ایرانیــــــــــــادبود

برترگزیده‌ تاریخ معماری ایرانزمین

کاخ عالی قاپو

مکان
فاصله
ویکی پدیا
اصفهان
ایرانشهرپدیا
اطلس تاریخی ایران
تارنماهای وابسته:
میراث فرهنگی اصفهان
تور میراث
دانشنامه ایران زمین
اخبار وابسته:
گذرگاه زیرزمینی
نصب تزیینات عالی قاپو
پایان مرمت جامع
کشف سیستم آبرسانی
کشف تزیینات ستون نگاره ها

مراحل ساخت

شرح

تکنیک های تزیین

ورودی

راه پله

گوشواره های میان طبقات

نقاشی های جداره ایوان

سقف ایوان

کف ایوان

جداره های ایوان

سقف شاه نشین

سقف اتاق موسیقی

نگاه به شرق میدان

گزیده‌کتاب:
معماری ایرانی / کریم پیرنیا / غلامحسین معماریان
کاخ عالی‌قاپو در اوایل سدۀ 11 هجری تکمیل شده و جایگاه ادارۀ امور کشور و دربار پادشاه بوده است.
تاریخ‌نویسان هم روزگار (معاصر) شاه ‌عباس اول، آن را «دولت‌خانۀ مبارکۀ نقش جهان» نامیده‌اند.
این ساختمان 6 اشکوب دارد و هر اشکوب، آرایۀ ویژۀ خود را داراست.
از نگارگر بزرگ و مشهور آن زمان «رضا عباسی» و شاگردان او نگاره‌هایی بر در و دیوار این کاخ دیده می‌شود.
در اشکوب سوم بزرگ‌ترین اتاق، ویژۀ به تخت نشستن شاه عباس و اشکوب ششم، ویژۀ پذیرایی رسمی پادشاه و جایگاه نوازندگان بوده است.
بزرگ‌ترین تالار این ساختمان، در این اشکوب قرار دارد و آرایه‌های آن، گچبری‌هایی در آسمانه به شکل ظرف‌ها و صراحی است.
همین تالار است که نزد مردم «اتاق موسیقی» نام گرفته است.
البته این‌گونه گچبری تنها از آنِ صفویان نیست و در بیدآخوید یزد در آرامگاه شیخ علی بنیمانی نیز نمونۀ آن دیده می‌شود.
در زمان شاه عباس دوم به اشکوب سوم آن ستاوندی رو به میدان با هجده ستون از چوب چنار افزوده شد.
گزیده‌کتاب:
تاریخ کمبریج / معماری ایران در دروره صفویان / روبرت هیلن برند
در سمت غرب میدان، عالی قاپو است که سابقه رو به باغات سلطنتی بود. شکل عالی قاپو مستطیلی است با حدود ۳۳ متر ارتفاع، و کوتاه‌تر از یک مکعب و در جلو آن رواق پهنی است که بر بالای آن تالار ستونداری قرار گرفته است. به نظر خرده گیران محل اتصال ورودی سرپوشیده و کاخ، نابهنجار و بی معنی است. چون در اینجا جزء اصلی طرح فراموش شده است، چرا که بنا روبروی میدان قرار گرفته است، این امر الزاما معماری سردر و نمای پیشین است. این قسمت به باغات شخصی دیواربندی شده اتکا دارد و طوری طراحی نشده که از عقب دیده شود. به علاوه،کرد و کار آن شکل اصلی آن را تحت تأثیر قرار داده است. این عمارت مثل ساختمان اداری امروزی با اتاق‌های کوچکی مزین شده است.
ضرورت روشن سازی و تهویه آنها پنجره بندیهای زیادی را در سردرهای جانبی ایجاد کرده، ولی پنجره‌هایی که مشرف بر حرم دربار است از آغاز بسته بوده است. هر یک از طبقات چهارگانه دست کم به یک دهانه عمیق باز می‌شود. پشت بغلیهای سفالی و نرده‌های هندسی پنجره کار مفصل بندی پنجره‌های چند قوسی و طاقچه‌ها را متنوع کرده است. لیكن در عین حال که بنای اصلی با شش پلکان، از عقب بسیار ثقیل و سترگی به نظر می‌آید، سردر اصلی را تالار ستوندار، دلباز و غیر واقعی کرده است. در تلفیق و‌ترکیب قوالبی که با پیش طاق و تالار در یک بنای واحد همخوانی ندارد نیز نوعی دلبازی و سرزندگی موجود است و این شادابی در انتقال تالار (از نظر سنتی قالب معماری کوتاه و محدود است) به نقطه چهل پایی بالای کف نیز دیده می‌شود. صرف‌نظر از این ناهمخوانی‌ها، عالی قاپو نقش خود را به عنوان جایگاه تماشاچیان به کمال انجام می‌داد.
شاه از این کاخ می‌توانست ببیند و دیده شود و بدینسان در زندگی روزمره تختگاه خود شرکت جوید. در اینجا سنن باستانی سکوی سلطنتی و پنجره ظهور شاه، کسوتی تازه پوشیده بود. در این کاخ هم بر قدرت شاهی و هم در دسترس بودن او به یکسان تأکید شده است.
پلان کف در داخل، طبقه به طبقه فرق می‌کنند. بعضی از بخشها به راحتی قابل تشخیص است بخش کارهای قضائی و دیوانی در پائین قرار داشته؛ تالار پذیرائی با منبع آب و فواره در سطح تالار تعبیه شده بود، و اتاق موسیقی در طبقه بالا با گچبری ظریف و چینی‌های نفیس بر روی گچبریها، انتخاب شده بود. ولی اتاقهای دیگر کرد و کار نامشخصی داشتند. اکثر آنها کوچک هستند، اما طاقبندی شان فضای دلفریبی را ایجاد کرده است.
نقاشیهای فرسكو با سبک‌های متنوع روی دیوارها را تزیین کرده است: بعضی از آنها جوانان و دوشیزگان سری را نشان می‌دهند که از کارهای رضا عباسی است، در حالی‌که تعدادی دیگر سبک آزاد و عجیبی را ایجاد کرده اند که عناصر گوناگون آن – پرندگان، ابرها، درختان و گلها – دارای منشأ چینی هستند و از مدتها پیش با نقاشی نگارگری ایران دمساز شده‌اند. طرح‌های دیگر یادآور نقش‌مایه‌های قالی است که بر روی پوسته نازکی از گچ دیوارها با فن اسگرافیتو (مخطط) موجود در نائین کار شده است. عالی قاپو در تزیین بیشتر از معماری آن، یکی از نمونه‌های برتر کاخ‌های آن روزگار است. حرمت و قداستی که آستانه و عتبه عالی قاپو در زمان صفویان پیدا کرد (حتی خود شاه هم پای برهنه وارد آن می‌شد) آن را بست و ملیا مجرمین ساخت. این قداست همچنین به گونه نمادین در در طرف در تمر سلطنتی به فاصله ۱۱۰ قدمی طارمی چوبی منقوشی جلوه بافته و در داخل فضای بین آن و دیوار نصر ۱۱۰ توپ چدنی سبز رنگ قرار داده اند که ایرانیان از فتح هرمز از قلاع پرتقائبها فراچنگ آوردند: از این عدد با حساب ابجد نام علی مستفاد می‌شود.
گزیده‌کتاب:
معماری ایران دوره اسلامی / محمد یوسف کیانی
کاخ ها / ولفرام کلایس
در نقشه شهر اصفهان امروزی منطقه کاخ‌های سلطنتی هنوز هم قابل شناسایی می‌باشد. بخش بزرگی از کاخ ویران شده و باغ‌های مختلف آن که با بناها وحدت و هماهنگی داشتند در امتداد خیابان چهار باغ از بین رفته است و تنها در بنای چهل‌ستون و هشت‌بهشت است که باغ‌هائی که بناها در وسط آن‌ها ساخته شده باقی مانده است.
از کاخ واقعی صفوی به استثنای بناهای ساختمانی مختصری در حوزه کاخ‌ها تنها تالار اشرف که بنای کوچکی نزدیک عالی قاپوست و یک ساختمان مرکزی در غرب درب بزرگ باشکوه که به سبک ورودی کاخ عالی قاپو ساخته شده چیزی باقی نمانده است، این درب بزرگ معبر ورودی کاخ‌ها و مخصوص پذیرش کسانی بوده که مجاز نبوده‌اند وارد کاخ شوند و این بنا یک اصل فرمانروائی مشرق زمین را که منتظرین یا محاکمه‌شوندگان را در تالاری واقع در قسمت فوقانی سر در اصلی می‌پذیرفته‌اند نشان می‌دهد.
مشابه این مسئله را در عالی قاپو نیز می‌بینیم زیرا جایگاه پادشاه و درباریان برای تماشای جشن‌ها و بازی‌های ورزشی به‌ویژه چوگان که در میدان اجراء می‌شده بالای سر در عالی قاپو قرار داشته است.
بنابراین، طبقه همکف عالی قاپو دارای یک در مستحکم با اطاق‌هائی در کنار آن برای نگهبانان است و در طبقه روی آن تالار یا سالن پذیرائی و تعداد زیادی اطاق وجود دارد که جلوی آن‌ها یک ایوان مسقف باز به طرف میدان و آبنما دیده می‌شود . بالاتر از آن طبقات دیگری با یک اطاق موسیقی و اطاق‌هائی با تزئینات باشکوه قرار گرفته است. بنابراین عالی قاپو کاخی است با دربی کاملاً باشکوه که تاریخ بنای آن به عصر تیموریان می‌رسد.
بنای عالی قاپو را شاه طهماسب به‌صورت یک کوشک سه طبقه آغاز کرد اما در سال‌های بعد شاه عباس پس از تغییر پایتخت از قزوین به اصفهان در سال ۱۵۹۸ عالی قاپو را به شکل امروزی خود گسترش داد.
در طبقه همکف عالی قاپو دفاتر امور اداری قرار داشت و به این ترتیب می‌توان این بنا را مقر حکومتی دولت صفویه دانست.
یک نقش مهم مجموعه دربار سلطنتی این بود که کاخ‌های باغ‌دار چهل ستون (۱۶۴۷م)، هشت بهشت (۱۶۶۹م.) و کاخ آینه نزدیک پل خواجو که نسبت به رودخانه در فضای باز ساخته شده و متاسفانه اینک به‌کلی از بین رفته است به یکدیگر مربوط می‌شدند. کاخ آینه از لحاظ طرح و نوع ساختمان به کاخ چهل ستون بسیار شباهت داشته است. (۱۹)
چهل ستون از یک تالار شاهانه اصلی پر از نقش و نگارهای روغنی و یک تالار سقف باز در جلوی آن و یک استخر بزرگ آب ترکیب یافته است. سقف این تالار بر بیست ستون استوار شده که تصویر این ستون‌ها در آب استخر مجموعه‌ای از چهل – ستون را نشان می‌دهد که کاخ هم يه همین دلیل به چهل ستون نام‌گذاری شده است و در کم‌تر بنائی این نوع معماری را می‌توان مشاهده کرد.
نقشه بنای چهل ستون نشان می‌دهد که در بسیاری از موارد شباهت زیادی بین این بنا و عالی قاپو به‌ویژه تالار همکف عالی قاپو و سالن پذیرائی آن وجود دارد .
یک طرح کاملاً متفاوت با کاخ‌های فوق را در کاخ باغ‌دار هشت بهشت که در اواخر عهد صفویه ساخته شده است می‌بینیم. این طرح عبارت از یک هشت ضلعی منتظم در مرکز می‌باشد (۱۹).
در چهار سمت فضای میانی هشت ضلعی که در وسط واقع شده چهار ایوان و روی چهار ضلع دیگر اطاقی‌هائی ساخته شده است. طرح هشت بهشت بسیار شبیه کاخ سلطنتی قزوین است و فقط فاقد راهروی ستون‌دار اطراف بناست. هشت بهشت نمایانگر هماهنگ‌ترین معماری دوران صفویه هم در نمای خارجی و هم در نقاشی‌های داخلی آن می‌باشد.
گزیده‌کتاب:
سفرنامه‌ی پیترو دولاواله / شعاع الدین شفا
درب ورودی خانۀ شاه در یکی از اضلاع طولی میدان شاه واقع شده ولی در وسط آن نیست به‌طوری که اگر این ضلع میدان را به سه قسمت کنیم از یك طرف یك سوم و از طرف دیگر دو سوم با ضلع عرضی میدان فاصله پیدا می‌کند و برای بیان حقیقت باید گفت زیبایی این درب بیش از عظمت و شکوه آن است.
 قدری پائین‌تر مدخل ورودی زنان دربار است منتهی درب آن هنوز برجای گذاشته نشده. مقابل درب این عمارت در طرف دیگر میدان مسجدی است با گنبدی زیبا که تمام دیوار آن از کاشی‌های ظریف و رنگارنگ مزین شده است. در ضلع فوقانی میدان مسجدی است که فعلاً مشغول ساختمان آن هستند و در پایین میدان نزدیك بازار به قرینۀ آن سر درب بزرگی است که در طبقۀ بالای آن دو جایگاه قرار دارد که هر روز غروب آفتاب در آن نقاره می‌زنند و دو آهنگ جنگی ایرانی و ترك می‌نوازند که به گوش خوش می‌آید و با وجود بزرگی میدان در همه جا طنین می‌افکند.
 قدری پائین‌تر مدخل ورودی زنان دربار است منتهی درب آن هنوز برجای گذاشته نشده. مقابل درب این عمارت در طرف دیگر میدان مسجدی است با گنبدی زیبا که تمام دیوار آن از کاشی‌های ظریف و رنگارنگ مزین شده است. در ضلع فوقانی میدان مسجدی است که فعلاً مشغول ساختمان آن هستند و در پایین میدان نزدیك بازار به قرینۀ آن سر درب بزرگی است که در طبقۀ بالای آن دو جایگاه قرار دارد که هر روز غروب آفتاب در آن نقاره می‌زنند و دو آهنگ جنگی ایرانی و ترك می‌نوازند که به گوش خوش می‌آید و با وجود بزرگی میدان در همه جا طنین می‌افکند.
در شروع این خیابان از سمت شهر اصفهان خانۀ کوچك چهار‌گوشی قرار گرفته که ایوان‌ها و پنجره‌های زیادی دارد و با تصاویر و نقش و نگارهای جالبی تزیین شده است. از بالای این خانه تمام خیابان را به‌خوبی می‌توان دید و غرض از ساختمان آن نیز همین بوده است و قصر شاه را نیز دالانی به آن متصل می‌کند. در کنار خیابان دیوارهای یکسان و منظمی وجود دارد که در داخل آن‌ها باغ‌های سلطنتی واقع شده و ورود به آن‌ها برای تفرج مردم آزاد است و با انعام مختصری به باغبان می‌توان به حد دل‌خواه از میوه‌جات آن بهره گرفت.
مدخل این باغ‌ها با نظم و ترتیب خاصی در مقابل یکدیگر قرار گرفته‌اند و بالای هر یك از درب‌ها عمارات کوچک ولی زیبایی ساخته شده که می‌توان ضمن گردش و تفنن وارد آن‌ها شد و ممکن است اشخاص غذای خود را نیز در آن صرف کنند. تعداد این عمارات آن‌قدر زیاد است و قرینه‌سازی و تناسب به اندازه‌ای در آن‌ها رعایت شده که واقعاً زیباتر از آن نمی‌توان تصور کرد به‌علاوه در داخل باغ‌ها و بیرون از آن‌ها در خیابان صفوف طولانی و منظم درختان انبوهی قرار گرفته که تناسب و نظم آنان فوق‌العاده است و نیز با فاصله‌هایی چند و غالباً در مقابل خانه‌های زیبا، حوض‌های بزرگی به اشکال مختلف در وسط خیابان قرار گرفته که مملو از آب است و هر یك از آن‌ها تا کنار معبر عریضی که برای عبور مردم پیاده و سوار ساخته شده گسترش یافته است.
گزیده‌کتاب:
ایران عصر صفوی / راجر سیوری / ؟؟؟
در داخل میدان و بالای اولین مدخل که آنرا محترم می شمارند و هیچکس پا روی آستانه چوبی آن که قدری بالاتر از سطح زمین است نمی گذارد و حتی در مواقع مخصوصی مانند اماکن مقدس آن را می بوسند عمارت کوچکی ست که عظمتی ندارد ولی در عوض زیبایی خاصی دارد/
مرکز ثقل شهر جدید میدان باشکوه نقش جهان بود که هفت برابر میدان سان مارکو در ونیز است . در اطراف این میدان قصر عالی قاپو، بازار بزرگ شاه یا قیصریه و دو تا از بزرگترین شاهکارهای معماری صفویه یعنی مسجد شاه و مسجد شیخ لطف الله قرا داشت. از جنوب خیابان عریض و مشجر چهارباغ به شهر متصل می شد و منطقه مسکونی را به دو نیم می کرد… سپس از طریق پل الله وردی خان ….
سومین بنای اصلی مشرف به میدان، عالی قاپو بود که در عین حال اقامتگاه، جایگاه، تالار شرفیابی و راهروی دولتی متصل به حومه قصر بود. شاه عباس ساختمانی را که موجود و متعلق به عصر تیموری بود توسعه داد و سه طبقه دیگر بر آن افزود. زیبایی عالی قاپو که رابرت بایرون آن را نفی کرده و از این عمارت با لحن تحقیر کننده «آن جعبه کفش آجری» یاد کرده نه در نمای خارجی آن که چیز چشمگیری نیست، که در داخل آن می باشد. در جذابیت اتاق های کوچکی که برای گردهمایی غیر رسمی ساخته شده بود، در طرح استادانه رنگ و نقاشی های روی گچ که بر دیوارها و سققف تصویر شده و در تاثیر سایه روشنی که از نقوش ظریف پنجره ها ایجاد می شود.
قسمت اصلی عالی قاپو تالار یا ایوان سرپوشیده تالار آن است که از آنجا عباس اول و جانشینانش چوگان بازی و سایر نمایش ها را در میدان تماشا می کردند.
گزیده ی کتاب:
عصر زرین فرهنگ ایران / ریچارد نلسون فرای
دوران پیش از مغول تاریخ نقاشی ایران را می‌توان فترتی دانست میان شیوه «علامت نگاری» ساسانی و دوران جدید شکوهمند نقاشی مینیاتور ایران که در نتیجۀ ارتباط با هنر چین پدیدار شد. همچنان که عربی به زبان فارسی غنا و جهت جدیدی بخشید چین هم انگیزه‌ای شد برای نقاشی ایرانی. به عبارت دیگر این دوران نقاشی را ادامۀ سنت نقاشی تعدیل شدۀ ساسانی گرفت که آن را به شیوه «اکسپرسیونیست» هنر ایرانی توصیف کرده‌اند. داستان مکتب‌های برجستۀ هرات با شاهکارهای بهزاد و مکتب‌های بعدی شیراز و تبریز و سپس دوران کمال نقاشی در دربار صفوی…
گزیده ی کتاب:
سفیر زیبا / ایون گرس / علی اصغر سیدی
«عالی‌قاپو» یا در ورودی اصلی کاخ شاهی، در ضلع جنوبی این میدان واقع است و در آن زمان رسیدگی به مظالم و دادرسی‌ها در همانجا انجام می‌گرفت.
میرزاخان دربارۀ قصر سلطنتی اطلاعاتی که لازم بود در اختیار ماری گذاشت و گفت که محیط آن در حدود یک فرسنگ و نیم است. آستانه در ورودی عالی‌قاپو با سنگ سماق تراشیده شده فرش شده بود و در آن به میدان باز می‌شد. این آستانه جایگاه مقدسی به شمار می‌آمد و عده‌ای آنجا بست می‌نشستد حتی خود شاه هم به احترام آن در، هیچگاه سواره از آنجا نمی‌گذشت. یکصد و ده فروند توپ، که همه را از محاصرۀ هرمز به غنیمت گرفته بودند، همیشه از جلوخان سرپوشیدۀ قصر حفاظت می‌کرد. زیبایی «عالی‌قاپو» مورد تحسین ماری قرار گرفت و به این جهت میرزاخان که طبعاً به علت داشتن سمت اعتمادالدوله گی، با زوایای این قصر آشنا بود، تشویق شد که به تفصیل دربارۀ درون قصر سخن بگوید.
برای رفتن به درون قصر، به موجب گفتۀ میرزا، ابتدا باید وارد دو تالار بزرگ شد که یکی از آنها دفتر رئیس «دیوان» بود و کسی که آنجا می‌نشست در واقع ریاست دادگستری کشور را بر عهده داشت. و تالار دوم جایگاه «صوفی»ها، یا محافظان اختصاصی شاه بود.
بعد از گذشتن از آن دو تالار، اطاق بزرگ دیگری بود و در آن اطاقف سفیرانی که برای باریابی به کاخ می‌آمدند، می‌بایست مدتی به انتظار بنشینند. بعد تالاری که معروف به تالار «طویله» بود، آغاز می‌شد. پهنای این تالار یکصد و هشتاد پا و عمق آن بیست و شش پا و ارتفاعش در حدود بیست و پنج پا بود. سقف این تالار که روی ستون‌های چوبی استوار شده بود، پوششی از کاشی داشت و جای جای نقاشی شده بود. این تالار وسیع که حکم راهرو یا سرسرای بزرگ را داشت، به سه بنای جداگانه آیینه کاری شده تقسیم می‌شد. حوض بزرگی از سنگ مرمر، درست در وسط، ببر زیبایی بنا می‌افزود.
پایان نامه های وابسته:
بررسی عناصر تصویری عمارت عالی‌قاپو و کاربرد آن در گرافیک محیطی میدان نقش‌جهان اصفهان، پروژه عملی: طراحی محیطی میدان نقش‌جهان با الهام از نقوش به‌کار رفته در عمارت عالی‌قاپو
مژگان زارع
بهره گیری از نقوش سنتی در گرافیک محیطی بافتهای تاریخی و ایجاد فضای کاملاً سنتی از مهم ترین اهداف این تحقیق به شمار می آید. در این تحقیق به شناسایی و دسته بندی عناصر تصویری عمارت عالی قاپو یکی از بناهای شاخص مجموعه تاریخی میدان نقش جهان پرداخته و به چگونگی استفاده از این نقوش در گرافیک محیطی میدان اشاره شده است. این تحقیق توصیفی براساس روش تحلیلی و گردآوری اطلاعات، به صورت کتابخانه ای و مطالعه میدانی انجام شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که عناصر تصویری عمارت عالی قاپو به سه دسته کلی نقوش تجریدی، تعینی و ترکیبی تقسیم بندی شده و نقوش تجریدی و ترکیبی قابلیت اجرایی بیشتری نسبت به سایر نقوش در گرافیک معاصر داشته است. با این رویکرد به احیای دوباره نقوش سنتی در عرصه گرافیک محیطی میدان نقش جهان اصفهان به عنوان میراثی ماندگار پرداخته و آسیب های وارد آمده به آن در طول دهه اخیر مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت به ارایه نمونه های پیشنهادی دراین زمینه با استفاده از نقوش و قابلیت های آنها در عرصه گرافیک پرداخته شد.
محافظت و استحکام بخشی ستون های چوبی تالار عالی قاپو با بازنگری مرمت های پیشین
مهناز بهرامی
دولت خانه عالی قاپو بنایی ست بازمانده از دولت شهر پر شکوه صفوی، نمونه برجسته ای از هنر معماریِ 400 سال پیش. گرچه برخی از پژوهشگران شکل گیری تا تکمیل را مربوط به زمان های مختلف از یک دوره می دانند، اما تطبیق نوشته های گزارش نویسان عصر صفوی با نظراین پژوهشگران تا حدودی در تناقض است. این بنای تکمیل شده در چند دهه، اگر منحصر به فرد نباشد، دارای سازه ای است خاص که تکنیک ها و روش های اجرایی سازندگان عصر صفوی و فنون به کار گرفته شده توسط استادکاران و مهارت آنان در اجرای این تکنیک ها و اتصالات را قابل ستایش می سازد و معرف خلاصه تجربیات هنر سازه ای این عصر می باشد. در این میان سازه تالار ستون دار، جدا از دیگر ساختار و فرم های بنا، دارای ویژگی های منحصر از سایر بناهای هم دوره با این فرم معماری است. این پژوهش در چهار فصل تدوین شده و مبتنی بر تحقیقات میدانی و مطالعات کتابخانه ای می باشد که پس از شناخت مراحل و شیوه های ساخت و توصیف معماری به ویژگی ها و تحلیل این عنصر تالار ستو ندار چوبی پرداخته و در مطالعات تطبیقی مروری کوتاه بر شیوه شبستانهای ستون دار آذربایجان و تأثیر آنها بر فرم ستونهای کاخ ها و بناهای مسکونی این عصر شده و ساختار و فرم ستونهای تالار عالی قاپو با بناهای ستون دار هم دوره و متأخرتر نیز مورد تفحص و بررسی قرار گرفته است و سپس با بازنگری روش های به کار گرفته شده توسط استادکاران داخلی و متخصصین خارجی در درمان ستون ها، آسیب ها ی قبل و بعد از این مداخلات بازبینی و شناسایی شده و بر این اساس، سعی در اتخاذ و به کار گیری نگرشی نو در طرح درمان که هدف این پژوهش نیز می باشد؛ در جهت هرچه بیشتر پایدار کردن و استحکام بخشی این بنا و سایر بناهای ستو ن دار چوبی شده است.
مقاله های وابسته:
ارزیابی مرمت های ایزمئو در عالی قاپو و ارائه ی طرح کاربردی نو
فاطمه غلامی
کاخ عالی‌قاپو از بناهای شاه‌عباس کبیر است که در ربع اول قرن یازدهم هجری ساخته شده است. این بنا در غرب میدان نقش‌جهان در شش طبقه ساخته شده و هر طبقه‌ی آن، آرایه‌ها و تزیینات ویژه‌ی خود را دارد. این مجموعه کاربری‌های تشریفاتی، اداری و قضایی داشته، و اولین برج ساخته شده در ایران است که دارای ستاوند بوده است. و از نظر معماری در نوع خود منحصر به فرد است و نمونه‌ی مشابهی ندارد. علاوه بر موارد ذکر شده، از نظر تاریخ مرمت علمیـ فنی در ایران نیز جزء اولین بناهایی بوده، که در دهه‌ی 40 توسط موسسه‌ی ایزمئو مرمت شده است. موسسه-ی ایزمئو در بیش از یک دهه به مرمت در عالی‌قاپو پرداخته است و فعالیت‌های خود را با مطالعات شناختی بنا، سیر تحول معماری آن آغاز کرده و سپس به استحکام بخشی و مرمت بنای عالی‌قاپو پرداخته است. پس از گذشت چند دهه از مرمت‌های ایزمئو در عالی‌قاپو، هیچ گونه ارزیابی و نقد مکتوب و مستند از این مرمت‌ها در جامعه تخصصی صورت نگرفته است. هدف این پژوهش ارزیابی مرمت‌های ایزمئو در عالی‌قاپو و ارائه طرح کاربردی نو می‌باشد. از آنجا که در حال حاضر در امر مرمت میراث معماری، تئوری و فرآیند تدوین شده‌‌ی مشخصی برای ارزیابی اقدامات مرمتی موجود نمی‌باشد. لذا اساس ارزیابی‌ها در این پژوهش بر مبنای تعریف فلامکی از مرمت، در راستای به تعادل پویا بردن یک وضعیت می‌باشد. ارزیابی‌ها به صورت کیفی با مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی خواهند بود. در این روند با بهره‌گیری از نتایج حاصله از ارزیابی، و سنجش رفتار امروزی بنای عالی‌قاپو، به ارائه راهکارها و تدبیرهایی در حوزه‌های سه‌گانه مداخله‌، با سه مقیاس مختلف پرداخته خواهد شد. در ارائه‌ی طرح کاربردی نهایی تلاش بر، به تعادل پویا بردن وضعیت عالی‌قاپو بوده است.
بررسی تزيينات وابسته به معماری در عمارت عالی قاپو
اکرم خلیلی پور / محمود طاووسی
بحث معماري اسلامي بدون پرداختن به تزيينات آن ناقص مي باشد. زيرا تزيينات جزو لاينفک معماري اسلامي است. بخش عمده اي از معماري اسلامي به تزيينات اختصاص يافته و عملکرد وسيع و ارزشمندي در راستاي اهداف معماري اسلامي در شکل گيري و دوام و بقاي آن دارد. اين تزيينات مي تواند شامل کوچک ترين اجزاي معماري با کاربرد انواع مصالح در ساده ترين صورت ممکن تا کلي ترين و عمده ترين بخش هاي معماري مانند گنبدها، شبستان ها و… با انواع و اقسام مصالح در پيچيده ترين شکل هاي مختلف هندسي و انتزاعي با روش هاي گوناگون باشد. تزيينات به کار رفته در بناي عالي قاپو شامل: ديوارنگاره ها، کشته بري، مقرنس کاري، تنگ بري، کاشي کاري و لايه چيني است
بررسی جنبه های مردم شناختی نمادها و نشانه‌ها در بنای تاریخی شهر اصفهان (عالی قاپو)
ندا بدیعی
آثار باستانی معماری همواره یکی از مهم ترین آثاری است که از طریق نمادشناسی می توان پی به وجود فرهنگ مردم آن سرزمین برد و در واقع یکی از بهترین راه های مردم شناسی است. کاخ عالی یکی از مهم ترین آثار معماری دوره صفویه است که همواره مورد توجه باستان شناسان، دانشمندان و مردم شناسان بوده است. این کاخ عمارتی است که در غرب میدان نقش جهان و روبه روی مسجد شیخ لطف الله سر بر افراشته و به عنوان یکی از مهم ترین شاهکارهای معماری اوایل قرن یازده هجری از شهرتی عالم گیر برخوردار است. در این طرح تلاش خواهد شد به بررسی جنبه های تاریخی و اساطیری عالی قاپو با تکیه بر فرهنگ مردم اصفهان پرداخته شود و همچنین در آن تلاش خواهد شد که به بررسی ماهیت نمادها و نشانه های بکار رفته در این کاخ بپردازد تا با توجه به آن بتواند به شناخت فرهنگ مردم آن روزگار پی ببرد و در واقع بتواند پی به جنبه های مهم انسان شناختی و مردم شناختی عصر صفوی ببرد.در همین راستا ازنظریات کارکردگرایی برانیسلاو مالینوفسکی وتفسیر گرایی کلیفورد گیرتز استفاده شده است.روش پژوهشگر در این تحقیق روش کیفی(توصیفی، تحلیلی) است.پژوهشگر از طریق مصاحبه، مشاهده مشارکتی به صورت ژرفا نگر و با استفاده از روش های مطالعاتی میدانی، اسنادی و ابزارهای مطالعاتی مانند عکس، فیلم و ضبط صوت به انجام این امر مهم مردم شناختی فرهنگی اهتمام ورزیده است.لذا آنچه در این تحقیق بیان می گردد مختصری از بررسی و تحلیل نمادهایی است که در کاخ عالی قاپو مورد استفاده قرار گرفته است و آز آنها می توان در زمینه شناخت مردم آن زمان بهره بردوهمچنین بررسی امور فرهنگی و ارتباط آن با مردم شناسی است.
تحول و تکوين دولت خانه نقش جهان، عالی قاپو (نظری بر مطالعات موسسه ايزمئو در دوره شناسی عالی قاپو)
سیری در نقش‌مایه‌های گیاهی و جانوری دوره صفوی، مطالعه موردی تالار طبقه سوم کاخ عالی‌قاپو
سمیه جعفری
هنر نقاشی در دوران پادشاهی شاه عباس یزرگ

مطالب مرتبط