کاهگل کتاب های وابسته: فرهنگ مهرازی / علی محمد رنجبر کرمانی / ندا رفیع زاده / بیژن سرشکی ملاتی آمیخته از کاه و گل که به خوبی ورز داده شده باشد. از آن برای اندود دیوار و بام بهره گیری می‌شود. گاه با آن خشت هم می‌زنند. کتاب های وابسته: بررسی اقلیمی ابنیه سنی ایران / وحید قبادیان پوشش مخازن کوچکتر از تاق و تویزه یا تاق کلمبه است و گاهی نیز ستون دارد. سقف آب انبارهای شیراز مسطح است و با تیر چوبی و حصیر و کاهگل پوشیده شده است. آب انبارهای خصوصی یکی از اتاق های زیرزمین بوده است که توسط نهر یا برکه در اول فصل پر می‌شده و دارای پله یا شیر برنجی و پاشیر بوده است. گنبد یخچال از بیرون به صورت پله‌ای می‌باشد که این خود یک مزیت جهت تعمیر و نگهداری گنبدهای عظیم یخچال‌ها بوده است. زیرا هر ساله باید یک لایه کاهگل بر روی سطح خارجی گنبد کشید هشده تا آن را در مقابل بارندگی، تابش آفتاب و تغییرات جوی حفظ کند و پله‌های روی گنبد سکویی جهت انجام این کار بوده است. البته بین این پله‌ها یا سکوها، یک ردیف پله‌های کوچکتر نیز می‌ساختند تا کارگران بتوانند بین سکوها رفت و آمد کنند. جهت کرسی چینی از سنگ لاشه، دیوارها از خشت و سقف‌ها، بالکن‌ها و ستون‌ها از تیر چوبی استفاده می‌شود. از آنجایی که در اطراف روستا درخت زیاد وجود دارد، نیازی به زدن طاق‌های قوسی که از لحاظ اجرا نسبتاً مشکل است، نمی‌باشد و با تیر چوبی، تخته و کاهگل، بام‌های مسطح سریعاً اجرا می‌شود. اگرچه سردر بعضی از خانه‌ها و همچنین سردر مسجد جامع طاق قوسی است، ولی اکثر قریب به اتفاق طاق‌ها در ابیانه به صورت مسطح اجرا شده است. کتاب های وابسته: بناها و شهر دامغان/ جعفرپور/ دادخواه / اشکوری / فلامکی / محمودی / موسوی / شهمیرزادی / یغمایی برای این دورۀ استقراری در تپه حصار یکی از خانه‌های مسکونی دورۀ(A) را که سالم‌تر است و جزئیات بیشتری از آن باقی‌مانده، انتخاب کرده‌ایم. این خانه در جدول 36 (DH) مشخص شده است. با فاصلۀ ی معبر، خانۀ موردنظر (نقشه 3 الف) سه قسمت را شامل می‌شود: یک اتاق اصلی، یک انباری و یک حیاط. دیوار اتاق اصلی تا ارتفاع 1/1 متر باقی مانده بود. این دیوارها از چینه (خشت‌ها بدون فرم معین) ساخته شده بودند. سطح دیوارها نیز با کاهگل اندود شده بود. راه ورود به اتاق از حیاط بود و روبه‌روی این راه اصلی، در دیوار مقابل، یک راه دیگر تعبیه شده بود که یک نفر می‌توانست با حالت سینه خیز از آن خارج شود. دسترسی به انباری فقط از طریق حیاط امکان داشت. بقایای چند اسکلت به دست آمده از زمین کف اتاق مسکونی این خانه نشان می‌داد که سنت دفن اجساد در زیر کف منازل مسکونی رایج بوده است. دیوارها را باخشت ساخته و سپس روی آنها را با کاهگل اندود کرده بودند. حفار موفق شد چندین مرحله اندود کردن دیوارهای اصلی اتاق اصلی ساختمان را مشخص کند. کتاب های وابسته: بناهای دوره اسلامی از آغاز تا 1218 شمسی / پاسکال کوست / آتوسا مهرتاش در زبان فارسی به پرستشگاه آتش که زرتشتیان ایران برای انجام مراسم مذهبی می‌ساخته‌اند آتش‌خانه یا آتشگاه می‌گویند. در تصویر 40 آتشگاه مخروبه‌ای در غرب اصفهان واقع بر صخره‌ای بلند و منفرد دیده می‌شود که برای رسیدن به آن بایستی از شیب‌های ملایمی، که آسان‌ترین آنها در سمت شرق است، گذر کرد. در اینجا خرابه‌ها به نظر جدید می‌آیند با این همه، قطعاتی از دیوارهای چیده شده از خشت‌های خام بزرگ با ملات کاهگل مانند آنچه در خرابه‌های بابل یافت می‌شود پیدا کرده‌ایم. کتاب های وابسته: تحلیل معماری مساجد ایران / رضا شاطریان ویژگی‌های سبک خراسانی1…2…3…4…5 فاقد پوشش و تزئینات یا گاهاً پوشش کاهگل… کتاب های وابسته: گنجنامه / بازارها / کامبیز حاجی قاسمی چشمه‌های دالان قدری بزرگ‌تر و ارتفاع آنها دو طبقه شده است. بعضی از حجره‌های این قسمت هم به دالان مرتبط است و هم به سرا، نمای درونی دالان از سیم گل و قوی دهانه‌های آن جناغی است. نمای داخلی گنبد هشتی آجری و نمای بیرونی آن کاهگلی است. حال و هوای کلی فضا کیفیت فضاهای ساده و دل نشین ارگ بم را به یاد می‌آورد. کتاب های وابسته: معماری اسلامی / روبرت هیلن برند / باقر آیت الله زاده شیرازی در نیم قرن اول معماری اسلامی نظام پوشش سقف سازی هنوز ابتدایی بود و حتی زمانی که ستون‌ها و تیرهای سقف جای تنه‌های خرما و اندود کاهگل را گرفت هنوز ابتدایی بود. طرح اساسی (بصره، کوفه و واسط 83/702) و حتی یادگار مهمی چون مسجد کبیر سامراء همین روش اولیه را ادامه داد، هرچند احتمالا نمای حیاط به این صورت نبوده است. کتاب های وابسته: آشنایی با معماری ایران / محمد کریم پیرنیا / عبدالحسین معماریان اغلب خانه‌ها به خصوص خانه‌های مجلل دارای سردر یا درگاه بوده‌اند. معمولاً دیوارهای بیرونی کاهگلی بوده وفقط سردر مجلل ساخته می‌شده است. نسبت عرض به تورفتگی سردر معمولاً یک به دو بوده است. مقاله های وابسته: کاهگل و سیمای شهر ایرانی محمدرضا مقتدر
