چهل دختران سمنان

تاریخ قومس
ناحیۀ قدیم کومش (قومس در متون جغرافیایی اسلامی) یکی از این نواحی مشهور ایران است که از روزگاران قدیم همواره اهمیت داشته و نام آن به کرات در کتب تاریخی و جغرافیایی آمده است. اهمیت این ناحیه مخصوصاً در آن است که معبر طبیعی رابطه میان نواحی شرقی و شمال شرقی ایران با نواحی مرکزی و غربی بوده و به همین جهت کمتر حادثه‌ای میان شرق و غرب ایران رغ داده که اسمی از کومش در آن را نیافته باشد. شهرهای مهم کومش و بعضی از قلاع آن از جملۀ نقاط مهم تاریخی ایران بوده و حوادثی شگرف در آنها سپری شده‌اند. مانند قلعۀ رأس الکلب که ترجمۀ غلط عربی است از کلمۀ «سگ سر» یا «سگسار» یعنی محل قوم سکا (البته دستۀ کوچکی از مهاجران این قوم به محل مذکور) و همان است که امروز آن را سنگسر می‌گویند و قلعۀ بزرگی از اسمعیلیه که در شمال شهمیرزاد واقع و به شیر قلعه موسوم است، و از سلسلۀ قلاع سارو (سارویه) و پاچنار سمنان که مانند کهندژهای قدیم به نظر می‌آید و امثال این‌ها.
قسمتی از نواحی شمال شرقی سمنان و شمال دامغان امروزی که در پای سلسله جبال قارن قرار گرفته‌اند از جملۀ نواحی معروفی هستند که از دورۀ اشکانی تا چند قرن اول از عهد اسلامی محل حکومت سلسلۀ امرای آل قارن و خود به تنهایی محل وقایع مهم بوده‌اند. از شهرهای دامغان (هکاتوم پیلس) و بسطام (بسطام مأخوذ از ریشۀ و یستهم) و ناحیه معروف خوار و حوادثی که برآنها گذشته است می‌توان اطلاعات کثیر به دست آورد.
از همه این‌ها مهمتر وجود عدۀ زیادی از آثار باستانی در این ناحیۀ وسیع و همچنین وجود رجال و بزرگانی است که در ادوار ماضیه در دامن قومس تربیت یافتند از قبیل:
بایزید بسطامی، بوالحسن خرقانی، منوچهری دامغانی، علاءالدولۀ سمنانی، فروغی بسطامی، یغما و نظیر آنان از علما و متصوفه و وزرا و امرا.
دربارۀ این ناحیۀ عظیم و مهم تاریخی ایران حتما می‌بایست کتابی تدوین شود که همۀ مسائل مربوط به آن را از قدیم الایام تا کنون روشن سازد و این کار شگرف مستلزم کوشش و مجاهدت فراوانی بود که جز به صبر و حوصله و مداومت در تحقیق به پایان نمی‌رسید. جای کمال خوشوقتی است که دوست عزیز و فاضل ما آقای عبدالرفیع حقیقت کمر همت بر میان بست و این مهم را با نیروی جوان و اندیشۀ پیر خود انجام داد و نتیجۀ این کوشش چند ساله را اکنون به نام تاریخ قومس به مورد استفادۀ پژوهندۀ تاریخ این سامان درآورد.
در این کتاب کلیه مسائل جغرافیایی و تاریخی و باستانشناسی و تحقیقات مربوط به رجال و معاریف قومس مورد تحقیق و استقصاء قرار گرفته و ذکر شده است. از خداوند متعال توفیق آقای حقیقت را در خدمات شگرف‌تر و مهمتری مسألت دارم

گزیده‌ی کتاب:

تاریخ قومس / عبدالرفیع حقیقت

در سمت جنوب خیابان شرقی و غربی سمنان به محلات ثلاث (کوشمغان – زاوغان – کدیور) بین محله های کوشمغان و زاوغان نزدیک بقعه اشرف و علوی برج بسیار کهنه و قدیمی وجود دارد که از خشت خام بنا گردیده و به نام چهل دختر معروف می‌باشد.
مردم سمنان بنای این برج را به چهل دختر که برای خدمت در آتشکده گمارده شده بودند نسبت می‌دهند، ولی قدر مسلم این برج از آثار دوران قبل از اسلام است و با توجه به محله‌های کوشمغان (کوشک مغان) و زاوغان (زاویه مغان) که در نزدیکی این برج واقع‌اند. برج مذکور در این تالیف قلعه‌های دیگری هم در سمنان و اطراف آن می‌باشد که در تاریخ سمنان تألیف نگارنده به طور مشروح درج شده است و اسامی آنها به شرح زیر است:
قلعه آتشگاه، قلعه کهن دژ یا کهنه دز (گنبدزه)، قلعه جنبدان (گنبدان)، نارنج قلعه (نارین قلعه) قلعه شهمیرزاد که فقط دو برج سنگی آن بر روی کوه شمالی این قصبه باقی‌مانده است. قلعه رضا آباد سنگسر – قلعه سنگسر – قلعه طالب آباد سنگسر – قلعه تقی آباد و نوکلاته – قلعه برکه (برلوکه)، کافر قلعه گل رودبار، قلعه آب گرم – قلعه نوک.

چهل دختران سمنان

مطالب مرتبط

آرامگاه بایزید بسطامی

آرامگاه درویش فخرالدین موزیرج

امامزاده بسطام