مسجد وکیل مکان فاصله ویکی پدیا شیراز ایرانشهرپدیا اطلس تاریخی تارنماهای وابسته تور مجازی کتاب‌های وابسته: اخبار وابسته: گزیده‌ی کتاب: اقلیم پارس / محمد تقی مصطفوی معماری عهد زندیّه در حقیقت همان معماری عهد صفویّه به صورتی ساده و بی‌پیرایه و مختصرتر است و به شرحی که در تلو صفحات کتاب ضمن توضیح ابنیۀ کریمخانی شیراز مذکور می‌افتد مسجد و بازار و حمام وکیل دنبالۀ سبک ساختمان همین گونه ابنیه از عهد صفوی به شمار می‌رود. در نزدیکی باغ و عمارت موزۀ پارس ابنیۀ عمومی شهر شیراز از آثار معروف کریمخان زند که شامل مسجد و بازار و حمام و آب انبار است قرار دارد. مسجد وکیل از مهمترین یادگارهای شهریار زند بوده مشتمل بر صحن دلبازی است که سردر اصلی آن در جانب شمال و شبستان وسیع آن بر جانب جنوب قرار دارد. ایوانی در پشت سردر و ایوان دیگری جلو شبستان واقع بوده حوض طویلی در وسط صحن و یک ردیف طاق‌های بسیار متناسب در مشرق و مغرب صحن ساخته‌اند. شبستان جنوبی دارای ۴۸ ستون سنگی یکپارچۀ عالی و منبر چهارده پلّه که آن هم سنگ مرمر یکپارچه است می‌باشد. تاریخ بنا سال ۱۱۸۷ هجری (۱۷۷۳ میلادی) بوده تصوّر می‌رود تزئینات و کاشیکاری آن در عهد کریمخان زند پایان نیافته بوده است بدین جهت کتیبه‌های کاشی در ایوان‌ها و قسمت‌های مختلف مسجد به نام فتحعلیشاه و ناصرالدّین‌شاه و حکمرانان و شخصیت‌های دیگر با ذکر سال تاریخ‌های متعدّد به چشم می‌خورد که حکایت از تعمیر و اتمام این بنای تاریخی زیبا و مهم می‌نماید. کتیبۀ محراب اصلی آن مورّخ به ۱۰۴۴ می‌باشد و تصوّر می‌رود که همزمان با تعمیر کاشیکاری ایوان بزرگ ایوان بزرگ جلو شبستان که درکتیبۀ آن ۱۲۴۴ ذکر گردیده است کاشیکاری محراب را هم تعمیر نموده در ذکر تاریخ عدد ۲ مربوط به رقم مات را از قلم انداخته باشند. شبستانی هم در جانب مشرق مسجد وجود دارد که برای موقع زمستان به کار می‌رفته است. مسجد وکیل در تاریخ ۱۸ تیرماه ۱۳۱۱ ذیل شماره ۱۸۲ در فهرست آثار ملّی ایران به ثبت رسیده است. گزیده‌ی کتاب: سیر تحول معماری ایرانی بر اساس منابع بررسی شده، مسجد وکیل را به فرمان کریم خان زند ساخته‌اند. در کتیبه محراب قدیمی مسجد، نام کاشی کار آن، محمود علی نقی، آمده است. در کتیبه‌های ایوان شمالی، نام خطاطان، عبدالعلی یزدی اشرف محمدی و میرزا حسین بن محمد شریف حکاک، ذکر شده است.احتمالاً تزئینات و کاشی کاری آن در این دوره کامل نبوده و نام فتحعلی شاه و دیگرحکمرانان قاجار در کتیبه‌های بنا حاکی از اتمام آنها و تعمیر بنا در دوره قاجاریان است، مسجد وکیل بارها آسیب دیده و مرمت شده است.در قدیمی‌ترین کتیبه مسجد، بر محراب شبستان جنوبی، تاریخ 1044 قید شده است، و کتیبه‌ای بر یکی از سرستون‌های همین شبستان مورخ به سال 1187 هجری.ق است.در ایوان جنوبی، دو کتیبه به تاریخ 1243 و 1244 هجری.ق می‌شود.همچنین در ایوان شمالی مسجد، کتیبه‌ای وجود دارد به تاریخ 1243 هجری.ق در منابع مختلف، از جمله مرآه البلدان و آثار العجم، مسجد وکیل جزء ابنیه دوره کریمخانی معرفی شده و در فارسنامۀ ناصری، شرح کاملی از چگونگی ساخت آن در این دوره آمده است. با این همه، وجود محرابی صفوی در شبستان مسجد موجب اظهارنظرهای متفاوت شده است. در تاریخ بافت قدیمی شیراز آمده است که در همین حوالی، مسجدی قدیمی وجود داشته است که تذکره نویسان آن را مسجد جنازه نامیده‌اند. احتمالاً در دوره صفویان، به جای آن، مسجد بزرگ‌تری بنا شده و سپس کریمخان، هم زمان با احداث بازار و میدان، این مسجد را احیاء کرده و از آن پس، مسجد وکیل خوانده شده است و مؤلف این کتاب افزوده است که در تصویر شیراز، در ضمیمه سفرنامه شاردان، مسجدی تقریباً در موقعیت جغرافیایی مسجد وکیل با سردر و گلدسته‌های بلند به چشم می‌خورد که ممکن است مؤید این احتمال باشد.این مسجد دارای صحن وسیع و سردر و شبستان چهل و هشت ستون سنگی زیبا می‌باشد.علاوه بر ستون‌های سنگی ذکر شده از عناصر دیگر این مسجد می‌توان به منبر پله‌ای آن که از سنگ مرمر یکپارچه است و همچنین تزئینات کاشی کاری آن اشاره داشت.نام دیگر مسجد «مسجد سلطانی وکیل» می‌باشد. صحن این مسجد 3600 مترمربع و شبستان آن 2700مترمربع مساحت دارد. ستون‌های سنگی به کار رفته در شبستان از شاهکارهای حجاری دوره زندیه محسوب می‌شوند.این مسجد در طرف جنوب به صورت شبستانی و در صحن حیاط به صورت دو ایوانی ساخته شده است (ایوان شمالی به نام ایوان مروارید معروف است) مناره ورودی شمالی کوتاه و فرمی خاص خود دارد.کاشی کاری ایوان مروارید را استاد حسین کاشی ساز به انجام رسانده است. مقاله های وابسته: مقاله های وابسته:
ارگ کریم خان آگوست 6, 2019 توسط omidjavidani · Published آگوست 6, 2019 · Last modified آگوست 31, 2023
سردر مسجد جورجیر آگوست 1, 2019 توسط omidjavidani · Published آگوست 1, 2019 · Last modified ژوئن 26, 2023
