پل الله وردی خان ( سی و سه پل ) نوشته شده در آگوست 1, 2019به روز شده در ژوئن 25, 2023توسط omidjavidaniدسته بندی ها:اصفهان, بناهای همگانی, پل مکان فاصله ویکی پدیا تارنماهای وابسته: جشن آب پاشان کتابهای وابسته: اخبار وابسته: معمار از شمال به طرف جنوب پایه جنوب غربی از جنوب غربی یکی از دهانه ها زیر پل از شمال به طرف جنوب از جنوب به طرف شمال گوشواره های طرفین سقاخانه گزیده کتاب باغ های ایران و کوشک های آن / دونالد ویلبر / مهین دخت صبا پلی که چهار باغ را به رودخانه متصل میسازد و توسط فرمانده سپاه شاه عباس ساخته شده اکنون محل آمد و رفت وسایط نقلیه زیادی است و گاهگاه کاروانهای شتر نیز از روی آن میگذرد (تصویر49).این ساختمان مستحکم سیصد سال پیش توجه شخص دقیق و موشکاف و با تجربهای مانند لرد کرزن را به خود جلب کرد. وی در باره این بنا چنین مینویسد: «هنگام مسافرت بهایران شخص انتظار ندارد پلی را که شاید بتوان گفت باشکوهترین پلهای جهان است مشاهده کند. به قسمتهایی از این پل با کاشی پوشیده شده است، در حالی که دهلیزهای گود و اسکلههای عظیم آن غالباً محل آمد و رفت مردم خوشگذران و تفرج طلبی است که برای استفاده از سایه خنک و آب خروشان و نسیم روحافزای رودخانه بهاین نقطه روی میآورند. گزیدهی کتاب: گنجینه آهثار تاریخی اصفهان / لطف الله هنرفر از قصر جهان نما تا پل اللهوردیخان چهارباغ پایین واز پل مزبور تا باغ عباس آباد ( باغ هزارجریب ) چهارباغ بالا نام داشته است و پل چهارباغ به نام پل اللهوردیخان واسطهی اتصال دو چهارباغ بالا و پایین به یکدیگر بوده است. نقشه ی هردو چهارباغ یکسان بوده و فقط باغهای چهارباغ بالا وسعت زیادتری داشتهاند. این پل که پل سی و سه چشمه و پل جلفا نیز نام دارد در سال 1011 به فرمان شاه عباس اول و به وسیله اللهوردیخان که نزد شاه قرب و منزلتی بزرگ داشته و سپهسالار ارتش او بوده بنا شده است و در اصل چهل چشمه داشته لیکن امروز سیوسه دهنه بیشتر ندارد و به همین مناسبت به پل سیو سهچشمه نیز مشهور شده است. این پل 360 متر طول و چهارده متر عرض دارد. گزیدهی کتاب: هنر و معماری اسلامی / شیلا بلر / جانانان بلوم / یعقوب آژند در زمان عباس دوم (سلطنت در 1642-1666) پل خواجو در سال 1060/1650 بر بنیان یک بند سدۀ 9/15 برپا شد.این پل سر راه شیراز ایجاد شد و محلۀ خواجو را در جنوب میدان به محلۀ زردشتیان در ساحل جنوبی رودخانه وصل کرد.بیش از نیمی از طول سیوسه پل چندان پیچیده و مرکب نیست؛ یک راه وسطی برای چهارپایان و وسایل نقلیه و یک پیادهروِ طاقدار هم در آن تعبیه شد.کل پل روی پایۀ سنگی برپا شد و در سمت بالای رود سیلبندهایی برای مهار جریان آب و پلکانهایی در جهت پایین آب ساختند.در وسط پل یک کوشک 8ضلعی برپا کردند تا شاه از آنجا از منظرۀ روبهروی رودخانه لذت ببرد. گزیدهی کتاب: معماری جهان اسلام بعد از ایران/ بهاره رضایی جعفری / شهره علی بخشی آثار مهندسی و مقاصد معماری بهندرت در این حجم بحث میشود اما پلهای اصفهان از چند وجه مهماند ازجمله معماران شهری که باید اساساً در موردشان بحث کرد.شاهعباس دوم در سال 1650 دستور به ساخت پل خواجو در پایین رود یا شرق پل اللهوردیخان داد تا جایگزین پل قدیمیتری شود که هیچ اثری از آن نمانده است.زمانی با راه ورودی که در گوشۀ جنوب شرقی میدان آغاز میشد به مرکز شهر جدیدی متصل بود که قسمتی از آن پوشیده از بازار بود. رشتهطاقهای آن بلندتر از ارتفاع سر هستند و شاید برای تشویق اسبسواران جهت استفاده از پل اینطور تعبیه شدهاند.میتوان از پل و از میان تورفتگیهای طاق گاهوارهای از منظرۀ رودخانه در دو جهت لذت برد. در دو طرف سازههای پنجگوشه در میان آبراه ایوانهای مربع و پنجضلعی یکدرمیان نفوذ میکنند.برخلاف پل اللهوردیخان پل خواجو سد نیز هست و از پشتبندهای پلهدار از طرف پایین رود گردشگاه مطلوب تابستانی است که از دالان طاقداری به آن راه مییابد. از جریان آب پایین خنک میشود و یقیناً خلاصی خوشایندی از گرمای ظهر میباشد.پارسایی اسلامی تدارک برخی خدمات عمومی را ترغیب مینمود، در اسلام همیشه اینها به تحریک افراد بخشنده برای رستگاری شخصی ساخته میشد.امکان دارد شاهعباس دوم بهخوبی آگاه بوده است که کار ساخت پل و بهویژه دالانهای پایینتر آن کاری شبهمذهبی بوده که در آن لذتهای قرآنی بهشت با عمارتهایی که زیر آنها رودهایی جریان دارد در زمین تصور شوند. گزیدهی کتاب: بناهای دوره اسلامی ایران از آغاز تا 1218 شمسی / پاسکال کوست / آتوسا مهرتاش شهر اصفهان و حومۀ جلفا از طریق پلی باشکوه روی زندهرود به هم متصل میشوند.این پل گاهی جلفا نامیده میشود ولی عموماً به نام سازندۀ آن، سردار و دوست صمیمی و فداکار شاهعباس کبیر، پل اللهوریخان خوانده میشود (تصاویر 33 و 34).این پل که به خیابان چهارباغ ختم میشود دویست و نود و پنج متر طول و سیزده متر و هفتاد و پنج عرض دارد، مسیر آن سنگفرش شده و نه متر و بیست از عرض آن مخصوص سواران، کاروانها، ارابهها و حیوانات است. در طرفین پل نیز دالانهایی مسقف برای پیادگان سر برافراشتهاند.از صفۀ زیر طاقهای این راهرو با وجود کم بودن ارتفاع جانپناه، میتوان عبور کرد. برای رسیدن به این قسمت از پلکانهای کوچکی در دو انتهای راهرو استفاده میشود.این پل تماماً از آجر و روی شالودهای از سنگ سخت آهکی بنا شده است، دارای 34 پایه با احتساب دو پشتبند و 33 چشمه است و عرض طاقهای آن 5.57 متر است و فقط 4 طاق کمی باریکتر دارد؛ ضخامت پایهها یکسان و برابر 3.49 متر است.کفبند پوشیده از قطعات بزرگ سنگ است و در پاییندست رودخانه به عرض 11 متر با دو عقبنشینی 90 سانتیمتری از هر طرف شیبی برای جاری شدن آب به مسیر رودخانه ایجاد میکند (تصویر 35).زمانی که آب زندهرود در پایینترین سطح باشد میتوان از دالانهای زیر دهانههای پل عبور کرد؛ در پهنای هر دهانه مکعبهایی سنگی به ضلع 50 سانتیمتر جای دارند.این مکعبها شیارهایی دارد که دریچههایی چوبی در آن قرار میگیرد بهمنظور بالا آوردن سطح آب تا 50 سانتیمتر و جاری کردن آن در مسیرهای آبیاری دو طرف رودخانه.ارتفاع پل از کف بند تا کف معبر 5.16 متر و از معبر تا سطح راهروهای جانبی 4.75 متر است. به این ترتیب ارتفاع کل پل 8.39 میشود.بالای این پل برجهایی گرد به قطر 3 متر از سنگهای تراشخورده با چیدمانی نابرابر ساخته شده است. در طرف جنوب شیب ملایمی با 65 متر طول به سمت راست رودخانه میرسد.حفاظ آن به دو سنگنشانۀ ارتشی با نوشتههای فارسی میرسد (تصویر 36). گزیدهی کتاب: ؟؟؟ پلهای اصفهان یعنی پل اللهوردیخان که سیوسه پل هم نامیده میشود در سال 1602 به طول 290 متر روی زایندهرود ساختهشده و پل خواجو که در سال 1630 میلادی بناشده بر روی یک شالوده سنگی احداث شدهاند. ولفرام کلایس گزیدهی کتاب: سبک شناسی معماری ایرانی / کریم پیرنیا / غلامحسین معماریان پل اللهوردیخان که سیوسه چشمه و پل جلفا نیز نامیده شده است در سال 1011 قمری به فرمان شاهعباس و به وسیله سردار او اللهوردیخان ساختهشدهاست.این پل دو خیابان چهارباغ بالا و پایین را به یکدیکر میپیوندد.پل در گذشته چهل چشمه داشته ولی امروز سی وسه دهنه بیشتر ندارد.درازای پل 360 متر و پهنای آن 14 متر است. گزیدهی کتاب: الاصفهان / میر سید علی جناب و ژان شاردن / محمد رضا ریاضی روی زایندهرود دوازده پل بسته شداست .اول پل زمانخان …دوم پل کله…سوم پل بابامحمود…چهارم پل فلاورجان ….پنجم پل ماربانان …ششم پل اللهوردیخان معروف به سی و سه چشمه صاحب عالم آرا ( عباسی ) بنا را نسبت به شاه عباس میدهد و مینویسد چهل چشمه دارد و یک چشمه دیده می شود معلوم میشود هفت چشمه از آن خراب شدهاست و کسی که زیر پل میایستد چون میانه پلها باز و گشادهاست مانند دالان به نظر میآید از این رو میگوید یک چشمه دیده میشود. فاصلۀ آن با پنجمی دوهزار زرع و معبر جلفاست با شهر.هفتم پل جوبی …هشتم پل خواجو از غرایب طرح های معماری و مهندسی است . محل عبور قافله شیراز است . چهارصد زرع با پل سابق فاصله دارد .نهم پل شهرستان …دهم پل چوم …یازدهم پل دشتی و سروش فاداران ( سروش آذران ؟ ) …دوازدهم پل ورزنه… گزیدهی کتاب: در مکتب شهرسازی اصفهان / زهرا اهری تحلیل کالبدی پل ها: قرارگیری شهر اصفهان بر ساحل زایندهرود و ضرورت ارتباط با مناطق واقع بر کرانه دیگر رود، از دیرباز سبب ایجاد پلهایی بر رودخانه بود شده که قدیمیترین آن هها، پل شارستان، از دوره ساسانیان باقی است ….شکل کالبدی و ابعاد:… پلهای احداث شده بر زایندهرود را باید در دو گونۀ متفاوت از نظر کارشناسان گنجانید.گونه اول که پل شارستان و پل مارنان … در آن میگنجد، پلهایی هستند که صرفا ارتباط دو ساحل رودخانه را میسر میگردانند و به تبع آن شکل کالبدی خطی و سادهای متشکل از مسیری سنگی دارند که از دوجانب با دست اندازهای کوتاه محافظت شدهاند.در گروه دوم، پل بخشی از فضای شهریست که زندگی شهری در آن جریان دارد.در سیوسهپل … اتصال بین دو جریان و دو شکل، کوتاه و موقت در حد وقفهای در یک روند پویاست. ازاین رو غرفههایی با عرض کم در دو جانب پل ساخته میشود تا بتوانند خارج از جریان عبوری مسیر اصلی پل، امکان وقفه و درنگی کوتاه برای همراه شدن با جریان آب را فراهم کنند. ازاین رو دیوارههایی بلندتر از قد انسان ایجاد می شود … گرچه در برخی اوقت مانند زمان مراسم آبپاشان، تماشای جشن از روی پل صورت میگرفته است و بدین ترتیب، پل از یک مسیر عبوری، به یک مکان تجمع تبدیل میشدهاست.در پل خواجو اتصال بین دوشکل… گسترده تر و در جهت برقراری گفتگویی طولانیتر با جریان آب است. با ایجاد یک هشتضلعی در وسط پل و دو نیمۀ هشتضلعی در دوجانب آن و پله هایی که در یک جانب چل تعبیه می شود … این منظور تامین میشود.در هنگامی که پل خواجو تختهبند میشود جریان آب از حرکت بازمانده و در دو سوی پل جویی شکل دریاچه به خود میگیرد، فضای پویا به فضایی ایستا تبدیل میشود. آب جاری به آیینه تبدیل می شود تا دروازه ورود به عالمی دیگر شود. عالمی که کوشک های ابدی در آن جای میگیرد. ریزش آب به شکل آبشار از دهانههای زیرین پل در فصل تابستان که زمان تفرج و گردش است ارتباطی نزدیکتر با جریان رودخانه را در شکلی مفرح پدید میآورد. جز آن، مانند سه و سه پل، در قسمت فوقانی راهروهایی در جوانب مسیر عبوری وجود دارد که امکان وقفه و درنگ در جریان گذر از پل و ایستادن و لذت بردن از جریان آب را فراهم می سازد.تزیین دیوار ها با کاشی، ایجاد فضایی مفرح و روحانگیز را تقویت میکند. گزیدهی کتاب: آثار ایران / آندره گدار / ماکسیم سیرو / الوالحسن سرو قد مقدم پلی که به نام سازندۀ آن اللهوردیخان، پل اللهوردیخان نامیده میشود در گذشته «پل جلفا» نامید میشده و امروزه نیز بیشتر به پل سیوسه چشمه شهرت دارد.این پل که تقریباً جزء چهارباغ است توسط جهانگردانی که به این خیابان پرداختهاند توصیف شده است.این بنا در زمرۀ اولین کارهای شاهعباس است و به استناد نوشتۀ کوست 295 متر طول و 13.75 متر عرض دارد و توسط اللهوردیخان فرماندۀ کل قشون شاه و دوست نزدیک و فداکار او بنا شده است.نقشهها، مقاطع و نحوۀ برپایی آن توسط پ. کوست در «بناهای جدید ایران» پیاده و ترسیم شده است.ام. دیولافوا نیز بررسی فنی آن را در «سالنامۀ پلها و راههای شوسه» منتشر کرده است. گزیدهی کتاب: تاریخ مهندسی ایران / مهدی فرشاد این پل که از نوع پل سدی است به عقیده بعضیها نقطه اوج صنعت پلسد ساری در ایران به شمار میرود … بر روی پیهای سدی قدیمی ایجاد گشته است. پل خواجو ضمنا یک سد است و میتواند آب را تا ارتفاع 6 متر بالا ببرد… از سنگهای تراش ( خورده ) ساخته شده است و دارای 16 دریچۀ تخلیه آب می باشد. پل خواجو دو طبقه است … در بدنه پل شیارهایی قرار دارد که کشوهایی در آنها قرار گرفته و می وانسته این کشو ها را بالا و پایین ببرد… و مقدار آبی را که جاری می شده تنظیم می نموده…در پایین دست پل یک میله چوبی درجه بندی شده برای آبسنچی و اندازه گیری آب نصب شده بوده است. ابعاد پل خواجوب به شرح زیر است: درازای پل 131/57 متر و پهنای پل در بالا 11/65 متر و در پایین تنه 11/75 متر، کلفتی پایه های پل 1/60 تا 1/93 متر، پهنای هر چشمه ( محور تا پایه ) 4/20 تا 5/80 متر. پل دارای 21 چشمه است. مجموع پهنای چشمهها در آبروهای زیری 38/11 و در آبروهای بالایی ( برای سیلاب ) 38/11 متر می باشد. گزیدهی کتاب: گنج دانش جغرافیای تاریخی شهرهای ایران / محمد تقی خان حکیم / محمد علی صوتی / جمشید کیانفر عیش و جشنی در قدیم میان پارسیان بوده، چون که در تیر ماه باران به موقع میآمده عیش میکردند و آب و گلاب بر سر و روی یکدیگر میریختند. در عهد سلطنت فیروزشاه جد انوشیروان دادگر قطع باران شده قحطی سخت به پا خواست تا شاه فیروز را به طلب باران بردند؛ خداوند ترحم و تفضل فرموده باران زیادی آمد و خلق مسرور شدند و عهد کردند، بر یکدیگر آب و گلاب میریختند که هنوز در عجم میان عجمان باقی است، و در همان مکان که باران رحمت بر مردم بارید، آتشکده به نام فیروز شاه برپا کردند و کام فیروز نامیدند. گزیدهی کتاب: سفیر زیبا / ایون گرس / علی اصغر سیدی اعضای هیأت از روی پل فوقالعاده زیبائی که اللهوردیخان، در زمان شاه عباس، روی رودخانۀ زایندهرود زده است و این پل به نام بانیاش معروف است، به آن سوی رود گذشتند. در کنار این پل جایگاه قلعه مانندی با هشت برج کوچک قرار داشت. روی در قلعه، تصویر شیر و خورشید (علامت ایران) نقش شده بود. این پل روی سی و چهار پایۀ مستحکم، استوار بود. و به جای دیوارۀ یک پارچه، چندین طاق دو طبقه با دهانۀ بیضی شکل روی پل ساخته بودند، که مردم هم از هوای خنک این طاقها استفاده میکردند و هم میتوانستند از آنجا جوش و خروش امواج را راحت تماشا کنند. تاریخ بنای پل اللهوردی خان لطف الله هنرفر دو پل تاریخی مشهور اصفهان از دوره صفویه لطف الله هنرفر به کار گیری روش رادار نفوذی به زمین جهت مطالعات ژئوتکنیکی بنای تاریخی سی و سه پل اصفهان در پژوهش حاضر از روش غيرمخرب رادار نفوذي به زمين (GPR) به منظور شناسايي وضعيت مصالح بکاررفته و ناپيوستگي هاي ساختاري بناي تاريخي سي وسه پل اصفهان استفاده شده است. براي اين منظور ابتدا با استفاده از يک الگوريتم تفاضل محدود دوبعدي بهبود يافته، پاسخ GPR مدل هاي مصنوعي متناظر با ساختارهاي ژئوتکنيکي متداول همانند زمين لايه اي، استوانه افقي و منشور دوبعدي شبيه سازي شد. سپس با استفاده از يک سيستم GPR مجهز به آنتن هاي پوشش دار با فرکانس مرکزي 500 مگاهرتز، تعداد 46 پروفيل GPR شامل 36 پروفيل عرضي در راستاي شرقي- غربي عمود بر امتداد پل، 7 پروفيل طولي در عرشه پل در راستاي شمالي- جنوبي به موازات امتداد پل و 3 پروفيل عرضي از پايه هاي پل برداشت شد. پردازش و تفسير نگاشت هاي راداري نشان مي دهد که در مقاطع طولي و عرضي، اشيا و مصالح مختلف عمدتا شامل تيرآهن و ميلگرد تقويتي، بلوک هاي سنگي، الوارهاي چوبي و نيز ناپيوستگي و نشست، در جاي جاي پل قابل مشاهده است که اسلب هاي بتني تقويت شده با تيرآهن و ميلگرد، عمدتا مربوط به مرمت هاي جديد پل بوده و بخش هاي تقويت شده با بلوک هاي سنگي و الوارهاي چوبي، اکثرا قديمي است که متحمل نشست و شکستگي هاي متعددي گرديده اند. رابطه سی سه ایزد ایران باستان و سی وسه پل اصفهان ( الله وردی خان ) ( با تاکید بر فرشته شناسی در اندیشه سهرودی ) ساختار نظام مند نقش تمثیلی اعداد در ساختار شهری و معماری دوره صفویه کاملا مشهود است. سی و سه پل یا پل الله وردی خان به عنوان یکی از شاهکارهای این عصر با تعداد دهنه سی و سه در خود حتما معنادار است. با شناسایی نمادها در ساختمان سی و سه پل اصفهان و همین طور رابطه معنی دار بین این نمادها و اعداد در متون کهن زرتشتی ارتباط بین این دو در قسمت هایی از این اثر هنری دیده می شود.رشته ای مفقود بین نمادهای متعددی که از ساختار دین زرتشتی در ساخت این پل استفاده شده است و عدد سی و سه و ارتباط آن با دین زرتشت در متون کهن تا زمان صفویه و اندیشه متفکران آن عصر و ساخت این پل توسط استاد معمار استاد حسین بنا اصفهانی وجود دارد. در این جا قصد داریم ارتباط معنا داری استفاد از این نمادها درمقطع تاریخی متفاوت یافته و آن را در این اثر بسط دهیم. با این هدف و با شیوه تحلیل مضمونی با تکیه بر استناد تاریخی و کتابخانه ای همراه با جمع آوری نمونه هایی از نمادهای مشخص در پل و معماری کنونی آن و ساختار ویژه در روابط اعداد در آن و همین طور بررسی فرشته شناسی در اندیشه سهروردی و پیدا کردن رابطه معنی دار بین این نمادها و اعداد در متون کهن زرتشتی به این رابطه معنا بخشیده و به این صورت قدسی بودن رابطه و اعداد در ساخت این پل، که رابطه ای بین غیب و شهادت است را مورد بررسی قرار داده و یکی از رازهای هنر اسلامی را در مکتب اصفهان در این اثر آشکار می سازم. راهکارهای بهسازی بناهای تاریخی با مطالعه موردی سی و سه پل اصفهان معمولا به دلیل اینکه پیش بینی لازم برای حفظ، تداوم و نگهداری آثار باستانی انجام نمی شود، اقدامات ضروری جهت حفاظت از آثار باستانی با تأخیر انجام می شود. اولین برنامه مرمت گر، آماده سازی اثر هنری برای مطالعه دقیق است تا در پی آن، مشکلات اثر پیدا شده و طبقه بندی گردد. مشکلات موجود علاوه بر تقسیم بندی شاملگروه بندی نیز می شوند و علاج ها و راه حل های لازم نیز طبق ضرورت با راه حل های ابتدایی، آغاز و سپس طبقه بندی خواهند شد. آثار تاریخی با درایه های متعدد و کارکردهای گذشته و حالشان در نگهداری دراز مدتشان با مشکلات متعددی روبرو هستند و گاها درک و تشخیص نحوه کاربری مناسب و بهسازی های مرود نیاز در دراز مدت با مشکلات متعددی روبرو می باشد در این مقاله با پرداختن به یکی از این مشکلات که در مورد پل تاریخی سی و سه پل به دلیل تصرفات نارست در آن رخ داده است ارائه می گردد. بررسی سی و سه پل براساس نظریه گشتالت ین مقاله جستاری بررسی سی و سه پل براساس نظریه گشتالن می باشد. در بیشتر پژوهش هایی که تا به امروز در بررسی سی و سه پل صورت گرفته، به معیارهای تاریخی بسنده شده و پژوهشی در زمینه بررسی سی و سه پل براساس نظریه گشتالت به طور جدی صورت نپذیرفته است. مکتب روان شناسی گشتالت در اوایل سده بیستم در آلمان پدیدار گشت. این دوره مصادف بود با اوج گیری هنر مدرن در اروپا؛ جایی که هنرمندان از آن جمله در آلمان و مدرسه باهاوس، شیفته یافته های تحسین برانگیز پایه گذاران این مکتب – ماکس ورتایمر، کورت کوفکا و ولفگانگ کهلر – در زمینه تجربیات ادراک بصری شده بودند. این امر، بویژه با اشتیاق متقابل روان شناسان گشتالت، موجب تعادل و پیوند هرچه بیشتر روان شناسی و هنر شد و در حوزه هنرهای تجاری، طراحی صنعتی، طراحی گرافیک و … تأثیر پایدار و فراگیری به جا گذاشت. هدف از انجام این پژوهش، نزدیک شدن به پاسخ این پرسش است، نظریه گشتالت چیست و چگونه بررسی میان سی و سه پل و نظریه گشتالت وجود دارد ؟ چه تغییراتی در ساختار این رابطه ایجاد شده و دلایل آن چیست ؟ اوژن فلاندن پاسکال کوست پاسکال کوست پاسکال کوست پاسکال کوست اوژن فلاندن omidjavidani
دیدگاهها