اقوام ایرانی

تیره رخجی

دانستنی ها

اطلس تاریخی ایران

اقوام ایران

فرهنگ ها

فرهنگنامه ها

آبادیس

دهخدا

تارنماها

ایرانشهرپدیا

دانشنامه ایرانزمین

دایره المعارف بزرگ اسلامی

سامانه منابع دیجیتال

کتابخانه ملی ایران

نگارستان

ویکی پدیا

کتاب ها

تیره های ایرانی / جلد دوم / از آغار تا پایان عصر هخامنشی / شروین وکیلی

نام رخج در تمام منابع باستانی آمده است. جایش در میان تتگوش، هرات، گنداره و زرنگ بوده است. این احتمالاً همان سرزمینی است که در وندیداد به دو بخشِ اوروَرا (غزنه) و چَخْرَه (دشت لوگار) تقسیم شده است. در زبان پارسی باستان این سرزمین با نام هَرَخووَتی و در اوستایی به صورت هَرَخْوَیتی مشخص شده در متن‌های یونانی آن را که در ایلامی به هَرّائوماتیش و در اکدی به اَروهاتّی تبدیل شده است. Aracwsia می‌نوشتند و آراخوسیا می‌خواندند که در فارسی امروز هم از همین مجرا با نام آراخوزیا وارد شده که از تحریف این نام در زبان‌های یونانی و بعد فرانسوی ناشی شده است. این نام هم از ریشه هند و ایرانی سَر/ هَر گرفته شده که جریان یافتن و جاری شدن معنی می‌دهد. همتای این نام در سانسکریت سراسوتی است که لقبی برای ایزدبانوی باروری و آب‌ها است.

مردم این منطقه را هَرَوتی ـ یا به شکل یونانی شده، آراخوتی ـ می‌نامیدند. این نام، در اصل، برای نامیدن شاخه‌ای از رود هلمند به کار می‌رفته که امروز رود ارغنداب خوانده می‌شود. این سرزمین در ساحل غربی رود سند قرار دارد و امروز جنوب شرقی افغانستان (استان ارغنداب) و جنوب غربی پاکستان را در بر می‌گیرد. شهر مهم این استان قندهار بوده که برخی از نویسندگان امروزین نامش را شکلی تحریف شده از این تعبیر نادرست است، چرا اسکندریه دانسته‌اند و فرض کرده‌اند که به دست اسکندر تأسیس شده است. که تاریخ نویسان کهن رومی و یونانی به روشنی به این نکته اشاره کرده‌اند که اسکندر در جریان حمله‌اش به هند به شهری بزرگ در هرخوویتی رسید و با مردم آن جا وارد مذاکره شد. استرابو این شهر را، در این هنگام شهر مرکزی اهالی آراخوسیا می‌نامد، و پلینی نیز بدان هم چون مرکز آراخوسیا اشاره می‌کند.

برخی از تاریخ‌نویسان باستانی حتی نام شهری را که اسکندر بدان وارد شد نیز ذکر کرده‌اند و روشن است که قندهار پیش از رسیدن او به این منطقه وجود داشته و آباد بوده است. بطلمیوس این شهر را آراخوتوس (ραχωτός) و پلینی مهتر و استفان بیزانسی آن را کوفِن (Κωφήν) نامیده‌اند و این احتمالاً همان کوته یا کویته است که در نزدیکی قندهارِ امروزین قرار دارد. مرزهای این سرزمین به درستی روشن پلینی از جایی به نام دِخِندروسی نیست. استرابو مرز شرقی آن را رود سند می داند. به عنوان مرز جنوبی این سرزمین نام می برد.

بطلمیوس فهر ستی از قبایل مقیم این سرزمین به دست داده است: قبیله مهم این ناحیه (Παργυῆται) نام داشته است. در سمت جنوب، چند قبیله دیگر به نام‌های سیدری (Σίδροι) اوریتای (Ἐωρῖται) و روپلوتای(Ῥωπλοῦται) وجود داشتند که در مورد هویت‌شان چیز زیادی نمی‌دانیم. با وجود این این، گزارش‌هایی در دست داریم که مردم این منطقه از چند نظر با پارس‌ها نزدیکی داشته‌اند. دین ایشان زرتشتی بوده و شاید به همین دلیل در جریان جنگ‌های سال 522 پ.م. طرف داریوش را گرفتند. بعد از ورود اسکندر مقدونی به منطقه نیز این مردم مقاومت سختی از خود نشان دادند. اما، در نهایت، شکست خوردند و فرمانداری مقدونی برایشان برگزیده شد.

در قرن نوزدهم و بیستم میلادی بحث‌های زیادی در مورد پیوند میان مردم کروات و بومیان هرخوویتی درگرفت. آغازگاه این بحث‌ها شباهت نام کرواسی و هرهویتی بود. اما به زودی شواهدی استوارتر پیدا شد که به شباهت زبان‌شناختی، همگونی ژنتیکی و فرهنگ مشترک مردم کروات و بومیان منطقه ارغنداب تأکید می‌کرد و بنابراین تبار مردم کروات را کوچندگانی می‌دانست که از رخج برخاسته بودند. در دوران حاکمیت کمونیست‌ها، برای پیروی از سیاست اربابان روسی، بر تبار اسلاوی مردم کروات تأکید می‌شد و بسیاری از دانشمندانی که از نظریه تبار ایرانی این مردم پشتیبانی می‌کردند، به قتل رسیدند یا تبعید شدند. با وجود این، اسالو بودنِ کروات‌ها به دلایل ژنتیکی و زبانی نادرست است و بیدرنگ پس از فروپاشی کمونیسم در این منطقه بار دیگر دیدگاهِ تبار ایرانی هواداران بسیار یافت.

عکس از کتاب تیره های ایرانی جلد دوم نوشته شروین وکیلی

مطالب مرتبط