موزه

موزه‌ها بنا بر تعریف‌هایی که متخصصان امر کرده‌اند، محل و مکان‌هایی هستند برای نمایش و مطالعه آثار و اشیاء مربوط به گذشته که به طریق علمی و فنی تنظیم و ترتیب یافته‌اند تا سیر تحولات تاریخی و ترقی و انحطاط آنها را نشان بدهند.
منظور از ایجاد این محل‌ها در مرحله نخست ترتیب دادن مخازنی است از آثار گرانبهای گذشتگان برای آیندگان، و در مرحله دوم برقرار داشتن مقیاس و معیاری است که مردم هر عصر و زمان، بتوانند هنر و طرز زندگانی خود را به وسیله آن نسبت به گذشته مورد سنجش قرار دهند.
گذشته از لذایذ روحی که آدمی از دیدن این گونه موزه‌ها و آثار آنها می‌برد، و الهامی که هنرمندان هر دوره‌ای از این زیبایی‌ها می‌گیرند، به طور کلی امروزه موزه‌ها یکی از مظاهر مهم تمدن و فرهنگ بشری به شمار می‌آیند. مظاهری که نتایج کوشش‌ها و تلاش‌های بزرگ بشری در رفع مشکلات و جنبه‌های منفی زندگانی و کیفیت غلبه بر این موانع و از همه مهم‌تر «هنر» این بزرگ‌ترین و پرارج‌ترین پدیده بشری، در آنها متجلی و مشخص می‌گردد. همچنین موزه‌ها در نمایش شیوه‌های نوی که آدمی در ادوار مختلف برای زندگانی خود برگزیده است نقش پر اهمیت و بزرگی را ایفا می‌نمایند.

1-موزه‌ها اصولاً و به طور کلی به سه نوع عمده تقسیم می‌شوند:
الف- موزه‌های تاریخی.
ب- موزه‌های علمی.
ج- موزه‌های هنری.

موزه تاریخی به معنی اعم آن، شامل هر نوع شیئی و اثر تاریخی و هنری است که مربوط به مردم ماقبل تاریخ باشد و نیز ابزارها و مواد و اسناد دیگری که تاریخ فرهنگ و تمدن‌های قدیم و جدید و ابتدایی و مترقی را نشان دهد.

موزه‌های علمی دارای اشیاء و مواردی هستند که دست بشر در خلق و ایجاد آنها دخالتی نداشته است. مانند گیاهان، جانوران، حشرات، سنگ‌ها، خاک‌ها، سنگواره‌ها و غیره.

موزه‌های فنی که از نظر موضوع اشیاء خود ارتباطی با علوم دارند جزو این دسته محسوب می‌شوند، گو اینکه اشیاء و آثار آنها مصنوع دست بشر است.
موزه‌های هنری به معنی اعَّم خود بیشتر توجه به اشیاء و آثار زیبایی دارند که دست و ذوق بشر در آنها تصرفاتی کرده است و شامل رشته هنرهای اصلی، هنرهای فرعی و هنرهای ظریف می‌باشد.

موزه تاریخ به معنی اخَّص خود، شامل اشیاء و آثاری است که به ترتیب کرونولوژی لبّ وقایع تاریخی قدیم و جدید را نمایش می‌دهند و در موزه‌های تاریخ، موضوع اصلی، تاریخ و نمایش سیر تحولات وقایع تاریخی است و از آثار و اشیاء و اسناد، فقط برای درک و فهم بهتر آن استفاده می‌شود، با توجه به این‌که موزه کتاب تاریخ نیست.

موزه باستان‌شناسی بیشتر شامل آثار هنری و غیر هنری است که به وسیله کاوش در زیر زمین و حفاری، از زیر خاک بیرون می‌آیند و این اشیاء و مواد حتماً به گذشته مربوط‌اند و یگانه راه تحصیل آنها حفاری و بهترین قرارگاهشان موزه‌ها می‌باشند.
در موزه‌های باستان‌شناسی موضوع اصلی آثار باستانی و اشیاء هنری و تعقیب سیر تحولات تاریخی آنهاست و از تاریخ فقط در بهتر شناختن و درک چگونگی آنها کمک گرفته می‌شود.

در موزه مردم‌شناسی قسمتی از زندگانی انسان به عنوان یک حیوان اجتماعی و داشتن روابط مختلف با اشیاء و آلات گوناگون طبیعی و مصنوعی که خارج از حیطه موزه تاریخ طبیعی است نمایش داده می‌شود.

در موزه تاریخ طبیعی تحولات طبیعت و زمین و کرات آسمانی و حیوانات ماقبل تاریخی و سنگواره‌ها و جانوران و گیاهان مختلف و تطور و طرز زیست آنها و انسان به عنوان یک حیوان و ارتباط آن با سایر عوامل طبیعی نمایش داده می‌شوند.

در موزه‌های فنی وسایل ماشینی مختلف و اشیاء و آثار تکنیکی و تحولات آنها را نمایش می‌دهند.

موزه‌های هنری به معنی اخص شامل آثار معماری و نقاشی و مجسمه‌سازی و طراحی است و می‌توانند شعبات اختصاصی نیز داشته باشند.

موزه هنرهای تزیینی آثار هنری تزئینی و هنرهای صناعتی را نمایش می‌دهد و می‌تواند به شعبات اختصاصی از جمله: موزه سرامیک، موزه آثار چوبی، و فلزی، موزه اثاثیه خانه، موزه پارچه‌ها و قماش‌ها، موزه قالی، موزه خط و غیره تقسیم گردد.

موزه ایران باستان در سال 1316 در زمان سلطنت اعلی حضرت فقید رضا شاه کبیر تأسیس گردید. در این موزه که اولین موزه علمی ایران به شمار می‌آید، آثار مربوط به تمدن و هنر چند هزار ساله ایران به نمایش گذاشته شده است. موزه ایران باستان از نظر ارزش و اهمیت، و کثرت و قدمت اشیاء از موزه‌های معتبر جهان است. اشیاء این موزه که بیشتر بر اثر حفریات هیئت‌های داخلی و خارجی به دست آمده، نمایشگر تمدن کهن‌ سال ایران از هزاره ششم پیش از میلاد تا اوایل قرن چهاردهم هجری می‌باشد.

موزه هنرهای تزئینی در سال 1338 بنیاد نهاده شد، و در سال 1340 افتتاح گردید. هدف از تأسیس این موزه معرفی بیشتر و بهتر هنرهای تزئینی ایران بوده که ریشه‌ای عمیق و چند هزار ساله دارد.
بررسی مختصری در تاریخ هنر ایران نشان می‌دهد، که جنبه تزئینی هنرهای ایران همیشه بر دیگر جنبه‌های آن برتری داشته است. این توجه خاص به هنرهای تزئینی و پیشرفت فراوان آن را می‌توان در کلیه اشیاء، و آثار مکشوفه در حفریات باستان‌شناسی در تمام دوره‌های مختلف تاریخ و پیش از تاریخ ایران را مشاهده کرد.

آثار هنری هر زمان بی‌شک بهترین معرف درجه تمدن، طرز تفکر و چگونگی ویژگی‌های اجتماعی آن عصر.
چنانکه امروز ما با مطالعه آثار گذشتگان می‌توانیم تا حدی از چگونگی زندگی و طرز تفکر و درجه تمدن آنها اطلاع حاصل کنیم، هنرهای امروز ما نیز معرف سیر تکامل، تحولات اجتماعی و آداب و سنن امروز ما و پیوندهای آن با گذشته است. این همان عاملی است که اهمیت شناسایی هنرهای ملی معاصر را روشن می‌کند. هنرهای ملی نیز مانند بسیاری دیگر از امور کشور عزیز ما، با پایه گذاردن ایران نوین به دست توانای اعلی حضرت فقید رضا شاه کبیر جان تازه‌ای گرفت و برای تجدید حیات آن کوشش فراوانی به عمل آمد.
بدین سبب ایجاد موزه‌ای که معرف این تجدید حیات باشد ضروری بود. به حکم این ضرورت به فرمان اعلی حضرت فقید حوض‌خانه باغ نگارستان به این موزه اختصاص داده شد و در سال 1309 شمسی موزه هنرهای ملی افتتاح گردید.

موزه سلطنتی گلستان نخستین و قدیمی‌ترین موزه ایران است. این موزه در کاخ گلستان که مشهورترین بنای سلطنتی از قرن سیزدهم هجری ایران می‌باشد، ترتیب یافته است. بنای اصلی این کاخ در زمان آقا محمد خان قاجار آغاز گردید، و در سال 1216 ه‍ . ق. در زمان سلطنت فتحعلی شاه به پایان رسید. اما بعد در زمان ناصرالدین شاه تغییرات بسیار در آن داده شد و در دوره مظفرالدین شاه چند تالار به آن افزوده گردید.
ساختمانی که اینک به نام گلستان نامیده می‌شود به طور کلی شامل تالار سلام (اطاق موزه) ـ تالار گلستان، سفره‌خانه، تالار برلیان، اطاق‌ها و سرسراها و حوض‌خانه‌هایی است که در سمت شمال باغ گلستان قرار دارد.
در سال 1296 هجری قمری به دستور ناصرالدین‌شاه موزه دولتی را که ابتدا در داخل عمارات سلطنتی قرار داشت و چندان وسیع و شایسته نبود خراب کردند، و تالار کنونی را به جای آن ساختند. و در ابتدا علاوه بر اشیاء و آثار هنری، قسمت مهمی از جواهرات سلطنتی را در قفسه‌ها و جعبه آینه‌ها به معرض نمایش گذاشته بودند، اما در غوغای تحریم تنباکو چون مردم برای تظلم و دادخواهی به کاخ شاهی ریختند و جار و جنجال بسیار بر پا کردند، ناصرالدین شاه بیمناک گردید و دستور داد به بهانه تعمیر تالار موزه، جواهرات را در گاوصندوق‌های آهنی گذاشته و در سرداب‌های محکم عمارت خوابگاه مخفی کردند، و به جای آنها ظروف گرانبهای قدیمی را که در انبارهای سلطنتی موجود بود در قفسه‌های موزه چیدند.

موزه جواهرات سلطنتی ایران در دی ماه 1339 با تشریف‌فرمایی شاهنشاه آریامهر گشایش یافت. جواهرات و اشیاء این موزه تا افتتاح موزه فعلی در خزانه جواهرات بانک ملی نگاهداری می‌گردید. این اشیاء که در سال 1316 به فرمان اعلی حضرت فقید رضا شاه کبیر، و به موجب قانون مصوبه همان سال به بانک ملی ایران منتقل گردید، قسمت عمده جواهرات سلطنتی ایران بود.
اطلاعات ما پیرامون خزاین و جواهرات سلطنتی ایران در ادوار گذشته متأسفانه بسیار ناچیز است. تنها از دوره صفویه است که می‌توان در کتاب‌ها و سفرنامه‌ها مطالبی در این باره مشاهده کرد.
اما آنچه مسلم است این است که در دوره حکومت پادشاهان صفوی، به ویژه در زمان سلطنت شاه عباس بزرگ نفایس و جواهرات گرانبهایی به تاراج رفت و بعضی نیز به خارج از ایران برده شد.
نادر شاه به همت مردانه خود تا آنجا که میسر بود در گردآوری جواهرات سلطنتی پراکنده ایران کوشید و از غنایم جنگی چیزهایی نیز بر آنها افزود، و یک بار دیگر خزاین جواهرات سلطنتی ایران رونقی گرفت. اما این وضع پایدار نماند و یا قتل نادر در سال 1160 ه‍ . ق. یک بار دیگر خزاین سلطنتی به تاراج رفت و حتی قسمتی از آنها متاسفانه برای همیشه از ایران خارج گردید (از جمله الماس مشهور کوه نور).
آقا محمدخان قاجار پس از به سلطنت رسیدن با علاقه شدیدی که به جواهرات داشت در گردآوری باقیمانده جواهرات خزاین سلطنتی ایران کوشش بسیار کرد. پس از او فتحعلی شاه و ناصرالدین شاه هر یک در این راه علاقه‌مندی و کوشش‌هایی از خود نشان دادند. تا سرانجام چنانکه گفتیم در زمان اعلی حضرت فقید جواهرات سلطنتی به وضع ثابت و غیر قابل تغییر فعلی درآمد.
اینک جواهرات موزه در 37 قفسه نگاهداری می‌شود، در این قفسه‌ها ـ علاوه بر جواهرات مشهوری چون دریای نور و تاجماه و تاج نور، تاج‌هایی چون تاج پهلوی، تاج کیانی، جقه نادری و کره جواهر نشان در حدود 2000 قطعه اشیاء مرصع زرین و میناکاری شده مانند گل و سنجاق سینه، گردن‌بند و انگشتر، سلاح‌های سرد و گرم جواهرنشان، گلدان، قلیان، و ظروف مختلف طلای مرصع و اشیاء نفیس دیگر وجود دارد.

موزه اسلحه دانشکده افسری در سال 1302 تشکیل شده و در حدود 4000 قطعه سلاح‌های سرد و گرم در دو تالار بزرگ آن گردآوری گردیده است.
در تالار اول که ویژه سلاح‌های قدیمی است انواع سلاح‌های سرد و گرم ساخت ایران از قرن 11 هجری تا اوایل قرن 14 هجری وجود دارد. این سلاح‌ها عبارتند از: انواع شمشیر، خنجر، تیر و کمان، زره و کلاه خود، سپر، نیزه و گرز و انواع تفنگ‌ها و شمخال‌ها و دیگر سلاح‌های گرم، که در میان آنها سلاح‌های اختصاصی پادشاهان و نمونه‌هایی از شاهکارهای مشهورترین اسلحه سازان ایرانی مشاهده می‌شود.
تالار دوم موزه به سلاح‌های آتشین جدید که اغلب آنها در خارج از ایران ساخته شده اختصاص دارد.

موزه جانورشناسی در سال 1307 خورشیدی تأسیس گردید، و در مدت 38 سالی که از آغاز گشایش آن می‌گذرد گسترش بسیار یافته است.
هم اکنون موزه دارای 17 تالار حاوی مجموعه‌های گوناگونی از مهره‌داران و بی‌مهرگان و حشرات و جانوران ایران می‌باشد. به علاوه مجموعه‌هایی از جانوران و حشرات کشورهای دیگر نیز در این موزه وجود دارد. این موزه در نوع خود از بهترین موزه‌های جانورشناسی است. زیرا در تنظیم آن گذشته از توجه کامل به امور علمی، به جنبه‌های آموزشی نیز توجه خاص شده است. بدین معنی که با ایجاد مناظر گوناگون در قفسه‌ها، نفش جانوران مخصوصاً حشرات را در طبیعت و زندگی مردم، و همچنین سود و زیان حاصله از نقش آنها در زندگی بشر نمایش داده شده است.
موزه جانورشناسی دارای مجموعه نسبتاً کاملی از حشرات، نرم‌تنان، ماهی‌ها، خزندگان، پرندگان و پستانداران می‌باشد. به علاوه در سال 1343 به فرمان شاهنشاه آریامهر مجموعه شکار والاحضرت فقید شاهپور علیرضا پهلوی نیز به این موزه منتقل گردید، که هم اکنون در غرفه مخصوص نگاهداری می‌شود.

موزه جنایی شهربانی همزمان با تشکیل شهربانی نوین به فرمان اعلی حضرت فقید رضا شاه کبیر ایجاد گردید.
در این موزه آلات و ادوات جرائم مهمی که از آغاز بنیاد این موزه رخ داده گردآوری شده است.
بررسی موزه جنایی شهربانی از نظر جرم‌شناسی، نحوه ارتکاب جرائم و ابزار و آلات جرم بسیار جالب و آموزنده می‌باشد.

موزه آستان قدس رضوی یکی از زیباترین و غنی‌ترین موزه‌های ایران به شمار می‌آید.
آنچه این موزه را در ردیف پرارزش‌ترین موزه‌ها قرار می‌دهد، تعداد آثار نیست، بلکه ارزش واقعی این موزه به سبب نفاست و بی‌مانندی اشیاء آن است.
بیشتر اشیاء موزه آستان قدس که قدمت بعضی از آنها به قرن ششم هجری می‌رسد، دارای امضاء هنرمندان و سازندگان آنهاست، و چنین وضعی را در کمتر موزه‌ای در جهان می‌توان مشاهده کرد. این خود از نظر بررسی تاریخ هنر ایران بسیار پرارج، و از نظر ارزش اشیاء بسیار پراهمیت است.
موزه آستان قدس رضوی در سال 1314 به دست اعلی حضرت فقید رضا شاه کبیر گشایش یافت.
قبلا از تشکیل موزه جدید اشیاء نفیس این موزه در خزانه آستان قدس در صندوق‌های متعدد نگهداری می‌شد.
لازم به یادآوری است که آثار گرانبهایی که فعلاً در این موزه در معرض تماشای بازدید کنندگان قرار دارد، فقط قسمتی از نفایسی است که طی قرن‌ها به وسیله پادشاهان و امراء و مردم، به آستان قدس رضوی تقدیم گردیده است، زیرا بر اثر هجوم‌های خارجی مانند حمله غزها، مغول‌ها، ازبک‌ها و همچنین به سبب اغتشاشات داخلی در قرن‌ها گذشته، مقدار زیادی از نفایس خزائن آستان قدس به تاراج رفته است.
مهم‌ترین و جالب‌ترین اشیاء موزه آستان قدس مجموعه قالی‌ها و قالیچه‌های آن است که بیشتر آنها را قالی‌های اهدایی پادشاهان صفوی از جمله شاه عباس بزرگ تشکیل می‌دهد.

موزه قم در 22 آبان ماه یا 1314 افتتاح گردید. این موزه شامل دو تالار بزرگ با ازاره‌های کاشی کاری شده زیباست، که کنار صحن حرم آستانه قرار دارد.
این موزه که موزه‌های قدیم ایران به شمار می‌رود، دارای مجموعه‌های بسیار نفیس و پرارزشی است که برای نمونه از بعضی از آنها یاد می‌کنیم.
1-مجموعه قالی‌ها و قالیچه‌های دوره صفوی که بیشتر آنها کار استاد مشهور این عصر نعمت‌الله جوشقانی است، و به وسیله پادشاهان صفوی مانند شاه سلیمان و شاه سلطان حسین وقف گردیده. این مجموعه در نوع خود بی‌مانند است.
2- مجموعه‎ای از کاشی‌های گوناگون که قدمت بعضی از آنها به اوایل سده هفتم هجری می‎رسد، از جمله کاشی‌ها و کتیبه‌های محراب علی بن جعفر و امامزاده اسماعیل که به وسیله استاد جمال نقاش در کاشان نوشته شده است.
3- مجموعه‌ای از زری‌های دوره صفویه که در نوع خود بسیار پرارزش و بی‌نظیر است.
4- مجموعه قرآن‌ها: این مجموعه نیز مانند اشیاء دیگر موزه قم بسیار نفیس است و قدمت بعضی از آنها به قرن سوم هجری می‌رسد.
5- مجموعه‌ای از سلاح‌های سرد مانند: شمشیر، سپر، ساعدبند، تبر زین و قمه که غالباً مرصع و مینا کاری شده‌اند.
6- بسیاری اشیاء نفیس دیگر مانند: صندوق خاتم مقبره شاه صفی، قندیل طلای مرصع، قندیل طلای مینا کاری شده، عود سوز نقره (قرن هفتم) شمعدان‌های برنجی و رحل‌های مختلف روغنی نقاشی شده، که بیشتر آنها به وسیله پادشاهان و امرا و مردم عادی وقف گردیده است.

موزه پارس در سال 1315 در عمارت مشهور به «کلاه فرنگی» که از ابنیه کریم‌خانی است تشکیل گردید.
عمارت «کلاه فرنگی» بنایی است هشت گوش که در وسط نارنجستان بزرگی که به باغ «نظر» مشهور بوده قرار دارد، وسعت این باغ در اصل بیش از دو برابر باغ فعلی موزه پارس بوده که متأسفانه به مرور گرفتار تغییرات و تصرفات بسیار گردیده، اما بنای «کلاه فرنگی» با کاشی‌کاری‌های زیبای آن خوشبختانه سالم و پا برجاست.
در داخل بنای موزه پارس چهار شاه نشین وجود دارد، و در هر یک چهار قفسه برای نمایش اشیاء قرار داده‌اند. تعداد اشیاء موزه در حدود 1064 قطعه است که مهم‌ترین آنها عبارتند از مجموعه‌ای شامل سی جلد قرآن نفیس مربوط به قرن هشتم و نهم هجری، دو جلد قرآن بزرگ مشهور به قرآن «هفده من»، چند قرآن نفیس به خط کوفی، مجموعه‌ای از نقاشی‌های لطفعلی‌خان صورتگر نقاش مشهور قرن سیزدهم شیراز، شمشیر کریم‌خان زند و تعدادی قلمدان کار آقا صادق نقاش مشهور دوره زندیه.
نمایشگاهی که از 2000 قطعه اشیاء اهدایی اداره کل باستان‌شناسی در سال 1335 در تالار فوقانی کتابخانه ملی تبریز برگزار گردید، در حقیقت اولین گام برای تشکیل موزه آذربایجان شرقی بود.

در سال 1337 اولین کلنگ بنای موزه آذربایجان به دست مبارک شاهنشاه آریامهر به زمین زده شد. اما تا آماده کردن بنای جدید کوشش برای تشکیل موزه آذربایجان راکد نماند. بلکه موزه به طور موقت در سال 1338 به ساختمان سابق هنرستان دختران تبریز منتقل و دایر گردید. پس از اتمام بنای موزه آذربایجان در مهرماه سال 1341، موزه رسماً به دست مبارک شاهنشاه آریامهر گشایش یافت.
موزه آذربایجان در وضع فعلی از سه بخش باستان‌شناسی، مردم‌شناسی و غرفه مشروطیت تشکیل یافته است.
در بخش باستان‌شناسی در حدود 1095 قطعه از آثار باستانی مکشوفه در سوشلان، حسنلو، قره‌تپه، خسروشاه، لرستان، مارلیک و نیز مقداری سفال‌های دوره اسلامی وجود دارد.
اشیاء بخش مردم‌شناسی شامل لباس‌های محلی آذربایجان و هنرهای دستی این ناحیه می‌باشد.
در غرفه مشروطیت 104 قطعه عکس و اثر و نقشه مربوط به این انقلاب بزرگ و تاریخی ایران (از جمله اسلحه کمری ستارخان و عینک و قلمدان ثقه‌الاسلام شهید) به نمایش گذاشته شده است و موزه دارای مجموعه جالبی از سکه‌های مختلف ایرانی است.

موزه اصفهان که در تالار کاخ چهل ستون قرار دارد، در مهر ماه سال 1337 به دست مبارک شاهنشاه آریامهر گشایش یافت.
در این موزه تعداد 286 قطعه اشیاء نفیس از ادوار مختلف قبل و بعد از اسلام ایران گردآوری شده که در میان آنها از آثار سفالی و مفرغی هزاره اول پیش از میلاد، تا اشیاء دوره صفویه مشاهده می‌گردد.
سکه‌های مختلف دوره هخامنشی، چند جلد کلام‌الله مجید به خط کوفی روی پوست مربوط به قرن چهارم هجری، ظروف سفالی قرن پنجم و ششم هجری گرگان، نمونه‌هایی از اشیاء قبل از دوره صفوی موزه را شامل می‌شود.
اما بخش اصلی اشیاء موزه اصفهان، آثار دوره صفوی است که در میان آنها، خرقه‌ای منسوب به شیخ صفی‌الدین اردبیلی، تعدادی ظروف چینی، و در منبت آرامگاه شیخ دیده می‌شود.
اشیاء دیگری از این عصر مانند قرآن، سجاده، اسطرلاب، قطعات زری، ظروف شیشه‌ای و سکه‎‌های پادشاهان صفوی در این موزه گردآوری شده است.

بنای موزه قزوین از ابنیه دوره صفویه است که در زمان شاه طهماسب اول (931-984 ه‍جری ) بنا گردیده، و به نام‌های «کلاه فرنگی شاه طهماسب» و «چهلستون» مشهور بوده است. مقداری از تزئینات و نقاشی‌های مربوط به این دوره هم اکنون روی گچ‌بری دیوارهای این موزه مشاهده می‌شود. قسمت زیرین بنای موزه در سال 1335 و تمام بنا و باغ موزه در سال 1338 با کوشش بسیار در اختیار وزارت فرهنگ و هنر قرار گرفت.
این موزه در اواخر سال 1338 تأسیس گردید.

اشیاء موزه بندرعباس عبارت است از: انواع پوشاک زنانه و مردانه اهالی بندرعباس، تزئینات گوناگون طلا و نقره مانند: دست‌بند، انگشتر (مخصوص دست و پا)، گوشواره، تزئینات مخصوص بینی (خزامه)، هنرهای دستی شامل اقسام سوزن دوزی، قلاب ‌دوزی، و گلابتون دوزی، مجموعه‌ای از سلاح‌های سرد و گرم قدیمی، ظروف مسی کنده کاری، چینی، بلور بارفتن، و کاشی لعابدار، قران‌ها و کتب خطی قدیمی، سکه‌های طلا و نقره و غیره…

موزه آبادان از موزه‌های نو بنیاد وزارت فرهنگ و هنر است که در سال 1340 تأسیس گردیده. زمین موزه توسط شرکت ملی نفت ایران اهدا و بنای آن به خرج شرکت‌های عامل نفت ساخته شده است.
این موزه در حال حاضر دارای سه تالار برای نمایش اشیاء، و یک کتابخانه است. برای تشکیل نمایشگاه‌های موقت نیز یک تالار بزرگ پیش‌بینی گردیده.
موزه آبادان شامل قسمت‌های باستان‌شناسی، مردم شناسی، هنرهای تزیینی و هنرهای ملی است. در موزه آبادان در حدود 500 قطعه اشیاء مختلف از قبیل آثار باستانی مکشوفه از شوش، چغازنبیل، لرستان و نیز بعضی از اشیاء دوره اسلامی، و همچنین اشیایی مانند مینیاتور، تابلوهای نقاشی، سوزن دوزی‌های مختلف، قلمکار، قالیچه‌ و اشیاء دیگر وجود دارد.

این موزه از سال 1341 در یکی از تالارهای کاخ سلطنتی گرگان تشکیل گردید. اشیاء موجود موزه گرگان در حدود 75 قطعه از آثار دوره‌های مختلف می‌باشد، که در هفت قفسه این موزه به معرض نمایش گذاشته شده است. چون موزه گرگان در کاخ سلطنتی واقع است ساعات بازدید معینی ندارد.