شهر راه و رباط / محمد کریم پیرنیا / کرامت الله افسر از روی مطالب دو کتاب مقدس آریاها یعنی اوستا و ودا می‌توان دریافت که زمانی شاید در حدود سه هزار سال پیش از میلاد مسیح یا کمتر در سرزمینی که برای زیستن مساعد بوده و شاید در دشت‌های جنوبی سیبری و یا ترکستان شمالی قرار داشته زندگی می‌کرده‌اند بعد به علت سرد شدن هوا یا ازدیاد جمعیت در مسیرهای معینی به طرف سرزمین‌های گرم‌تر شروع به مهاجرت کرده ابتدا به خاک سغد وارد شده سپس از دره بلخاب که از شعبات رودخانه جیحون است گذشته وارد سرزمین باختر یا بلخ گردیده‌اند. پس از آن دسته‌ای از این قوم که بعدها آریاهای ایرانی را تشکیل داده‌اند از طریق مرو وهرات و سرخس وطوس و نیشابور و گرگان و شاهرود یعنی تقریبا در مسیر شاهراه کنونی وارد فلات ایران شده شمال شرقی ایران امروزی را اشغال کرده تا حوالی ری سکونت اختیار کرده‌اند. دسته دیگر از بلخ وارد دره کابل رود شده و دسته‌ای از آن‌ها مسیر جنوب غربی را پیش گرفته وارد دره رود هلمند گردیده در دشت‌های اطراف دریاچه هامون مستقر شدند. شاخه اصلی از دره رودخانه کابل یا رودخانه‌هایی که به موازات این رود در شمال وجنوب قرار گرفته مانند دره رودخانه‌های سوات و گومل و کونار که معابر طبیعی بین افغانستان و پاکستان کنونی است گذشته وارد دشت پهناور پنجاب گردیده جامعه آریاهای هندی را تشکیل دادند. چنان‌که ملاحظه می‌شود آریان‌های ایران از سمت مشرق از مسیر راه‌ها و معابر طبیعی که الگوی آن را ساختمان طبیعی فلات ایران به وجود آورده است یعنی در همان مسیری که در اعصار پیش از تاریخ در هزاره‌های سوم و چهارم و پیش از آن محل عبور و مرور ساکنان فلات به نقاط داخلی و خارجی فلات بوده است طی طریق کرده در صفحات شرقی و شمالی و در دشت‌ها و کوهپایه‌های دامنه‌های شرقی کوه‌های زاگرس مسکن گزیدند. « آریان‌ها با ایران برای تاخت و تاز نیامده بودند بلکه می‌خواستند در این مملکت برقرار شوند و با این مقصود به هر جا که وارد می‌شدند پس از جنگ با بومی‌ها قلعه‌ای بنا می‌کردند. درون قلعه را به دو قسمت تقسیم کرده قسمتی را به مساکن خانواده‌ها تخصیص می‌دادند و قسمت دیگر را به حشم. در این محوطه شب‌ها آتشی با دو مقصود روشن می‌کردند: اولاً برای اینکه خانواده‌ها از آن سهمی برند و دیگر از این جهت که اگر بومی‌ها شبیخون زدند پاسبانان آتش را تیزتر کنند تا مردان قلعه برای جنگی بیرون آمده دشمن را از اطراف قلعه برانند. بعدها این قلعه مبدل به دهات و شهرها شد. ور که در داستان جمشید ذکر شده نمونه‌ای از این قلعه‌هاست. از شهرهای مهم ایلام آنچه در کتب تاریخ و یا سنگ نبشته‌ها آمده عبارت است از شوش که یکی از قدیم‌ترین شهرهای دنیای قدیم بوده و نزدیک یکی از شعبات رودخانه کرخه قرارداشته و پایتخت ایلام به شمار می‌رفته است. . شهرهای مهم دیگر ایلام که تا به حال شناخته گردیده یکی شهر ماداکتو است که روی رودخانه کرخه قرار داشته است. دیگری خایدالو یا هایدالو که بعضی جای آن را خرم آباد کنونی می‌دانند. شهر اهواز نیز یکی از شهرهای ایلامی بوده است.
آرامگاه کورش ( پاسارگاد ) جولای 20, 2019 توسط omidjavidani · Published جولای 20, 2019 · Last modified اکتبر 12, 2023
