کاخ سروستان

مکان

فاصله

ویکی پدیا

سروستان

ایرانشهرپدیا

اطلس تاریخی ایران

تارنماهای وابسته:

کتاب های وابسته:

اخبار وابسته:

گزیده‌ی کتاب:

معماری ایران دوره اسلامی / محمد یوسف کیانی

کاخ ها / ولفرام کلایس

تأثیر معماری غرب در بنای کوه خواجه در سیستان هم قابل رویت می‌باشد (۱۴). در این‌جا انسان می‌تواند ترکیبی از یک معبد و قصر را مشاهده کند. دلایلی موجود است که اصل بنا به دوره هخامنشی تعلق دارد ولی بعداً در زمان پارت‌ها و ساسانیان بازسازی شده است. به‌ همین نحو یک کاخ مقدس در مجموعه آتشکده آذر گشسب ” تخت سلیمان ” توسط ساسانیان در قرن ششم بعد از میلاد بنا شده است که اهمیت زیادی برای پادشاهان ساسانی داشته است تا آن‌جا که پس از تاج‌گذاری در تیسفون برای زیارت به این آتشکده در “شيز ” می‌آمده‌اند.
با وجود آن که ترکیب آتشگاه مقدس و کاخ در این مجموعه مسلم شده هنوز کاربرد بعضی از اطاق‌های موجود در آن که آیا جنبه تقدس و روحانی داشته‌اند یا جنبه دنیوی روشن نشده است.
همچنین کاخ سروستان که در قرن پنجم بعد از میلاد ساخته شده است علاوه بر اینکه یک کاخ می‌باشد عنوان تقدس نیز داشته است. بنا که ساختمان‌های مخروبه زیادی آن را احاطه کرده است شامل یک ایوان ورودی و گنبد مرکزی و حیاط است.
در دو طرف طولی بنا تالارهای ستون‌دار فضای مرکزی را احاطه کرده‌اند . ستون‌ها که از لحاظ شکل کاملاً ساسانی می‌باشد خیلی نزدیک دیوارها قرار دارند.

گزیده‌ی کتاب:

معماری ایرانی دوره اسلامی / یوسف کیانی

دیتریش هوف / کرامت الله افسر

بنای مشهور واقع در سروستان که معمولا تاریخ آن‌ را مربوط به سده پنجم میلادی می‌دانند باید به زمان قابل ملاحظه بعدتری محتملا حتی به حد از عصر ساسانی یعنی اوائل اسلام تعلق داشته باشد. چون سیستم طاق‌زنی آن در میان روش‌های ساختمانی ساسانی نظیری ندارد. در هر حال از دوره متاخرتر ساسانی به اندازه کافی آثاری از نوع بناهای گنبددار فیروزآباد و بیشابور یافت می‌شود که ادامه متوالی آن را تا دوره اسلام نشان دهد…یکی از پیچیده‌ترین بناهای معماری ایران کاخ به‌اصطلاح ساسانی سروستان است که پیش از این ذکر آن گذشت. از دو اطاق گنبددارش، آن اطاق بزرگتر که بر همه‌ی مجموعه بنا مشرف است با همه اطاق‌های پیرامونش باز هم به نوع شماره 3 چهارطاق تعلق دارد. در صورتی‌که اطاق کوچک‌تر طرح یکتایی را با طرح چهار دهانه‌ای که فقط در طبقه همکف توسعه یافته شامل است و دهلیزی دارد که در زیر گنبدی بزرگ‌تر واقع شده. طرح مخصوص این مجموع بناها همچنین جزئیات ساختمانی آن از مدت‌ها پیش مقایسه آن را با بناهای اولیه اسلامی مانند قصر خزانه در اردن و اوخیدر در عراق برانگیخته و در مورد تاریخ ساسانی و عملکرد بنا تولید شک کرده است. درحقیقت فنون ساختمانی آن این امر را که این بنا در زمان ساسانیان ساخته شده غیر ممکن می‌سازد و نقشه آن به همان اندازه طرح آن را بعنوان یک کاخ ناممکن می‌نماید. بعضی فرض کرده‌اند که ممکن است آتشکده‌ای مربوط به روزگار بومهیان ؟؟؟ باشد ولی چنین فرضیه سزاوار بررسی بیشتری است. اینکه ممکن است بنای اسلامی باشد نیز مورد بحث واقع شده هر یک از این تعبیرات و یا امکانات باقی مانده دیگر که در آخرسر درست از آب درآید یک شباهت شگفت‌آوری میان مجموعه سروستان و بنایی صفوی مانند مسجد میر بزرگ در آمل وجود دارد. و این نشانگر یک سنت رسمی حیرت‌انگیز از معماری ایرانی در طی قرون است. تداوم لاینقطع بناهای گنبددار پیش از اسلام را در داخل معماری اسلامی حتی تا زمان‌های جدید می‌توان توسط دو بنای ساده نزدیک بیشابور در استان فارس نشان داد.

گزیده‌ی کتاب:

باستان شناسی ایران باستان / لویی واندنبرگ

در سروستان آقای استین از یک کاخ ساسانی عکسبرداری کرد و طرح آن را کشید. خرابه‌های این کاخ در فاصلۀ ده کیلومتر از شهر سروستان قرار دارد.
سابقاً آقایان کست و فلاندن و دیالافوآ و هرتسفلد مقالاتی در بارۀ این بنا نوشته بودند.
طرح آن از فیروزآباد پیچیده‌تر است و از نظر اصول فنی کامل‌تر می‌باشد و در ساختمان طاق ها و گنبدها مهارت زیاد تر به خرج داده شده.
نمای اصلی این بنا در طرف مشرق است و ابتدا از ایوان بزرگی که در میان نمای شرقی قرار گرفته شروع می‌شود.
ایوان دیگری در ظرف شمال تالار این مربع است و در گوشه شمال غربی و جنوب شرقی هر کدام یک اتاق کوچک قرار گرفته که روی آن گنبدی زده شده است.
چند اتاق گنبددار دیگر در هر طرف ایوان اصلی و اطراف تالار مرکزی گنبددار و اطراف حیاط قرار گرفته است.

گزیده‌ی کتاب:

ماد، هخامنشی، اشکانی / علی اکبر سرفراز / بهمن فیروزمندی

کاخ سروستان
این شهر در 84 کیلومتریِ شیراز قرار دارد، و در فاصلۀ 9 کیلومتریِ آن ویرانه‌های سروستان از دورۀ ساسانی و بقایای ساختمانی بنایی عظیم و جالب توجه به چشم می‌خورد.
طرح کلی این بنا شبیه به کاخ فیروزآباد است. یعنی مرکب از یک ایوان اصلی ورودی که برخلاف ایوان فیروزآباد عمق کمتری دارد، ولی مانند فیروزآباد محور اصلی ورودی به بناست که به تالاری چهارگوشِ گنبددار مضاعف راه پیدا می‌کند. در پشت این تالار گنبددار حیاطی قرار دارد که در اطراف آن بناهای اندرون ساخته شده، قسمت مربوط به پذیرایی یا بیرونی این بنا مهم‌تر و مجلل‌تر از فیروزآباد است و معلوم می‌شود که طرح‌های ساختمانی مدارجی را پشت سر گذاشته است و به همین علت تاریخ بنا را دست‌کم دو قرن بعد از فیروزآباد می‌دانند گنبد این کاخ با آجرِ پخته ساخته شده در حالی که در فیروزآباد تنها از لاشه‌سنگ استفاده شده بود.
در داخل بنا و در کنار اتاق‌های جنبی تالار گنبددار مجموعه‌ای از ستون‌های گردِ کوتاه به‌صورت دوقلو روی دیوارهای کوتاهی ساخته شده که فوق‌العاده چشم‌گیر است و یادآورِ بناهای دورۀ اسلامی به‌ویژه صدر اسلام. این ستون‌ها جرزهاو پایۀ مستطیل‌شکل را در قسمت بالا تشکیل می‌دهند که به‌صورت پاکارقوس از آنها استفاده شده است.
در تمام طول دیوارهای این تالار یک‌سری طاقچه‌های بزرگ طاقدار با قوس‌های گهواره‌ای شکل دیده می‌شود. کاربرد این بنا هنوز به‌درستی مشخص نشده است. مطالعات معماری تاریخ آن را اواسط دورۀ ساسانی در قرن پنجم میلادی می‌دانند به‌ویژه آن را متعلق به بهرام گور می‌دانند (420-431م.) که توسط وزیرش مهرنرسی ساخته شده، از مهرنرسی بقایای پلی ویران شده روی رودخانۀ فیروزآباد در محل تنگ‌آب و در فاصلۀ نه‌چندان دور از نقش‌برجسته‌های پیروزی‌های اردشیر بر اردوان قرار دارد و کتیبه‌ای دارد مؤید ساخت پل توسط مهرنسی.

گزیده‌ی کتاب:

معماری ایرانی / کریم پیرنیا / غلامحسین معماریان

یکی از کاخ‌های زیبا و کهن، کاخ سروستان در فارس است که از زمان اواخر ساسانیان به جا مانده است.
این کاخ در میان یک باغ بوده، ولی یک میان‌سرا هم درون خود دارد.
فضای کنونی آن یک گنبدخانه است.
در کنار آن یک سفره‌خانۀ کشیده قرار دارد.
در پشت آن، گنبدخانه‌ای دیگر هست که نیم اشکوبی در بالا دارد.
در سوی دیگر ساختمان دو خوابگاه در کنار هم می‌باشند، یکی کوچک‌تر و دیگری بزرگ‌تر.
هیچ‌کدام از فضاها در این کاخ همانند هم نیستند.

گزیده‌ی کتاب:

عصر زرین فرهنگ ایران / ریچارد نلسون فرای

اطلاعات ما به روزگار پیش از اسلام از استان فارس بیشتر است تا استان‌های دیگر. فارس به پنج کوره که هریک متضمن یک شهر عمدۀ استخر و ازجان و بیشاپور و اردشیرخوره و دارابجرد بودند، تقسیم می‌شد. استخر از همه بزرگ‌تر بود و گویا در مشرق حتی تا یزد ادامه داشته است. گاهی استخر را اجمالاً فارس می‌خواندند؛ زیرا نام کامل آن استخر فارس بود که به معنی «دژ‌فارس» باشد. ازجان را وه‌ازآمد کواد یا به عربی ومقباد که اصلاً به معنی «بهتر از آمد کواد (این را ساخت)» نیز می‌نامند. سکه‌های شامل سجع کوفی برمقباد را باید بزمقباد که تحریفی است در لفظ فارسی میانه خواند. بیشاپور از ناحیت‌های فارس خردترین بود و شهر عمدۀ آن اردشیر خوره بعدها با نام گور و در زمان بویهیان فیروزآباد خوانده شد. دارابجرد نامی کهن بود که تا کنون به صورت کوتاه داراب باقی مانده است. استان فارس که خاستگاه ساسانیان بود شاید تقسیمات بهتر و روشن‌تری از دیگر استان‌ها یافته بوده است.

گزیده ی کتاب:

اقلیم پارس / محمد تقی مصطفوی

سروستان به مسافت ۸۴ کیلومتری مشرق شیراز است و جادۀ آن از پل فسا منشعب گشته به جانب چپ می‌رود و از کرانۀ جنوبی دریاچه مهارلو می‌گذرد.

در سروستان دو بنای تاریخی مهم وجود دارد یکی کاخ عهد ساسانی که در محلّ به نام قصر ساسان خوانده می‌شود و دیگری مزار شیخ یوسف سروستانی.

این کاخ به مسافت قریب ۹ کیلومتری جنوب غربی سروستان واقع گردیده است و هنگامی که از شیراز به سروستان می‌روند به مسافت زیادی پیش از رسیدن به سروستان سواد آن از دور در جانب جنوب پدیدار می‌باشد، بنای معظمی است از سنگ و گچ ساخته شده گنبدها و ایوان‌ها و اطاق‌ها و دهلیزهای متعدّد دارد و از آثار بهرام گور با بهرام پنجم ساسانی (۴۲۰ تا ۴۳۸ میلادی) است که به وسیلۀ مهر نرسی وزیر معروف او که صدارت یزدگرد اوّل و یزدگرد دوّم را نیز عهده‌دار بوده ساخته شده است، از سال ۱۳۳۵ شمسی تعمیرات مفصّل و اساسی این کاخ به وسیلۀ باستانشناسی فارس انجام می‌شود- ناهمواری‌های زمین‌های مجاور نشانۀ ابنیه‌ای است که در حول و حوش آن بنیاد نهاده بودند، این بنا در تاریخ ۲۴ شهریورماه ۱۳۱۰ ذیل شمارۀ ۲۳ در فهرست آثار تاریخی ایران به ثبت رسیده است.

گزیده ی کتاب:

ایران در زمان ساسانیان / آرتور کریستنسن / رشید یاسمی

در کنار راه کاروانی که شیراز را به دارا بگرد و بندرعباس متصل می‌کند، ویرانه قصری پیداست، که سروستان نام دارد. به اعتقاد هرتسفلد این قصر در زمان سلطنت و هرام پنجم بنا شده و ممکن است یکی از ابنیۀ مهر نرسه باشد. کلمه سروستان هم شاید دلیلی بر صحت این ادعا باشد. این قصر بنای گنبد دارای است که به عقیده هرتسفلد نظر به کوچکی، شایستگی اقامتگاه شاهنشاه را نداشته، خاصه که تالار بارگاه آن بسیار حقیر است. در دیوارها درهای بسیار تعبیه شده و بنای سقف‌ها نشان می‌دهد که در آن زمان فن معماری ساسانی به پایه نسبة بلندی رسیده بود.

پایان نامه های وابسته:

مقاله های وابسته:

کاخ سروستان

مطالب مرتبط

آتشکده آتشکوه

آتشکده اسپاخو

آتشکده اصفهان