معماری ایران پیش از اسلام
سبک شناسی معماری ایرانی
محمد کریم پیرنیا
هنر و معماری در جهان پهناور اسلام دارای چهار شیوه ی اصلی بوده است این چهار شیوه شامل شیوه ی مصری ، شامی ، مغربی و شیوه ی ایرانی است .
شیوه ی مصری : این شیوه از معماری کهن مصر شکل گرفته و در کشورهای اسلامی ، شرق افریقا ، مصر ، سودان و کشورهای پیرامونی تا حجاز زا در بر می گرد که در آن جا با شیوه ی شامی برخورد می کند .
شیوه ی شامی : این شیوه از هنر و معماری بر این ریشه گرفته و کشورهای سوریه ، فلسطین ، لبنان ، اردن و بخشی از ترکیه را در بر می گرفت .
شیوه ی مغربی : این شیوه بسیار پیشرفته و چشمگیر است و در برگیرنده ی کشورهای مراکش امروز ، الجزایر و جنوب اسپانیا می باشد . در این شیوه مسلمانان ایرانی سهم بسزایی داشته اند . این شیوه بعد ها به دو شاخه تقسیم شد یکی در شمال افریقا برجای ماند و دیگری در اندلی ( اسپانیای مسلمان ) پاگرفت . در جنوب اسپانیا پس از فتح آن بدست مسلمانان ساختمان های ارزشمندی ساخته شد و پژوهشگران بر این باورند که این شیوه تأثیر بسیاری روی هنر و معماری اروپا داشته است .
شیوه ی ایرانی : این شیوه از همه ارزشمند تر و گسترده تر بوده و در برگیرنده ی کشورهای عراق ایران ، افغنستان ، پاکستان ، جمهور ی های ازبکستان ، تاجیکستان و غیره می باشد.
همچنین شیخ نشین ها ی پیرامون خلیج فارس و همه سرزمین هایی که تحت تسلط ایران در آن زمان بود می شد .