گره سازی گزیده ی کتاب: فرهنگ مهرازی / علی محمد رنجبر کرمانی / ندا رفیع زاده / بیژن سرشکی گونه‌های گره سازی: الف) گره در آجرکاری / گره در آجرکاری در روزگار سلجوقیان در نوی‌کند (کتیبه)های نویسه (خط) کوفی با گره‌های ساده نخستین آغاز شد. در این کارها، زمینه گره را با تراش آجر و پخ کردن و تیشه‌داری و آبساب کردن تکه‌های کوچکتر آجر فراهم می‌کردند و همزمان با ساخت ساختمان آنها را نیز رج‌چینی می‌کردند. در برخی کارها، خشت را به ریخت دلخواه می‌تراشیدند و سپس می‌پختند و به کار می‌بردند. در این روش از آن رو که آجرکاری پیوند پایداری با ساختمان داشت ماندگارتر از روش گره سازی بر یک رویه و سپس چسباندن آن به ساختمان (تخمیر) بود. هنر گره سازی نخست با نگارههای ساده و کَشه (خط)های راست آغاز شد و کم‌کم رو به پیچیدگی نهاد. یکی از نمونه‌های کهن آن در دو بج زیبای خرگان (خرقان) غزوین به جا مانده است که در نمای آنها گره‌های بسیار زیبا کار شده است. ب) گره در گچ‌بری / کاربرد گره در گچ‌بری می‌توان همزمان با به کار بردن کارهای گره آجری دانست. گرچه نماسازی با گچ‌کاری از روزگار ساسانیان روایی بود. در گره سازی با گچ، نخست پس از تخت کردن و کشیدن گچ بر رویه ساختمان، نگاره را از کاغذ، بر گچ پیاده می‌کنند و سپس با خامه (قلم) گچ‌بری نگاره‌ها را بر گچ درمی‌آورند و پرداخت می‌کنند. پ) گره در کاشی و آجر / از آمیزش کاشی و آجر گونه‌های زیبایی از گره پدیدار می‌شود. آجرها نخست آبخور شده و سپس آبساب می‌شود تا هنگام چیدن هیچ درزی میان آنها پدید نیاید. کاشی‌ها در میان‌کار چیده می‌شوند رویه‌ها ساخته و پرداخت شده و سپس به ساختمان می‌چسبند. ت) گره بر روی سنگ / در گره بر روی سنگ، سنگ‌ها با خامه (قلم) لب پخ و نوک تیز و چند پتک و تیشه کنده کاری می‌شوند. گاه روی تخته سنگ رنگی و رگه‌دار، ابزارهای همان گره تراشیده می‌شود تا یک زمینه گره پدید آید. ج) گره در آینه‌کاری / آینه‌کاری از زمان صفویان باب شد. آینه‌ها نخست از یک آینه بزرگ به کلفتی یک میلیمتر همانند یک ابزار گره بریده شده و در کنار هم چیده می‌شود. برای چسباندن آینه‌ها از گچ بسیار نرم و سریش بهره می‌بردند. امروزه ملات گچ و چسب سفید به کار می‌برند.