اقوام ایرانی

تیره مکه ای

دانستنی ها

اطلس تاریخی ایران

اقوام ایران

فرهنگ ها

تیره های ایرانی / جلد دوم / از آغار تا پایان عصر هخامنشی / شروین وکیلی

نام این منطقه در تمام نبشته‌های هخامنشی آمده اما در وندیداد نشانی از آن دیده نمی‌شود. هرودوت نگام وصف ایالت چهاردهم به مردمی به نام موک‌ها اشاره می‌کند که در ارتش خشایارشا هم رسته‌ای برای خود داشته‌اند و احتمالاً اهالی همین منطقه بوده‌اند. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد شالوده این استان بر راه تجاری میان میان‌رودان و هند استوار بوده است. اطلاعات تاریخی که در مورد این ناحیه داریم نشان می‌دهد که در حدود سال ۶۴۰ پ.م. شاهی به نام پاده در کشوری به نام قاده در عمان امروزین حکومت می‌کرده و خود به نینوا سفر کرده تا به آشوربانیپال خراج بپردازد.

دولتی که این مرد نماینده‌اش بوده، احتمالاً یکی از واحدهای سیاسی کوچکی بوده که بر سر راه تجاری میان هند و میان‌رودان تأسیس شده و از بهره اقتصادیِ این ترابری تغذیه می‌کرده است. می‌دانیم که از ابتدای هزاره نخست پ.م. ارتباط آبی میان این دو سرزمین برقرار شده و تا زمان نبونید فرآورده‌های هندی در بابل باب بوده است. همچنین از شهر ثروتمند دیگری در شرق عربستان خبر داریم که جرهه نام داشته و احتمال همان ادجر امروزین است. منطقه خلیج‌پارس، در زمانی که اسکندر به ایران‌زمین تاخت، چندان ثروتمند و از نظر تجاری نیرومند بوده که این جهان گشای مقدونی بدان هم چون فنیقی‌های در شرق می‌نگریست

این منطقه از همان ابتدای کار در میان استان‌های شاهنشاهی فهرست شده است و بنابراین باید آن را بخشی کهن سال و جوش خورده با قلمرو مرکزی ایران شهر در نظر گرفت. مردمش لباسی شبیه به هندیان می‌پوشیدند، اما انگار از دیرباز جمعیتی از ایرانی‌های تبعیدی در آن‌جا زندگی می‌کرده‌اند، چنان که وقتی ناوگان اسکندر به این ناحیه رسید یکی از ایشان به نام مهرباز پسر آریستَه (میتروپاستس پسر آریستس) در آن جا می‌زیست که در ۳۳۴ پ.م. توسط داریوش سوم به آن جا تبعید شده بود. همچنین جزیره‌های خلیج‌پارس (تنب بزرگ و کوچک و ابوموسی و… )، که در منابع یونانی آناسپاستو خوانده می‌شوند، تبعیدگاه شورشیان بوده‌اند.

در مورد جایگاه مکه چندین نظر همگرا وجود دارد. آیلرز کلمه مکه را با مکران در جنوب شرقی ایران کنونی یکی گرفته است، اما پاتس شبه جزیره عمان را ترجیح می‌دهد، که دولت کوچک پاده نیز در آن جا قرار داشته است. روف نظر این دو را قابل جمع می داند و این نظری است که پذیرفتنی است. بر این پایه، مکه سرزمینی بوده در دو سوی خلیج‌پارس و هسته مرکزی‌اش در جنوب بلوچستان در همان جاییی بوده که بعدتر مکران نامیده شده است. کشورهای امروزینی که در این استانِ هخامنشی قرار داشتند عبارت‌اند از: بحرین، قطر، امارات عربی متحده، عمان و استان بلوچستان و سند در پاکستان. این بدان معنا است که برای مردم روزگار هخامنشیان خلیج‌پارس، به خاطر آن که مانند امروز مردمی با قومیت و تبار و فرهنگ هم‌سان را در دو سوی خود جای می‌داده، دریایی در «درون» ایران‌زمین تلقی می‌شده است.

عکس از کتاب تیره های ایرانی جلد دوم نوشته شروین وکیلی

مقاله و پایان نامه

مطالب مرتبط