برای درک هر گذشتهای باید ابتدا جغرافیای آن را خواند و دید و دانست. دوران پیشاتاریخی یا نانویسا را با آثار مادی و نقوش و علایم و… درمییابند، در دوران تاریخی یا نویسا اما، اسناد، نوشتهها، نقاشیها، عکسها و… به کمک محققین میآیند.با این همه اما، همه این نشانهها، گاهی دروغ هم میگویند.