله طاقنماها اثرات تزئینات آجری و در قسمت فوقانی دیوارهای خارجی مقرنس کاری آجری دیده میشود .
گنبد، که قدری عقب تر از دیوارهای خارجی روی ساقهای شانزده ضلعی بنا گردیده است مدور وقوس آن نیم دایره میباشد . آستانه در ورودی و کف بنا از سنگی پوشیده و در داخله بنا هر ضلعی طاقنماهائی تعبیه شده است و قسمت پائین دیوارها تا ارتفاع ۲ را متر گچ کاری شده است .
این بنا در داخل دارای محراب گچ بری است شانزده ردیف طاقنماهای نوک تیز شكنج گاه زیر گنبد را تشکیل می‌دهد . در زیر کف بنا دخمه‌ای قرار گرفته که از سوراخی که در کف وجود دارد، درون آن دیده می‌شود . احتمال دارد استاد کاری که بنای این مقبره را به پایان رسانده بعد از خاتمه کار به اصفهان رفته و به ساختمان امامزاده جعفر پرداخته است چون بنای این بقعه اخیر از همه لحاظ کاملا شبیه آرامگاه چلبی اوغلی میباشد. مجاور این آرامگاه آثار ساختمان مخروبه ایست شامل صحن و ایوان و رواقهائی که بنا به عقیده مرحوم آندره گدار خانقاهی بوده که به خاطر جنبه روحانی مقبره در جوار آن ساخته شده است .
در سمت غربی دهکده سلطانیه به فاصله نسبتاً دورتری آرامگاه دیگری است بنام مقبره ملاحسن کاشی یا شیرازی که چیزی درباره شخصیت او نمی‌دانیم بنای مزبور ساختمان هشت ضلعی است که برافراز آن گنبدی شبیه به گنبدهای زمان صفویه قرار گرفته . این بنارا از آثار دوره صفویه می‌دانند.
گزیده‌ی کتاب:
گنجنامه دفتر دوازدهم
کتیبه های تاریخ دار بنا: این بنا از دو بخش، مقبره و خانقاه، در کنار یکدیگر تشکیل شده است. در لوح وقفنامه، در ایوان جنوب غربی خانقاه، نام «خانقاه شمسيه» آمده و تاریخ ۷۳۳ بر آن ثبت است.
صاحب مزار: بنا به قول مشهور، این بنا مقبره سلطان چلبی است که درباره هویت وی اختلاف نظر هست. مخلصی وی را از وزرای مغول سلطان محمد خدابنده معرفی کرده است که به دستور این پادشاه، محله‌ای در شهر سلطانیه احداث کرد.
بانیان و سازندگان بنا: مخلصی بانی مقبره و بنای مجاور آن را چلبی اوغلو دانسته است. در کتیبه ایوان جنوبی خانقاه، از خواجه شمس الدين محمد قزوینی به عنوان واقف یاد شده است. ثبوتی او را محمد بن محمد جوینی، ملقب به «شمس الدين»، از رجال دوره اباقا آن مغول دانسته است.
دیگر اطلاعات مکتوب: دونالد ویلبر می نویسد که خانقاه در حدود سال ۷۳۰ احداث شده است؛ و آندره گودار تاریخ بنای آن را سال ۷۳۳ میداند. به نظر ثبوتی، تاریخ مضبوط در لوح وقفنامه سال استنساخ کتیبه است و خانقاه را پیش از آن ساخته‌اند. او، با توجه به ذکر نام شمس الدين محمد و نام خانقاه شمسیه در این کتیبه، احداث خانقاه و وقف موقوفات را در سالهای ۶۵۷ تا ۶۸۳ سال به قدرت رسیدن و تاریخ قتل شمس الدين می‌داند. او در جایی دیگر نوشته است که خانقاه را پیش از مقبره ساخته اند.
سیر تحول بنا: چنان که گذشت، این بنا دو بخش، خانقاه و مقبره، دارد و به نظر کارشناسان، از آثار قرون هفتم و هشتم هجری قمری است. مقبره بنایی هشت‌وجهی و آجری با گنبدی یک‌پوش است. در نمای خارجی مقبره، طاق نماهایی دیده می شود که تا ارتفاع 2.5متر بالاتر از پایه آنها، با طرحهای مختلف آجرکاری شده است. در لچکی‌های این طاق نماها، فرورفتگی‌های شش‌گوشی وجود دارد که در گذشته، با نقوش تزیینی پر شده بود و امروزه از بین رفته است. مقبره در حیاطی مربع شکل واقع است و خانقاه در جبهه شمال شرقی این حیاط قرار دارد. سه ضلع دیگر این حیاط دیوارهایی است با ردیفی از طاق‌نماها. این دیوارها در گذر زمان از بین رفته بود که در کاوشهای سال ۱۳۵۴ش، بقایای آنها به دست آمد و در سالهای اخیر بازسازی شد. خانقاه بنایی با حیاط مرکزی و ایوان‌ها و حجره هایی در پیرامون آن است و با سنگ لاشه ساخته شده است. طبقه دوم این بنا به شدت آسیب دیده و تخریب شده بود که در دهه های اخیر، با دیگر قسمتهای مجموعه، مرمت و بازسازی شده است. در این اقدامات، تزیینات گچبری و کاشیهای لعاب دار در بنای خانقاه کشف شد. سرداب بزرگی در زیر مقبره وجود دارد که مرقد در آن است.
گزیده‌ی کتاب:
تاریخ زنجان / کریم ثبوتی
چلبی‌اوغلو ، آرامگاه و خانقاهى از حدود قرن هشتم در جنوب غربى شهر سلطانیه در استان زنجان. این مجموعه در حدود پانصد مترى گنبد سلطانیه واقع است. درباره وجه تسمیه، تاریخ ساخت بنا و هویت شخص مدفون در این مقبره، اختلاف نظر وجود دارد. بسیارى آن را آرامگاه سلطان یا عارف چلبى، نوه مولانا جلال‌الدین، می‌دانند.
در بخش زیرین آرامگاه سردابى قرار دارد كه دسترسى به آن از طریق حفره‌اى در كف آرامگاه میسر می‌شود. قبر شی در مركز این سرداب واقع است و قبرهاى مریدان، با توجه به سلسله مراتب آنها، در گرد مزار شیخ قرار دارند
گزیده‌ی کتاب:
معماری و تزئینات اسلامی / درک هیل / اولک گرابر / مهرداد وحدتی دانشمند
مقبره الجایتو در سلطانیه یکی از تماشایی‌ترین نمونه‌های معماری ایلخانی است. این بنا نقطه مرکزی پایتختی تازه بود و به طور قطع در دوران حیات سلطان و در فاصله سال‌های 1307–1313 میلادی ساخته شده است. آندره‌گدار در کتاب بررسی هنر ایران طرح‌ها و تکنیک‌های خارق‌العاده بنا و همچنین ویژگی‌های ساختمانی آن را همراه تاریخچه، معماری و تزئینات آن به طرزی جامع وممتع مورد بحث قرار داده است. از دیگر بناهای این شهر می‌توان از مقبره چلبی اوغلو که در فاصله سال‌های 1330–1333 میلادی ساخته شده و مقبره ملاحسن متعلق به قرن شانزدهم میلادی نام برد.
گزیده‌ی کتاب:
تاریخ بناکتی / ابوسلیمان داود بن ابی‌الفضل بناکتی/ جعفر شعار
در سنه سبع و سبعمائه (707) شیخ براق را در گیلان شهید کردند و مرقد او را در سلطانیه آوردند/
گزیده‌ی کتاب:
سفرنامه جیمز موریه / ابوالقاسم سری
در بیرون خندق ( سلطانیه ) بازمانده‌های چندین مسجد هست که گویی یکی از آنها ساختمانی زیبا بوده. همه این‌ها از همان مصالح که در آرامگاه به کار رفته ساخته شده‌اند. در ایران برای شمار کمی از ساختمان های تاریخی امید ماندن هست. چون پادشاهانی که پس از سازندگان این ساختمان‌ها می‌آیند می‌خواهند تنها خودشان سازنده باشند و به جای نگهداری آثار پیشینیان و بالیدن به این یادگارهای شکوه تبار خودشان تنها رنج ویران کردن آن ها را به خود می‌دهند تا با مصالح آنها ساختمان‌های تازه بسازند و نیز نام خود را بر روی آنها می‌گذارند…
گزیده‌ی کتاب:
معماری اسلامی ایران دوره ایلخانان / دونالد نیوتن ویلبر / عبدالله فریار
۱۳۳۳٫۷۳۳
شرح مختصر : این بنا را اهل محل مقبره چلبی اوغلو می نامند و مجاور يك دستگاه ساختمان خرابه است که از ایوان و طاقنما که از سنگ پاره ساخته شده و در صحن بازی قرار دارد، متشکل است . به موجب نامه آقای آندره گدار این دستگاه ساختمان خانقاه بوده و تاریخ آن 7۳۳ / 1333 می‌باشد. يك قسمت جزئی خانقاه که خوب باقی‌مانده، سردر کوچکی است از سنگ صاف . روی سنگ‌ها خطوطی به علامت بندکشی تراشیده شده که از سنگتراشی مخصوص آسیای صغیر در این دوره تقلید شده است (شکل ۵۰)

مقبره برجی فعلاً هیچگونه ارتباطی از لحاظ نقشه با خانقاه، که در چند متری آن است، ندارد و ممکن است قدیم‌تر یا جدیدتر یا همزمان با آن دستگاه ساختمانی باشد . این مقبره آنقدر نزديك مقبره اولجایتو است که در داخل حد شهر قرار گرفته و گفته شده است که بعضی از بناها و کارگران پس از تکمیل و انجام کار خود در سلطانیه به اصفهان رفتند و بنای امامزاده جعفر مورخ – ۷۲ را از روی نمونه مقبره چلبی اوغلو ساختند . به نظر نمی رسد که مقبره بعداز خانقاه ساخته شده باشد، زیرا بعد از سال ۱۳۳۵ وضع آذر بایجان مساعد برای فعالیتهای ساختمانی نبود و همچنین همه خصوصیات سبك بنا در ابنیه این ناحیه که قبل از ۱۳۳۵ ساخته شده‌اند، دیده می‌شود و اگر تاریخ آن جدیدتر باشد باید ارتباط شباهت زیادتری با بنای بزرگ‌تر داشته باشد. بنابراین احتمال می‌رود که مقبره قبل از خانقاه ساخته شده و این محل از نظر تبرك برای بنای خانقاه در نظر گرفته شده باشد. تاریخ این مقبره را به احتمال می‌توان در حدود سال ۱۳۳۰ م. قرار داد
محل: در سلطانیه در چند صد متری جنوب غربی مقبره اولجایتو .
وضع : خوب ، قسمت فوقانی دیوار خارجی صدمه دیده و قسمت فوقانی گنبد در حال سقوط است.
نوع نقشه: مقبره برجی هشت‌گوش در خارج، هشت گوش در داخل، سرداب زیر اطاق .

نمای خارجی: پی و پایه لااقل از سه ردیف سنگ تراش تشکیل یافته است (در حال حاضر دو ردیف بالای سطح زمین به ارتفاع 20 / 1 متر مرئی است). بر هر ضلع ساختمان نغول فرو رفته با طاق نوك تيز در داخل قاب مستطیلی شکل وجود دارد . لچکی‌های نغول شش‌گوش‌هایی دارد که زمانی با نقوش تزیینی پر شده بوده است و 2.5 متری بالای پایه آجرکاری پر کار و دارای طرح است و سپس به آجر کاری معمولی تبدیل می‌شود . خط فوقانی نغول‌های مستطیلی شکل به جای قرنیس به کار رفته است، روی سطح دیوارها يك ردیف سوراخ چوب بست پیدا است. گنبد از دیوارهای خارجی کمی عقب‌تر وروی پایه شانزده‌گوش قرار دارد و اول صاف و سپس به شکل نیمه دایره در آمده است.
نمای داخلی : درگاهها از قطعات سنگ تراش ؛ کف از قطعات سنگی که در آهك کار گذاشته شده است ؛ سرداب از سوراخی در کف پیدا است ! بر هردیوار یک طاق توك تيز وجود دارد ؛ دیوارها تا ارتفاع 42/1متری از کن از گچ آبی – خاکستری پوشیده شده و سپس پوشش سفید روی گچ خاکستری دارد . طاقچه محراب دارای مقرنس کاری گچی است. منطقه میانی ایوان و گنبد از شانزده طاق دیواری نوك تيز تشکیل می شود . بالای طاق‌های دیواری به پنجره در گنبد ساخته شده است، پلان مارپیچ داخل دیوار از بالای سر فرورفتگی دیوار راه دارد و به وسيله يك پنجره كوچك به سمت خارج نور می‌گیرد .
خصوصیات ساختمانی: استعمال سنگ تراش مخصوص ناحيه آذربایجان است و تغییر نقشه در جایی که طرح آجر کاری متوقف شده است. شاید ساختمان فعلی ساده تر از آن است که در بدو امر در نظر گرفته شده بوده است. مقطع گنبد پایه بلند برای این دوره غیرعادی است . شباهت نزديك با ساختمان امامزاده جعفر اصفهان دارد .
 
تزیینات : آجر : متعارفی به رنگ زرد ، به ابعاد ۲۰ در ۵ سانتیمتر ! بندهای افقی ۲ سانتی متر؛  بندهای عمودی حد اقل؛ آجر تراش ؛ بندهای دروغی روی آنها تراشیده شده ! آجر قالبی ؛ چند آجر متعارفی به طول ۲۸ سانتیمتر .
آجرچینی: معمولی؛ پرنقشه ( با سوراخگیرهای سفالی که از آنها اسامی مقدس درآورده شده است)
سفال : در لچكی‌های شش گوش نغول وجود داشته و اکنون دیده نمی‌شود.
سنگی: قطعات نزديك به هم با رنگ سبز خاکستری با علامت بنا بدین شکل | | | و I. و
تاریخ : ۱. ساختمان شاید نمونه بنای امامزاده جعفر اصفهان بوده است .
۲. ارتباط محل با ساختمان بزرگتر مورخ  7۳۳/13۳۳
هویت : آثار ملی ایران، شمار؛ ۱۶۷.
یادداشت : بازدید در سپتامبر ۱۹۴۳ . نقشه قبلا به چاپ نرسیده است .
نقش : تصاویر ۱۶۸ ، ۱۶۹ ، ۱۷۰ ؛ شکل ۴۸، 49، 50
گزیده‌ی کتاب:
آثار ایران / آندره گدار / ماکسیم سیرو / ابوالحسن سروقد مقدم
امامزاده جعفر اصفهان
کمی دورتر از مسجد جمعه و … یکی از نادر بناهای مغولی اصفهان قرار دارد. این عمارت کوچک دلفریب کوچک به گونه کاملا شناخه شده مقابر موجود در آذربایجان تعلق دارد که به شکل برج ساخته می شدند. نمای آن آجری و به شکل هشت‌ضلعی ساخته شده است. گنبدی که در گذشته بامی به شکل هرم آن را می پوشانده و اکنون از میان رفته بنا را مسقف کرده است. قرنیز خارجی بنا با کاشی هایی به رنگ آبی و سفید آذین شده و در حاشیه زیر قرنیز کتیبه ای مضاعف به خط کوفی با آجر تراشیده و نسخ با کاشی نقش شده که تاریخ برپایی بنا را به دست می دهد: هفت صد و بیست و … رقم یکان از میان رفته است.
گزیده‌ی کتاب:
تاریخ تطبیقی ایران / عزیزالله بیات
سلطان محمد خدابنده (703-716 ه.ق ) ( 1303 – 1316 م)
بعد از درگذشت غازان خان فرزندش اولجایتو به سلطنت رسید. در سال 704 شهرسلطانیه را که اساس آن توسط غازان خان پی ریزی شده بود بنا نهاد. در سال 706 هجری به خاک گیلان حمله ور شد و آن ناحیه را خراجگزار خود کرد. در سال 709 هجری به مذهب تشیع مشرف شد و ملقب به سلطان محمد خدابنده گردید. در زمان غازان خان و سلطان محمد خدابنده، سعد الدين و خواجه رشید الدین فضل اله عهده دار امور کشور بودند. سعد الدين به تدریج اهمیت خود را از دست داد، تا جایی که در سال ۷۱۱ هجری به فرمان سلطان محمد خدابنده کشته شد. جانشین او تاج الدين علی شاه بود که با همکاری خواجه رشید الدین فضل اله به حل و فصل امور مملکت پرداخت. در سال ۷۱۳ هجری به فرمان سلطان محمد خدابنده پسرش ابو سعید به سلطنت رسید. در همین سال بنای شهر سلطانیه به اتمام رسید.
 
سلطان محمد خدابنده معاصر است با:
 ملک رکن الدین پسر ملک شمس الدين (۶۷۷ – ۷۰۵ ه.ق.) و ملک فخر الدین پسر ملک رکن الدین (۷۰۶۰۷۰۵ ه.ق.) و ملک غیاث الدین پسر ملک فخر الدين (۷۰۶- ۷۲۹ ه.ق.) از آل کرت
و نظام الدین حسن پسر جلال الدين طیب شاه (۶۸۸ – ۷۲۵ ه.ق.) از ملوک شبانکاره
و حاجی شاه پسر یوسف شاه (۶۹۰-۷۱۸ ه.ق.) از اتابکان یزد
و قطب الدین شاه جهان پسر سیور غتمش (۷۰3-۷۰2 ه.ق.) از قراختائیان کرمان
و امیر شرف الدین محمود شاه اینجو (۷۰۳- ۷۳۶ ه. ق.) از خاندان اینجو و امیر مبارز الدین محمد ابن غیاث الدین حاجی (۶۶۰ – ۷۲۳ ه.ق.) از آل مظفر
و نصرت الدين أحمد پسر یوسف شاه (۶۹۵ – ۷۳۰ ه.ق.) از اتابکان لر بزرگ
و عزالدين محمد پسر عزالدین حسین (۶۹۵ – ۷۱۶ ه.ق.) از اتابکان لر کوچک.
گزیده‌ی کتاب:
تاریخ تطبیقی ایران / عزیزالله بیات

 
مهمترین حوادثی که در دوران سلطنت سلطان محمد خدابنده و معاصران ایرانی او در کشورهای دیگر آن زمان به وقوع پیوست، چنین است:
آسيا
چین: در چین سلسله یوان سلطنت میکرد (۱۲۷۹ – ۱۳۶۸ م.)
دهلی: پادشاه سلسله خلج در این زمان علاء الدین خلجی است. (۱۲۹۵ – ۱۳۱۵ ه.ق.) وی پس از دفع مخالفان خود در داخل مملکت به دفع مغول ها پرداخت، وی فرمانروایی بود از هر جهت سفاک و بی رحم و خود را اسکندر ثانی تصور می‌کرد، و رویاهای بزرگ برای تحصیل یک مملکت وسیع در سر می پروراند. بعد از درگذشت وی سلطنت نصیب پسر شش ساله اش عمر شاه شهاب الدين شد. (۷۱۵ ه.ق.) (۱۳۱۵ م.) و بعد از وی سلطنت به قطب الدین مبارک شاه اول رسید. (۷۱۶ ه.ق.)(۱۳۱۶م.)
عثمانی: سلطان عثمانی در این زمان، عثمان اول است. (۱۲۵۹ – ۱۳۲۶ م)
يمن: در یمن رسولیان حکومت داشتند. (۱۲۲۹ – ۱۴۵۴ م.)

افریقا
الجزایر: فرمانروای بنی زیان در الجزایر در این زمان ابو حمو موسی است. (۷۰۷ ه.ق.)
تونس: در تونس از سلسله بنی حفص یکی بعد از دیگری زمام امور را در دست داشتند. از جمله، ابو بكر اول (۷۰۹ ه.ق.) (۱۳۰۹ م) و ابوالبقا خالد اول در همان سال و بعد از این دو ابو یحیی زکریا زمام امور را در دست گرفت (۷۱۱ه.ق.) (۱۳۱۱ م.)
مراکش: فرمانروای بنی مرین در این زمان ابو ثابت عامر است. (۷۰۶ ه.ق.) (۱۳۰۶ م.) جانشین وی ابو الربيع سليمان است. (۷۰۸ ه.ق.) (۱۳۰۸ م.) در سال ۷۰۹ هجری (۱۳۰۹ م.) اسپانیاییها جبل الطارق را به تصرف خود در آوردند. سپاهیان مرینی بار دیگر در اسپانیا ظاهر شدند. بعد از سلیمان فرمانروای بنی مرین ابو سعید عثمان شد. (۷۱۰ ه.ق.) (۱۳۱۰ م.)
مصر: فرمانروای ممالیک بحری مصر در این زمان رکن الدین بیبرس دوم است (۷۰۸ ه.ق.) (۱۳۰۸ م.) و در سال ۷۰۹ هجری (۱۳۰۹ م.) برای سومین بار زمام امور را به دست گرفت.

اروپا
آلمان: شاه آلمان در این زمان آلبرشت اول است. (۱۲۹۸ – ۱۳۰۸ م.) وی بر اثر یک توطئه، کشته شد. بعد از کشته شدن آلبرشت، هانری هفتم لوگزامبورک که در سال ۱۳۰۸ م. به پادشاهی آلمان برگزیده شده بود، به سلطنت نشست. (۱۳۰۸ – ۱۳۱۳ م.) وی توجه زیادی به ایتالیا داشت و به همین جهت در رأس سپاه فراوانی رهسپار ایتالیا شد و در سال ۱۳۱۱ م. در میلان به عنوان شاه لمباردیا تاجگذاری کرد و در لشکر کشی به ایتالیا جنوبی درگذشت. بعد از وی سلطنت به لوئی چهارم رسید. (۱۳۱۴ – ۱۳۴۷ م.)
انگلستان: بعد از ادوارد اول پسرش ادوارد دوم به تخت سلطنت نشست (۱۳۰۷ – ۱۳۲۷ م.) در عهد او مجلس شورا بر داعیه خود افزود. ادوارد دوم پادشاهی بی کفایت و نالایق بود. دارای تلون مزاج و ضعیف النفس بود که پیوسته تحت تأثیر گفته های اطرافیان خود قرار می گرفت. در سال ۱۳۹۴ م. در صدد تصرف اسکاتلند بر آمد، لیكن از رابرت اول فرمانروای اسکاتلند شکست خورد. دیری نگذشت مردم سر به شورش برداشتند. ملکه ایزابل که دختر فيليب لوبل (پادشاه فرانسه) بود، با سرکشان و شورشیان همدست شد و در نتیجه ادوارد از سلطنت خلع شد و در قلعه برکلی به فرمان ملکه و معشوقه او به قتل رسید.
بوهم: شاه بوهم ونسلاوس دوم بود. (۱۳۰۵۰۱۲۷۸ م.) بعد از وی سلطنت به پسرش ونسلاوس سوم رسید. (۱۳۰۵- ۱۳۰۶ م.) زمانی که در صدد پیشروی به خاک لهستان بود، کشته شد. وی آخرین شاه سلسله پر میل است. بعد از وی یوهان لوکزامبورگی به سلطنت رسید. (۱۳۱۰ – ۱۳۴۶ م.)
روم شرقی: امپراتور روم شرقی در این زمان آندرتیکوس دوم است. (۱۲۸۳-۱۳۲۸م.) سیسیل و ناپل: شاه سیسیل و ناپل در این زمان شارل دوم است. (۱۲۸۵ – ۱۳۰۹ م.)
فرانسه: پادشاه فرانسه در این زمان فیلیپ چهارم است. (فیلیپ لوبل) (۱۲۸۵ – ۱۳۱۴ م.) مرگ بونيفاس هشتم یکسره فيليب لوبل را مغرور ساخت، تا جایی که فیلیپ در سال ۱۳۰۵ م. برتران دوگو Bertrand DeGot. . خليفه بردو را به جانشینی او نشاند که به کلمان پنجم معروف شد و چون در رم احساس امنیت نکرد، به آوینیون فرانسه آمد و از آن به بعد تا مدت ۷۰ سال آوینیون مقر پاپ شد. (۱۳۰۹- ۱۳۷۶ م.) غلبه فیلیپ لوبل بر بونيفاس هشتم و استقرار پاپ در آوینیون یکی از مهمترین وقایع قرون وسطی است و به این ترتیب نقشه پاپها که می خواستند بر تمام پادشاهان مسیحی مستولی شوند، در آغاز قرن چهاردهم میلادی به کلی به هم خورد.
در دوران سلطنت فیلیپ لوبل در سال ۱۳۰۶ م. اموال قوم یهود که بیشتر در جنوب کشور فرانسه اقامت داشتند، ضبط شد و آنها تبعید شدند، همچنین یکی دیگر از رویدادهای اجتماعی این زمان توقیف اعضای فرقه پاسبانان معبد است. توضیح آنکه پاسبانان معبد پس از جنگ اول صلیبی تأسیس یافت تا به حراست بیت المقدس بپردازد. چون بیت المقدس از دست رفت. اغلب اعضای این فرقه به اروپا برگشتند، این فرقه صاحب اموال زیادی بودند. فیلیپ لوبل که همیشه در تنگنای مالی بود، مبالغ هنگفتی از فرقه مذکور قرض گرفت و در صدد بود که فرقه را منهدم سازد و دارایی آنها را تصرف کند. به همین سبب، در سیزدهم اکتبر سال ۱۳۰۷ م. اعضای فرقه را دسته دسته دستگیر کرد و همه گونه جنایات ساختگی را به آنها نسبت داد و بسیاری از آنها زیر شکنجه جان دادند.
با این اوصاف، محکومیت اعضای فرقه در فرانسه این حق را نمی داد که دارایی آنها را ضبط کنند. پاپ کلمان پنجم ابتدا زیر چنین باری نرفت و چون تحت فشار قرار گرفت، مجمعی در شهر وین تشکیل داد. أفيليب لویل با لشگری به این آمد و پاپ بناچار متلاشی شدن فرقه را در سال ۱۳۱۲ م. از تصویب مجمع گذرانید.
مقدمات انقراض پادشاهان خاندان کاپه به تدریج فراهم می شد، به این معنی که در سال ۱۳۱۴ م. در چند ناحیه سرکردگان دست اتحاد به یکدیگر دادند و چون در آن اثنا فيليب لوبل در گذشت، جانشین او لوئی دهم چندین دستخط اعطا کرده، وعده داد که رسوم قديمه را محترم بدارد و همین قول و قرارها سرکشان را ساکت کرد، اما پیشامد روزگار با آنها مساعد نبود، زیرا در مدت کوتاهی سه بار پادشاه تغییر کرد. به این معنی که پسر ارشد فیلیپ لوبل موسوم به لونی دهم بعد از دو سال سلطنت (۱۳۱۴ – ۱۳۱۶ م.) درگذشت
لهستان: پادشاه لهستان در این زمان و نسلاوس دوم است. (۱۳۰۰ – ۱۳۰۵ م.) بعد از وی سلطنت به لادیسلاوس (Ladislaus) اول رسید (۱۳۰۶ – ۱۳۳۳ م.).
مجارستان: پادشاه مجارستان ونسلاوس سوم بود. (۱۳۰۱ – ۱۳۰۵ م.) جانشین او شارل اول است ( 1308 – 1342 ) وی موسس سلسله آنژون در مجارستان است.

ایوان جنوبی

چلبی اوغلو زیر ایوان جنوبی میانسرا ضلع جنوب شرقی
چلبی اوغلو ضلع جنوبی ایوان
چلبی اوغلو کتیبه های ایوان جنوبی
چلبی اوغلو از ایوان به مقبره

میانسرا

چلبی اوغلو حجره های شمال شرقی
چلبی اوغلو دالان شمال شرقی

جمع‌خانه

چلبی اوغلو ورودی فضای بین میانسرا و مقبره در ضلع جنوب غربی
چلبی اوغلو فضای میانی جنوب غربی بین میانسرا و مقبره

خارج مقبره

چلبی اوغلو بنای مقبره ضلع جنوب شرقی
چلبی اوغلو بنای مقبره ضلع جنوب غربی
چلبی اوغلو بنای مقبره ضلع شمال شرقی
چلبی اوغلو بنای مقبره ضلع شمال غربی
چلبی اوغلو درگاه ورودی مقبره در ضلع شمالی
چلبی اوغلو بافت خارجی یکی از اضلاع بنا
چلبی اوغلو پاشنه سنگی بنای مقبره
چلبی اوغلو ضلع سمت شرقی ضلع شمال در حیاط مقبره

داخل مقبره

چلبی اوغلو آسمانه از شمال به طرف جنوب شرقی
چلبی اوغلو کف مقبره
چلبی اوغلو مقرنس گچی
چلبی اوغلو یکی از روزنه های داخل مقبره
چلبی اوغلو داخل مقبره ضلع شمالی
چلبی اوغلو پوشش داخلی بنای مقبره

پلان نما برش

گنجنامه دفتز دوازدهم
گنجنامه دفتز دوازدهم
گنجنامه دفتز دوازدهم
گنجنامه دفتز دوازدهم

بعد از مرمت

چلبی اوغلو یکی از حجره ها پس از مرمت
چلبی اوغلو یکی از ستونها پس از مرمت

حفاظت و نگهداری

چلبی اوغلو ورودی دوم به مقبره پشتی با مهارهای چوبی

خوانا سازی

چلبی اوغلو یکی از کنه پوش های سنگی
چلبی اوغلو بافت یکی از ستونهای میانسرا
پایان نامه های وابسته:
تحلیل ساختار فضایی- کالبدی، و بررسی هویت، الگوهای طراحی و شاخصه های بارز مشترک برج های آرامگاهی: خانقاه و آرامگاه چلبی اوغلو در شهرستان سلطانیه، امامزاده جعفر اصفهان و برج شاطر گنبدی در روستای صومعه اردبیل
اعظم قاسمی بوسجین
در ایران دوران اسلامی، پس از مساجد بناهای آرامگاهی بیشترین تعداد آثار معماری را، به خود اختصاص داده اند و این بناها همواره در بافت فرهنگ و جامعه ایرانی مورد توجه قرار گرفته است. ساخت بناهای آرامگاهی از سده جهارم هجری شروع وتا عصر صفویه ادامه داشت و دوران سلجوقی و ایلخانیدوره اوج و رونق ساخت بناهای آرامگاهی است. در این تحقیق، نگارنده روند شکل گیری بناهای آرامگاهی در ایران به ویژه دوره ایلخانیان و ویژگی های معماری و آرایه های تزیینی بناهای آرامگاهی چلبی اوغلو در شهرستان سلطانیه، امامزاده جعفر اصفهان و برج شاطر گنبدی در روستای صومعه اردبیل؛ را از منظر فعالیتهای باشنان شناختی مطالعه و بررسی کرده است.

روش‌شناسی پژوهش:در این تحقیق از روش مطالعات کتابخانه ای و بررسی میدانی استفاده شده است. یافته‌ها: در این تحقیق ابتدا داده های مکتوب که شامل؛ منابع و مراجع دست اول، مقالات علمی و تحقیقات به عمل آمده توسط محققین داخلی و خارجی در زمینه بناهای آرامگاهی، مورد مطالعه قرار گرفت. و سپس بناهای آرامگاهی چلبی اوغلی درزنجان و برج شاطر گنبدی در روستای صومعه اردبیل از نزدیک مشاهده و مورد مطالعه و بررسی میدانی قرار گرفت. و نتایج بدست آمده مورد بررسی، تجزیه و تحلیل قرارگرفت.


نتیجه‌گیری: علاوه بر عوامل تاریخی، سیاسی، اجتماعی و مذهبی در ایجاد و شکل گیری بناهای آرامگاهی در دوره ایلخانی، گرایش های عرفانی و تصوف و گرایش های شیعی نیز در ساخت آرامگاهها و مقابر مذهبی نقش بسزایی داشته است.سبک و شیوه معماری معماری چلبی اوغلو، شاطر گنبد و امام زاده جعفر اصفهان ، سبک آذری می باشد. این بناهای آرامگاهی بر اساس شکل و ریخت شناسی مطابق با تقسیم‌بندی های معمول در گروه برج مقبره، جای می‌گیرند. و از لحاظ کارکرد، امامزاده جعفر جزء گروه مقابر مذهبی و آرامگاه چلبی اوغلی و شاطر گنبدی جزء مقابر غیرمذهبی می‌باشند.

هدف:در ایران دوران اسلامی، پس از مساجد بناهای آرامگاهی بیشترین تعداد آثار معماری را، به خود اختصاص داده اند و این بناها همواره در بافت فرهنگ و جامعه ایرانی مورد توجه قرار گرفته است. ساخت بناهای آرامگاهی از سده جهارم هجری شروع وتا عصر صفویه ادامه داشت و دوران سلجوقی و ایلخانی دوره اوج و رونق ساخت بناهای آرامگاهی است. در این تحقیق، نگارنده روند شکل گیری بناهای آرامگاهی در ایران به ویژه دوره ایلخانیان و ویژگی های معماری و آرایه های تزیینی بناهای آرامگاهی چلبی اوغلو در شهرستان سلطانیه، امامزاده جعفر اصفهان و برج شاطر گنبدی در روستای صومعه اردبیل؛ را از منظر فعالیتهای باشنان شناختی مطالعه و بررسی کرده است.

روش‌شناسی پژوهش:در این تحقیق از روش مطالعات کتابخانه ای و بررسی میدانی استفاده شده است.

یافته‌ها: در این تحقیق ابتدا داده های مکتوب که شامل؛ منابع و مراجع دست اول، مقالات علمی و تحقیقات به عمل آمده توسط محققین داخلی و خارجی در زمینه بناهای آرامگاهی، مورد مطالعه قرار گرفت. و سپس بناهای آرامگاهی چلبی اوغلی درزنجان و برج شاطر گنبدی در روستای صومعه اردبیل از نزدیک مشاهده و مورد مطالعه و بررسی میدانی قرار گرفت. و نتایج بدست آمده مورد بررسی، تجزیه و تحلیل قرارگرفت.

نتیجه‌گیری: علاوه بر عوامل تاریخی، سیاسی، اجتماعی و مذهبی در ایجاد و شکل گیری بناهای آرامگاهی در دوره ایلخانی، گرایش های عرفانی و تصوف و گرایش های شیعی نیز در ساخت آرامگاهها و مقابر مذهبی نقش بسزایی داشته است.سبک و شیوه معماری معماری چلبی اوغلو، شاطر گنبد و امام زاده جعفر اصفهان ، سبک آذری می باشد. این بناهای آرامگاهی بر اساس شکل و ریخت شناسی مطابق با تقسیم‌بندی های معمول در گروه برج مقبره، جای می‌گیرند. و از لحاظ کارکرد، امامزاده جعفر جزء گروه مقابر مذهبی و آرامگاه چلبی اوغلی و شاطر گنبدی جزء مقابر غیرمذهبی می‌باشند.
مانایی حلقه اوراد زیر گنبد خانقاه چلبی(طرح مرمت و احیا)
عرفان حضرتی / محمد منصور فلامکی
پایان نامه پیش رو مشتمل بر مطالبی در دو مقوله عینی و ذهنی می‌باشد که سعی بر آن است با نگاهی نو در حیطه مرمت بنا به باززنده سازی ارزش‌هایی بپردازد که ناب ترین نمی‌توانند نباشند. خانقاه چلبی اوغلو منسوب به نوه ذکور مولانا در بستر سلطانیه شهری با ارزش‌های تاریخی – جهانی منحصر خود جای گرفته است. پس از ارائه کلیات با تکیه و محوریت شاخه‌های آمیختگی معماری تلاش است که به شناخت لازم از بنا دست یازید. بخش آسیب شناختی و آسیب نگاری بنا کمک به تقرب به درمان این آسیب‌ها می‌شود که با تبعیت و استفاده از مبانی نظری ، احکام انشایی استنتاج می‌گردد. مبانی نطری که در آن به تقدس در معماری و عرفان و همچنین چیستایی مکان و زمان و نحوه درک و حس آنها پرداخته شده است.تکنولوژی را می‌توان برای موجودیت ماده‌ای پیدا کردن این فضای ذهنی حاکم بر فضای عینی و آنچه که می‌تواند در ارائه طرحی برای مرمت و باززنده سازی دست به دامن شد. که امید است سرانجام این تلاش محقق گشته باشد.
عکس قدیمی در پایگاه
مقاله‌های وابسته:
گونه شناسی مزارهای اسلامی در ایران بر اساس مفاهیم قدسی تشبیه تنزیه جمال و جلال
مهدی حمزه نژاد / صبا خراسانی مقدم
در طول تاریخ، بناهای مذهبی به ویژه مزار امامان و بزرگان علم و عرفان، شکل های مختلفی به خود گرفته و به نظر می رسد تفاوت در نحوه تجلی صفات و مفاهیم، باعث ایجاد تفاوت های کالبدی در آن ها گشته است. حال باید دید که آیا این تفاوت ها دارای مبانی معنادار خاصی است و آیا بررسی چگونگی تفاوت ها می تواند در گونه شناسی مزارها موثر واقع شود؟ نگارندگان این تحقیق درصدد گونه شناسی مزارها، بر اساس تفاوت های معنایی و مفاهیم معرفتی مطرح شده در عرفان برآمده اند و این گونه ها را با استفاده از مفاهیم تشبیه، تنزیه و صفات جمال، جلال، در سه دسته مزارهای تشبیهی ـ جمالی، مزارهای تنزیهی ـ جلالی، و مزارهای تشبیهی ـ جمالی و تنزیهی ـ جلالی، مورد بررسی قرار داده و به بررسی ویژگی کالبدی مزارها، مرتبط با هر یک از این گونه ها پرداخته اند. در خلال پژوهش از طریق روش مقایسه تطبیقی، معیارهایی برای سه گونه در نظر گرفته شده است، به این ترتیب که گونه تشبیهی ـ جمالی دارای ویژگی های حداکثر رابطه با طبیعت تشبیهی، دلالتگری نشانه و نماد، اصالت مقبره در سامان دهی فضاهای مزار، قرارگیری مقبره در فضای درون، به کارگیری مصالح فاخر و پرتزئین و وجود سلسله مراتب فضایی در رسیدن به مزار است و بهترین نمونه در این گونه، مزار امامان شیعه می باشد که در دوره صفوی و قاجار به اوج خود رسیده است. گونه تنزیهی ـ جلالی دارای ویژگی های حداقل رابطه با طبیعت تشبیهی، دلالتگری آیه ، عدم اصالت مقبره در سامان دهی فضاهای مزار، عدم قرارگیری مقبره در فضای درون، به کارگیری مصالح کم بها و کم تزئین و عدم وجود سلسله مراتب فضایی در رسیدن به مزار است. بیشترین نمونه های این گونه، در میان اهل سنت رایج است که دارای کمترین میزان به کارگیری عناصر کالبدی و مجلل اند. گونه تشبیهی ـ جمالی و تنزیهی ـ جلالی، دارای ویژگی های مشترک هر دو مزار است و در دوره های آل بویه و سبک خراسانی و رازی، رواج بیشتری داشته است.
پلان مربوط به مقاله گونه شناسی مزارهای اسلامی در ایران…..
آرامگاه چلبی‌ اوغلو:مرمت و احیاء
سیر تحول خانقاه از صدر اسلام تا قرن نهم هجری
رضا عطایی / سعید ستارنژاد / مسعود خانچرلی
عرفان و تصوف یکی از مسائل مهم و کلیدی پیرامون فرهنگ و تمدن اسلامی است که از قرن دوم هجری در بین مسلمانان ظاهر شده است. مسلک تصوف از همان آغاز سعی در شناخت بهتر خداوند و انسان و جهان داشت و برای نیل به این هدف مراکزی را به عنوان خانقاه پدید آورد تا بدون دغدغه فکری و با تربیت شاگردان و مریدان به این مقصود برسد. معمولاً بیشتر عارفان بزرگ برای خود خانقاهی داشته اند که در آن به تزکیه نفس، چله نشینی، سماع و ذکر، تربیت شاگردان و پذیرایی از صوفیان مسافر می پرداختند. از قرن چهارم هجری که مسلک تصوف به رسمیت شناخته شد خانقاه سازی یکی از ارکان اصلی جامعه اسلامی گردید که آثار و نشانه های آن در کتاب ها و تذکره های صوفیان باقی است. دوران ایلخانی و تیموری اوج خانقاه سازی در ایران می باشد که از مهمترین آنها می توان به چلبی اوغلو و خانقاه بایزید اشاره کرد. پلان خانقاه ها بصورت چهارگوش با حجره ها و اتاق ها در اطراف حیاط و گنبد خانه می باشد که بنا به سیستم آموزشی خانقاها در بیشتر موارد با پلان مدرسه و کاروانسرا ساخته شده اند. روش کار در این پژوهش بصورت توصیفی- تحلیلی است که با مطالعه منابع کتابخانه ای جمع آوری شده است.
بررسی بناهای تطبیقی آرامگاهی ملا حسن کاشی و چلبی اوغلو
نسترن رحمن پور / آتوسا بیات
در معماری توجه به بناهای آرامگاهی بسیار قابل توجه است به طوری که در ایران از هزاره دوم قبل میلاد ساخت بنای آرامگاهی وجودداشته است و این امر بعد از شروع تاریخ اسلامی گسترش یافت و بیشتر مورد توجه بشر قرار گرفت که نشان دهنده اعتقاد به عالم بعداز مرگ می باشد.مقاله حاضر نگاهی تطبیقی به آرامگاه چلبی اوغلو و آرامگاه ملا حسن کاشی می باشد که هردو در شهر سلطانیه ولیدر زمان های متفاوت بنا شده اند و از جنبه های مختلف معماری، تاریخی، هنری مورد بررسی قرار گرفته اند. هدف اصلی علاوه بربررسی، مطالعه و مقایسه تطبیقی دو بنا، بازشناسی هویت ایرانی و شناخت بیشتر زیبایی های این دو بنا می باشد. روش تحقیق ازطریق روش میدانی و مطالعات کتابخانه ای می باشد. نتایج حاصل از این پژوهش پس از مقایسه تطبیقی دو بنای آرامگاهی نشان میدهد که در بنای آرامگاهی ملاحسن کاشی از ترکیب زیبای آجر و کاشی استفاده شده است و در بنای آرامگاهی چلبی اوغلو تنها آجربه کار رفته است که این امر اوج هنر تیموریان در زمان خویش را می رساند.
بررسی پتانسیل هاوظرفیت های توسعه گردشگری منطقه سلطانیه باتاکیدبرمقبره حسام الدین چلبی واثرات آن برتوسعه مناطق پیرامون
فرزانه محمدی
گردشگری به عنوان صنعت چند وجهی نقش عمده ای در بهبود وضعیت اقتصادی و توسعه روابط بین کشورها (تبادل فرهنگ، صلح، امنیت) و به عنوان انگیزه ای قوی در جهت شناخت پتانسیل در جامعه مقصد (عامل برون سیستمی) و شناخت هویت جاودانه در میان بومیان (عامل درون سیستمی) است. مسأله اشتغال در میان کشورهای مختلف جهان همواره یکی از موضوعات حساس و مورد توجه بوده است و نقش مهمی را در ارزیابی های اقتصادی و برنامه ریزی های مربوط به آن ایفا نموده و پیوسته یکی از فاکتورهای مهم در سنجش توسعه یافتگی یا عدم توسعه یافتگی یک کشور محسوب م یگردد. در کشور ما نیز این موضوع به ویژه با توجه به هرم سنی جوان کشور که 70 درصد جمعیت را در بر می گیرد همیشه مورد توجه و بحث بوده است. وجود جاذبه و پتتانسیلها راه کاری موثر و زودبازده است که متأسفانه تاکنون برخی از این جاذبه ها و ظرفیتها چندان شناخته و معرفی نشده و بهره برداری لازم از آنها نیز به عمل نیامده است. چنانچه از این فرصت به درستی و به شکل مناسب بهره برداری گردد، امکان بهبود وضعیت اقتصاد مناطق هدف و ارتقاء سطح زندگی و کاهش مهاجرتهای روستایی-شهری را دارد. نظر به اهمیت موضوع توریسم، از بعد اقتصادی، اجتماعی – فرهنگی و زیست محیطی و با توجه به جاذبه های گردشگری موجود در استان زنجان، یکی از مناطقی که دارای قابلیتهای زیادی برای گسترش گردشگری می باشد، منطقه سلطانیه است که در این پژوهش مورد توجه و بررسی قرار میگیرد. منطقه سلطانیه یکی از مناطقی است که می تواند به لحاظ آثار و جاذبه های مختلف مانند بافت و معماری با ارزش گنبد سلطانیه، چمن سلطانیه، مقبره ملا حسن کاشی، حمام سالار، مقبره داش کسن و …، مقبره چلبی اوغلو، مورد توجه بسیاری از گردشگران ایرانی و خارجی قرار گیرد. و به دلیل بالا بودن پتانسیل گردشگری در این منطقه در صورت جذب و گسترش گردشگری، میتوان امیدوار به توسعه منطقهایی در این محدوده بود
ریشه های پیدایش خانقاه در تصوف ایران
ساره جابری
ریشه یابی تشکیل خانقاه ها در ایران، از اهمیت بسزایی برخوردار است. از رهگذر ابداع هدفمند خانقاه هاست که عرفان و تصوف در قلمرو اسلامی شرح و بسط می یابد و بخش مهمی از فرهنگ ایران را در طی چند قرن شکل می دهد. ریشه یابی ساخت خانقاه های اولیه، پیوند عرفان با ادیان و تفکرات مختلف و نیز تغییر و تحولات اجتماعی را روشن می کند. این پیوندها و تحولات سبب می شوند که تفکر صوفیانه ببالد و به درختی تنومند در گستره فرهنگ ایران تبدیل شود. در این نوشتار، ابتدا به ریشه واژگانی کلمه خانقاه پرداخته شده و سپس ریشه های تأسیس آن در ایران از دیدگاه های گوناگون، مشتمل بر ریشه های اسلامی و غیراسلامی و نیز ریشه های مستقل مورد بررسی قرار می گیرد. این تحقیق از منابع کتابخانه ای و روش توصیفی – تحلیلی برای بررسی و طبقه بندی آرای محققان در باب ریشه های خانقاه در ایران بهره برده و تلاش نموده تا پیچیدگی روابط میان این پیوند ها را آشکار کند.
محمدکریم پیرنیا و دونالد ویلبر، تفاوت مقاصد و عناصر روایت سبکی
مجید حیدری دلگرم / محمدرضا بمانیان / مجتبی انصاری
تاریخ معماری ایران رشت های است که هرچند پیشین های در سده اخیر دارد، مبانی و موضوعات آن هنوز محلبحث است. یکی از مهم ترین ابزارهای تاریخ نگاری معماری و هنر، سب کشناسی است. در این مقاله، به مقایسهمقاصد سب کشناسی دو تن از مه مترین مورخان معماری ایرانی، یعنی محمدکریم پیرنیا و دونالد ویلبر می پردازیم.هدف مقاله تامل در سب کشناسی معماری ایرانی و نشان دادن اثر مقاصد سب کشناختی بر تجربه تاریخ نگاریمعماری است. مقاله به روش تحلیل مایگانی، مفاهیم را از تاریخ نامه اصلی هریک از دو نویسنده، یعنی کتا بهایسبک شناسی معماری ایرانی و معماری اسلامی ایران در دوره ایلخانان استخراج م یکند. سپس با استدلال منطقی،آن مفاهیم را در مقابل یکدیگر قرار م یدهد. برای این منظور، ابتدا مقدماتی را مقایسه می کنیم که پیرنیا و ویلبربرای تدوین روایت های سبکی شان از تاریخ معماری فراهم کرده اند؛ سپس عناصر روایی و اهداف سب کشناسیایشان را تطبیق می دهیم. در مقدمات، تفاوت های ایشان را در طبقه بندی سبکی و تحدید مکانی و زمانی آثارنشان می دهیم و در مقایسه عناصر روایت، تفاوت های ایشان را در پرداختن به منشا سبک ها، مراحل سبک ها، وتحول سبک ها بررسی کرده ایم. عناصر فرعی تر روایت ازجمله ارتباط های سبک ها را با یکدیگر و همچنین مقاصدو تفاوت های تاریخ نامه های ایشان را برای معماران روشن کرده ایم. یافته های مقاله نشان می دهد رویکرد پیرنیا وویلبر به سب کشناسی یکسان نیست. به نظر می رسد غایت های متفاوتی در پس تاری خنویسی پیرنیا و ویلبر وجودداشته که باعث استخدام دو دستگاه متفاوت سبک شناسی شده است. در سب کشناسی پیرنیا، توجه به نقش مناطقدر شکل گیری سب کهای معماری، مشوق معماران است برای روی کردن به معماری بومی به هدف حرکت در مسیرمعماری ایرانی. بااین حال از نظر پیرنیا هریک از سبک ها، قوت و ضعف هایی دارند و در مقام الگو هم ارز نیستند.او تحولات درونی معماری را عامل مهم تغییر سبک ها می داند. ویلبر به نوعی پیوستگی در سبک های ایرانی قایلاست؛ چنان که گویی هر سبک از سبک قبلی خود زاده می شود. او قضاوت ارزشی درباره سبک ها نمی کند و تغییرسبک ها را بازتاب تحولاتی در بیرون از معماری می بیند. به این نحو، سبک شناسی پیرنیا را می توان معلمانه و درونینامید و سبک شناسی ویلبر را مورخانه و بیرونی.
عکس از مقاله محمدکریم پیرنیا و دونالد ویلبر، تفاوت مقاصد و عناصر روایت سبکی
عناصر نمادین در معماری خانقاه های ایران از سده هفتم هجری تاکنون
پدرام جم
این پژوهش با گردآوری داده های میدانی از بناهای خانقاهی و آرامگاهی متصوفه، مستحسنات تاریخی خانقاه نشینی و طبقه بندی نمادپردازی های آن ها از دیدگاه سنت گرایی دینی، در پی تعریف هنر خانقاهی از سده هفتم هجری قمری تا دوران معاصر و همچنین توصیف هنر خاص معماری خانقاه هایی است که منبع تأثیر آن، اندیشه های ناب عرفانی و صوفیانه بوده است. با بررسی و طبقه بندی تاریخی و گونه بندی عناصر نمادین مشاهده شده و نیز با معیار قرار دادن نوع سنجش سنت گرایی دینی، گونه خاصی از معماری خانقاهی در مجموع بناهای گزارش شده یافت می شود که تا به حال از آن یاد نشده است و تأثیر مستقیم مبانی نظری و عملی عرفان و تصوف بر آن مشهود است. همچنین با تمایز این سبک در معماری اسلامی می توان نفوذ آن بر معماری سایر ابنیه اسلامی نظیر مدرسه و مسجد را نیز تعریف کرد. در مجموع بر اساس داده های میدانی گردآوری شده در این تحقیق، بیشترین بازتاب های عناصر نمادین در حوزه معماری خانقاه مرتبط با رنگ پردازی، استفاده نمادین از عدد و اندیشه های عرفانی است که به صورتی معنادار در بافت و ساختار خانقاه ها مشهود است و تاریخ تحولات تصوف در بسامد و تعیین گونه های این کاربرد های نمادین، دخیل بوده است.
علل گسترش جماعت های اولیه صوفیان و شکل گیری خانقاه ها
محمد رضا عدلی
اقامتگاه صوفیان را در زبان فارسی خانقاه گویند. این واژه که نخستین بار در متون سدة چهارم هجری، در اشاره به فعالیت های مانویان و کرّامیان به کار رفته، در سدة پنجم، با گسترش جماعت های صوفیه، در سرتاسر قلمرو اسلامی رواج یافته است. خانقاه ها در این عصر مراکزی فرهنگی ـ اجتماعی بودند که صوفیان و مردم عادی در آنجا از خدماتی برخودار می شدند؛ از جمله این خدمات می توان به این موارد اشاره کرد: تربیت مریدان، فراهم آوردن غذا و سرپناه برای مسافران و نیازمندان، تدریس علوم اسلامی، تألیف و تکثیر کتب، و ایجاد کتابخانه. گسترش خانقاه ها مانند هر پدیده اجتماعی دیگر معلول علل و عوامل متعددی بوده است که اهمیت یافتن مقام شیخ، تأکید بر تربیت (در مقابل تعلیم) و خدمت به خلق الله از جمله این عوامل است.
مسائلی چند پیرامون خانقاه چلبی اوغلو و ارتباط آن با مولویه
علی کارگرپیشه

عکس های قدیمی

لوییجی پشه
چلبی اوغلو از جنوب غربی 1355
چلبی اوغلو از شمال 1355
چلبی اوغلو از شمال غربی 1355
چلبی اوغلو رنگی 1355

نقاشی های قدیمی

کتاب معماری تیموری در ایران و توران
اوژن قلاندن
جیمز موریه

مطالب مرتبط